رفلاکس گوارشی در نوزادان، چجوری باید آرومشون کرد؟

شاید دلیل بیقراری های نوزاد شما مشکلی به نام رفلاکس باشد که به سادگی قابل درمان است.

فرزندم دائم تُف می‌کند (بسیار زیاد!)، نمی‌خوابد و گریه اش کنترل ناپذیر است. ممکن است علت چنین رفتاری عارضه رفلاکس گوارشی باشد، یعنی نامی برای مشکلی شناخته شده که سوزش سر دل است. این ناخوشی که در پزشکی آن را رفلاکس (GERD) می‌خوانند، مشکلی بسیار معمول در نوزادان است که خوشبختانه راه درمان بسیار ساده‌ای دارد.

یک سوم از نوزادان تُف می‌کنند، بدون اینکه مشکلی پزشکی وجود داشته باشد. اما برای برخی دیگر، این عمل می‌تواند دردناک باشد و تغذیه، خواب، رشد و نمو آنها را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی بچه‌ها تُف نمی‌کنند، امکان تشخیص این عارضه مشکل می‌شود. رفلکس زمانی رخ می‌دهد که محتویات شکم به درون مری بازگردد و موجب ناراحتی آن ناحیه شود. برای نوزادان درد به شدت رفلکس بستگی دارد. اگر محتویات شکم فقط کمی بالا بیاید، شاید نوزاد درد احساس کند، اما تف نکند. اما اگر رفلکس به اندازه‌ی کافی شدید باشد که محتویات شکم تمام مسیر را بالا بیاید، احتمالاً بچه زیاد تف می‌کند، به‌ویژه وقتی طاقباز دراز می‌کشد. چگونه می‌توان نشانه‌های رفلکس را شناسایی کرد و درمانی برای آن فراهم آورد.

دلایل و نشانه های ابتلا نوزاد به رفلاکس گوارشی

ممکن است نوزاد دچار رفلکس شود، اگر:

- کولیکی است (مدت زیادی گریه می‌کند).

- اغلب به علت درد از خواب بیدار می‌شود.

- انگار ناراحت است، پیچ و تاب می‌خورد.

- ظاهراً درست پس از تغذیه احساس ناراحتی می‌کند.

- از خوردن امتناع می‌ورزد یا به مدت کافی شیر نمی‌نوشد (شاید نوزاد پشتش را خم کند و نوشیدن شیر را پایان دهد یا بخواهد اغلب شیر بنوشد - نوشیدن شیر آرام‌بخش است و شیر مادر به عنوان ضداسید عمل می‌کند).

- از گلو صداهایی خارج می‌کند و تنفسی غیرمعمول دارد.

- دچار مشکل تنفس است - عفونت های تنفسی به دفعات، خس و خس کردن.

- انگار به آسم مبتلاست.

روش آرام کردن نوزاد مبتلا به رفلاکس گوارشی

۱- به گریه های نوزاد توجه کنید

بچه‌های مبتلا به رفلکس گریه می‌کنند، زیرا اذیت می‌شوند و گریه نیز باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شود و رفلکس را تشدید می‌کند. گریه کردن همچنین احتمال به درون بردن هوا و به دام افتادن حباب‌ها در شکم را بیشتر می‌کند که در نتیجه، مشکل نیز تشدید می‌شود. به گریه نوزاد هرچه سریع‌تر و با حساسیت بیشتری پاسخ گویید.

۲- به مقدار کم و دفعات بیشتر تغذیه کنید

هرچه غذای وارد شده به شکم در یک وعده کمتر باشد، شدت رفلکس کمتر است و شکم سریع‌تر خالی می‌شود. بنابراین، مقدار کمتر و دفعات بیشتری فرزندتان را تغذیه کنید. همچنین هرچه دفعات تغذیه بچه بیشتر باشد، آب دهان بیشتری تولید می‌کند و این مایع به خنثی کردن اسید شکمی کمک خواهد کرد. آب دهان حاوی ماده‌ای است که لایه های آسیب دیده مری را التیام می‌بخشد. قانون کلی این است که دفعات تغذیه را دو برابر کنید و میزان آن را به نصف رسانید.

۳- به شیردهی ادامه دهید

شیر مادر دو برابر سریع‌تر از شیر خشک هضم می‌شود و شامل آنزیم‌هایی است که به گوارش کمک می‌کند. در واقع، همچون ضداسیدی طبیعی عمل می‌کند.

۴- شیر خشک را عوض کنید

شاید نوزاد به رفلکس آلرژی به غذا و شیر مبتلا شده است. در چنین شرایطی پزشک کودکان شیرخشک ضدحساسیتی را نسخه می‌کند که روده‌های حساس، پروتئین یا قند را بهتر تحمل کند و غذا آسان‌تر هضم ‌شود.

۵- از تکان دادن‌ های شدید خودداری کنید

حدود نیم ساعت پس از تغذیه فرزندتان از تکان دادن شدید و بالا و پایین انداختن او پرهیز کنید. زیرا تحرک بیش از حد نوزاد باعث می‌شود که محتویات شکمی او جابه‌جا شود و به مجرای مری بازگردد.

۶- جاذبه زمین کمک می‌کند

حدود سی دقیقه پس از تغذیه، بچه را راست قامت به سمت بالا نگه دارید (اگر نگه داشتن او در آغوشتان، شما را خسته می‌کند، او را در حمل‌کننده‌ی آغوشی حمل کنید).

۷- به او اجازه‌ی آروغ زدن بدهید

اگر به بچه شیر مادر می‌دهید، هنگام عوض کردن سینه، به او اجازه‌ی آروغ زدن بدهید. اگر با شیشه شیردهی می‌کنید، پس از هر ۸۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر نوشیدن شیر صبر کنید تا آروغ بزند.

۸- از پستانک استفاده کنید

پستانک می‌تواند برای بچه‌ی مبتلا به رفلکس شدید، یاری‌رسان باشد. مکیدن پیاپی ترشح آب دهان را تحریک می‌کند و به خنثی شدن اسید شکمی کمک می‌کند.

۹- پوشک را شل ببندید

پوشک و کمربندهای سفت باعث فشار داخل شکم و تشدید رفلکس می‌شود.

۱۰- بستر نوزاد را شیبدار کنید

نوزادان مبتلا به رفلکس اغلب شب‌ها به شکل دردناکی از خواب بیدار می‌شوند. وقتی نوزاد روی سطحی مسطح می‌خوابد، از فواید جاذبه زمین بهره‌مند نمی‌شوند. بستر شیب دار به پایین نگه داشتن غذا درون شکم بچه کمک می‌کند. اگر فرزندتان در خواب بی‌قرار است، با استفاده از آجر یا کتاب‌، سر گهواره یا تخت نوزاد را حدود ۳۰ درجه از زمین بلند کنید. از بالشتک مخصوص رفلکس استفاده کنید تا هنگام تعویض پوشک سر او بالاتر از سطح بدنش باشد و به این ترتیب از سوزش سردل او پیشگیری کنید.

پزشک چه کاری می‌تواند انجام دهد

وقتی توصیه‌های بالا برایتان کارساز نبود، ممکن است پزشک دارویی برای کاهش تولید اسید شکم تجویز کند. در بعضی بچه‌ها، سوزش سردل در اثر مشکلات مکیدن و بلعیدن است که باعث می‌شود هنگام تغذیه هوای زیادی به درون ببرند. با فردی آگاه مشورت کنید تا شیردهی صحیح را بیاموزید.

پیش از ملاقات با پزشک کودکان، حالات و نشانه‌های فرزندتان را ثبت کنید:

- ذکر علائم و نشانه‌ها و اینکه چقدر ادامه یافتند.

- شدت علائم.

- آیا نشانه‌ها بهبود یافتند یا بدتر ‌شدند.

- درمان‌های خانگی مورد استفاده و نتیجه‌ی آنها.

- زمانی از روز که بچه دچار شدیدترین علائم شد، مثل حملات گریه کنترل‌ناپذیر.