سیانوز در نوزادان چیست؟

سیانوز در نوزادان به دلیل مصرف آب آشامیدنی دارای نیترات، بروز می‌کند. ورود نیترات به بدن موجب کاهش سطح اکسیژن رسانی در خون و آبی شدن پوست نوزاد می‌شود. اگر سیانوز در نوزادان درمان نشود، خطر مرگ را به دنبال دارد.
سیانوز در نوزادان (سندرم نوزاد آبی)، که با عنوان Infant Methemoglobinemia نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که پوست نوزاد به دلیل کاهش میزان هموگلوبین در خون آبی رنگ می‌شود. هموگلوبین پروتئینی در خون است که مسئول حمل اکسیژن به سراسر بدن و تحویل آن به سلول‌ها و بافت‌های مختلف است. هنگامی که خون قادر به حمل اکسیژن در سراسر بدن نباشد، پوست کودک آبی رنگ (cyanotic) می‌شود.
سیانوز در نوزادان در کشور‌های صنعتی نادر است، اما گاهی اوقات در مناطق روستایی رخ می‌دهد. نوزادان متولد شده در کشور‌های در حال توسعه بدلیل سیستم آبرسانی و تصفیه ضعیف در معرض خطر ابتلا به سیانوز هستند.

علل ابتلا به سیانوز در نوزادان
شایعترین علت ابتلا به سیانوز در نوزادان، آب آلوده به نیترات است.
پس از آنکه نوزاد، از شیرخشک تهیه شده با آب نیترات‌دار استفاده کرد، نیترات در بدن تبدیل به نیتریت می‌شود. نیتریت‌ها به هموگلوبین در خون متصل می‌شوند و متهموگلوبین را تشکیل می‌دهند که قادر به حمل اکسیژن به بافت‌ها نیستند.
نیترات بیشتر در آب آشامیدنی مناطق کشاورزی که از آب چاه استفاده می‌کنند، دیده می‌شود. به دلیل استفاده از کود شیمیایی در زمین‌های کشاورزی، آب چاه‌ها به نیترات آلوده است.
نوزادانی که کمتر از ۳ ماه سن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سیانوز هستند، اما در دیگر گروه‌های سنی نیز ممکن است رخ دهد. همچنین بزرگسالانی که مبتلا به بیماری‌های زیر باشند، در معرض ابتلا به سیانوز هستند:
-استعداد ژنتیکی
-زخم معده یا گاستریت
-نارسایی کلیه که نیازمند دیالیز باشد
دلایل دیگر ابتلا به سیانوز در نوزادان به شرح زیر است:
- Tetralogy of Fallot : TOF یک بیماری قلبی مادرزادی است که باعث ایجاد اختلالات ساختاری در قلب شده و منجر به کمبود اکسیژن در خون می‌شود. این وضعیت موجب می‌شود رنگ پوست نوزاد آبی شود. این بیماری از لحظه تولد در نوزاد مشاهده می‌شود.
- سایر اختلالات قلب مادرزادی: هر اختلال مادرزادی قلبی که بر میزان اکسیژن در خون نوزاد تاثیر بگذارد، می‌تواند سبب بروز سیانوز در نوزادان شود.
- Methemoglobinemia: این وضعیت به دلیل قرار گرفتن در معرض اکسید نیتریک و استنشاق آن، یا برخی از دارو‌های بیهوشی و آنتی بیوتیک‌ها رخ می‌دهد.

سیانوز در نوزادان یا سندروم نوزاد آبی
شایع‌ترین نشانه سیانوز در نوزادان تغییر رنگ پوست در اطراف دهان، دست‌ها و پا‌ها به رنگ آبی است. این تغییر رنگ نشانه‌ای از آن است که نوزاد اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند.
دیگر نشانه‌های سیانوز در نوزادان به شرح زیر است:
-دشواری تنفس
-استفراغ
-اسهال
-بی حالی
-افزایش بزاق و آب دهان
-از دست دادن هوشیاری
-تشنج
در موارد شدید، سیانوز در نوزادان باعث مرگ می‌شود.

تشخیص سیانوز در نوزادان
پزشک در طول چکاپ‌های ماهیانه نوزاد، متوجه سیانوز در نوزاد می‌شود. اگر پدر و مادر متوجه آبی رنگ شدن پوست نوزاد شدند، بایستی در اواین فرصت به پزشک مراجعه کنند.
پزشک با پرسیدن سوالاتی پیرامون هر گونه علائم، الگوی تغذیه نوزاد، شرایط در خانه و با در نظر گرفتن تاریخچه کامل پزشکی، معاینه را آغاز خواهد کرد. سپس با بررسی بدن نوزاد، تغییر رنگ در مناطق مختلف پوست را بررسی می‌کند. هم چنین به صدای به قلب و ریه‌های نوزاد گوش خواهد داد.
آزمایش‌های تشخیصی دیگری نیز انجام می‌شود، که شامل موارد زیر است:
-آزمایش خون
-پرتو نگاری اشعه ایکس از قفسه سینه برای بررسی وضعیت ریه‌ها و قلب
-اکوکاردیوگرام قلب برای بررسی عملکرد آن
-اشباع اکسیژن برای تعیین مقدار اکسیژن موجود در خون
-کاتتریزاسیون قلب برای مشاهده مستقیم رگ‌ها و ساختار داخلی قلب
-علاوه بر انجام آزمایش بر روی نوزاد، آب آشامیدنی مورد استفاده نیز برای اندازه گیری سطح نیترات بررسی می‌شود.
به طور کلی، آب با سطح نیترات زیر ۱۰ میلی گرم در لیتر (mg / L) ایمن در نظر گرفته می‌شود. اگر نمونه آب نیترات بالاتر از ۱۰ mg / L داشته باشد، نباید به نوزاد داده شود.

سیانوز در نوزادان یا سندروم نوزاد آبی
درمان سیانوز در نوزادان بستگی به آن دارد که چه عاملی باعث آبی رنگ شدن نوزاد شده است. اگر بیماری مادرزادی قلبی سبب تغییر رنگ پوست شود، ممکن است جراحی برای اصلاح ناهنجاری‌ها انجام شود.
جراحی معمولا قبل از یک سالگی نوزاد، در حدود ۶ ماهگی یا حتی پیش از آن انجام می‌شود. اگر نوزاد پس از جراحی توانایی جذب اکسیژن بیشتری پیدا کند و دیگر آبی رنگ نشود، عمل موفقیت آمیز بوده است.
اگر سطح بالای نیترات در آب موجب بروز سیانوز شده باشد، پزشک باید با مرکز کنترل سموم محلی یا سم شناسان مشورت کند تا بهترین راه برای درمان بیماری را بیابد. اجتناب از منبع آلودگی نیترات، مانند آب چاه یا آب لوله کشی، برای تمامی کودکان در این شرایط ضروری است.
پزشکان کودکانی که مبتلا به سیانوز خفیف هستند را تحت نظر می‌گیرند تا اطمینان حاصل شود که تا رسیدن به سلامتی کامل، مشکلی برای آنا پیش نمی‌آید. کودکان مبتلا به شکل شدیدتری از بیماری نیاز به دارویی به نام متیلن آبی هستند، که پزشک از راه تزریق به بدن آنان وارد می‌کند.

جمع بندی
-سیانوز در نوزادان بیماری نادری است.
-هنگامی که نوزادان شیرخشکی که با آب آشامیدنی با سطوح بالای نیترات تهیه شده، مصرف می‌کنند، به آن مبتلا می‌شوند.
-بایستی از دادن آب چاه به نوزادان زیر یک سال اجتناب کرد.
-استفاده از دارو‌ها و نظارت بر سلامت نوزاد می‌تواند از بروز عوارض ناخواسته پیشگیری کند.
-سیانوز در نوزادان اگر درمان نشود، ممکن است باعث مرگ شود.
-بیشتر نوزادان و کودکان مبتلا به سیانوز می‌توانند زندگی عادی و سالمی، بدون بروز مشکل خاصی، داشته باشند.