رفلاکس معده در نوزادان، چگونه آن را کنترل کنیم؟

رفلاکس معده در نوزادان باعث می شود که نتوانند خواب راحتی داشته باشند. البته این مشکل زیاد بزرگ و ناامید کننده ای نیست اما به هر حال هم برای نوزاد و هم برای والدین سخت است.
رفلاکس معده باعث می شود کودک احساس ناراحتی کند و به همین دلیل نمی تواند خواب راحتی داشته باشد. رفلاکس معده باعث احساس درد در شکم، گلو و دهان می شود و همین طور ممکن است باعث شود که کودک تان به دلیل احساس ناراحتی در این قسمت ها از خواب بیدار شود.
گاز معده یکی از دلایل رفلاکس معده است که در حقیقت نشان دهنده ی چرخه ی نادرست سیستم گوارشی نوزادان است. کودک تان احساس ناراحتی می کند، نمی خوابد، خسته است، خوب شیر نمی خورد، گرسنه است و آرام و قرار ندارد و در نهایت احساس ناراحتی می کند.

داستان یکی از مادران درباره رفلاکس معده کودکان را بخوانیم
هیچ وقت آن بالا آوردن های وقت و بی وقت یادم نمی رود. دومین نوزاد پسرم که به دنیا آمد دست از شیر خوردن بر نمی داشت تا این که نهایتا کل آن شیر را بر می گرداند و یا آروغ می زد و نمی توانست درست بخوابد.
البته می دانستم کمی طول می کشد که نوزادان درست شیر خوردن را یاد بگیرند و من هم قبل از سر زدن به پزشک، تا چند هفته منتظر ماندم تا این علائم کم شود چون فکر می کردم به خاطر عادت نکردن کودکم به شیر خوردن است.
اما کار اشتباهی داشتم انجام می دادم! مشخص شد تا حدی حق با من بود و تا حدی نه. وقتی پزشک علائم رفلاکس معده ی پسرم را دید برای هر دوی ما دارو تجویز کرد. ما آن زمان قصد داشتیم به سفر برویم اما با این حال من خودم را کاملا با برنامه ای که دکتر داد تطبیق دادم تا طبق آن پیش بروم.
البته چون خودم به تازگی مادر بودن را تجربه می کردم آن زمان اطلاعات کافی نداشتم و سفر با دو بچه کوچک که یکی یک ساله بود و دیگری کوچک تر، خیلی خسته کننده بود و من یادم رفت که موقع پرواز از مهمان دار بخواهم دارو ها را در یخچال برایم نگه دارند. وقتی هواپیما فرود آمد و به مقصد مان رسیدیم، متوجه شدم که رنگ دارو ها تغییر کرده و حالت قهوه ای رنگ شده است که نشان می داد دیگر قابل استفاده نیست.

پس به یک برنامه ی جدید نیاز داشتم
نوزاد پسرم دو ماهش بود و داروی رفلاکس معده ای که برای ۳ روز بود خراب شده بود. با توجه به اینکه مسافرت بودیم و چند روز طول می کشید تا دوباره بتوانم پسرم را پیش دکتر ببرم، دست به کار شدم که بفهمم در طول شیر دهی چه اتفاقی می افتد و دلیل این مشکل چه چیزی می تواند باشد؟ متوجه چیز بسیار جالبی شدم که موقع شیر دهی اتفاق افتاد.
به نظر می رسید که شیر اضافی راه گلوی کودکم را مسدود می کند. میزان شیر به حدی زیاد بود که کودکم نمی توانست همه ی آن را قورت بدهد که به معده اش برسد و در نهایت آن را دفع کند. پزشک به من گفت که بیشتر شیر خورده شده ی نوزادم به صورت هضم نشده دفع شده چون کودک فرصت درست خوردن شیر را نداشته است. اما چرا؟!

هایپر لاکتیشن(ذخیره شیر زیاد در سینه مادر)
یکی از دلایل مهم رفلاکس معده ( البته نه در همه ی موارد، با دکتر خودتان حتما مشورت کنید ) هایپر لاکتیشن است. من این نکته را بعد از کلی تحقیق و جست و جو متوجه شدم. هایپر لاکتیشن یعنی این که مقدار ترشح شیر سینه ی مادر بسیار زیاد تر از حدی است که کودک بتواند آن را بخورد.
به همین دلیل شیر سینه خیلی سریع به بیرون می جهد و باعث احساس درد زیادی برای مادران می شود. این مشکل باعث می شود که کودک تند تند مجبور شود شیر را قورت دهد و هم چنین میزان شیر اغوز ( یعنی شیر اولیه که بیرون می زند و چربی کمی دارد ) به هم بخورد که موجب تولید گاز معده، ناراحتی معده و رفلاکس معده در کودکان می شود.

درمان رفلاکس نوزاد
به محض اینکه متوجه شدم هایپر لاکتیشن هم یکی از علت های علائم رفلاکس معده است سعی کردم در طول شیر دهی خودم کارهایی انجام دهم که این علائم را کاهش دهد و در نهایت به خوابیدن او کمک کند.

نکته هایی برای شیر دهی اگر شک دارید که شما هم مشکل هایپر لاکتیشن دارید
- وقتی که دارید به نوزاد تان شیر می دهید و متوجه می شوید که مقداری از شیر به بیرون می ریزد، شیر دادن را متوقف کنید و از شیر دوش یا یک پد بهداشتی استفاده کنید و آن را روی سینه قرار دهید تا شیر اضافی جذب شود و بعد دوباره به شیر دادن نوزاد ادامه دهید. این کار فشار زیاد وارده را کم می کند.
- حتما موقع شیر حالت شیر دادن تان را عوض کنید. دراز بکشید یا کودک را روی قفسه سینه تان قرار دهید تا کودک مجبور شود محکم تر شیر را بمکد و همچنین در این حالت نیروی گرانش جلوی بیرون ریختن شیر را می گیرد.
- از یک سینه به نوزاد شیر بدهید. اگر هر دو سینه ی شما بیش از حد شیر ترشح می کند و شما از هر دو برای شیر دهی استفاده کنید علائم رفلاکس معده در نوزاد دو برابر می شود. در عوض سعی کنید در هر وعده از یک سینه به کودکان شیر بدهید. در این صورت آن ها تمامی شیر مغز ( شیری که حاوی درصد چربی بیشتری است ) را با تمام مواد مغذی دریافت می کنند و کمتر شیر اغوز ( شیر اولیه بدون چربی ) می خورند.
- تا ۳ ماه صبر کنید اگر جواب نداد دنبال راه حل دیگری باشید.
من برای هر ۳ نوزادم دچار هایپر لاکتیشن بودم و حدود ۳ ماه بعد مشکل همه برطرف شد.

اما صبر کنید … چگونه به نوزادان مبتلا به رفلاکس کمک کنیم که راحت بخوابند؟
خب با ۳ تا بچه که همه علائم رفلاکس معده دارند حداقل این را یاد گرفتم که اول مطمئن شوم آن ها حتما درست و کامل شیر خورده اند. این کار باعث می شود دردشان کم تر شود و کمتر احساس ناراحتی کنند و بتوانند راحت تر بخوابند. ولی شما نمی توانید نوزاد را به زور بخوابانید.
راستش بچه های من اکثر اوقات خوب می خوابیدند چون من خیلی روی این مسئله که خواب آن ها کافی باشد تمرکز کرده بودم. اگر روی کاری تمرکز به خرج دهید نتیجه ی آن را حتما می بینید. البته این کار بدون درد سر هم نبود و باید یکم با نوزاد کلنجار بروید.
بعضی اوقات مادر ها فکر می کنند این احساس درد کودکان باعث می شود که آن ها زودتر بخوابند. من هم وقتی می خواستم آن ها را بخوابانم به این نکته فکر کردم اما بیشتر کودکان دوست دارند که در این شرایط آن ها را بغل کنیم و به صورت راست و عمودی نگه شان داریم.

گهواره کودک را در سراشیبی قرار دهید طوری که کمی انحنا داشته باشد
چه کودک تان در گهواره بخوابد یا تخت و یا هر جای دیگر، سعی کنید تشک آن را کمی شیب دار قرار دهید که از بالا آمدن رفلاکس معده اش جلوگیری کند. بیشتر اوقات افراد مسن ( یا شما هم وقتی که باردار بودید ) به صورت لم داده یا نشسته می خوابند چون نیروی گرانش باعث می شود که اسید معده به سمت بالا نیاید.
تا زمانی که شیب به صورت ملایم باشد و وضعیت پشتی کودک را حفظ کند، بهترین شرایط برای خواب راحت کودک می باشد. ما گاهی اوقات از پتو یا حوله برای ایجاد این شیب استفاده می کردیم.

آروغ، آروغ، آروغ
من راجع به شما نمی دانم اما آروغ زدن کودکان آن قدر ها هم ساده نیست که بتوانیم آن ها را وادار به انجامش کنیم. حتی گاهی اوقات تا صبح هم به پشت شان بزنید شاید آروغ نزنند.
زمانی که من هایپر لاکتیشن داشتم باید حتما مطمئن می شدم که نوزادم آروغ زده است که گاز های اضافی از معده اش خارج شده باشد. می دانستم که اگر این کار را انجام ندهم باعث می شود نوزادم بخاطر احساس درد از خواب بلند شود و بعد وقتی او را از تختش بلند می کنم آروغ می زند.
اگر کودک تان به خواب رفت و بعد از ۴۵ دقیقه با گریه از خواب بیدار شد دو دلیل وجود دارد.
- این که کودک ممکن است با چرخش ریتم خوابش دچار مشکل شده باشد و در حین این چرخه رفلاکس باعث ایجاد درد یا گاز معده می شود که آن ها را از خواب بیدار می کند.
- نوزاد با احساس گاز معده از خواب بیدار می شود. این گریه مداوم بعد خواب به خاطر احساس درد و ناراحتی است به همین دلیل به محض این که آن ها را از جای شان بلند کنید آروغ می زنند.

چگونه از این مشکل جلوگیری کنیم؟
باید مطمئن شویم قبل از این که آن ها را در جای استراحت شان می گذاریم حتما کاری کنیم که آروغ زده باشد.

کودک تان را قبل از چرت زدن به حالت عمودی در بغل بگیرید
این کار را بعد از شیر دادن، آروغ زدن و عوض کردن پوشک او و قبل از خواباندنش انجام دهید. می توانید او را به صورت عمودی روی قفسه ی سینه تان نگه دارید یا در صندلی نوزاد و حتی روی پای تان نگه دارید ولی حتما باید به صورت عمودی آن ها را نگه دارید که علائم رفلاکس خنثی و کم شود.
این حالت عمودی بدن باعث می شود که محتویات معده به سمت مری نروند و سیستم گوارشی ضعیف در نوزادان هم باعث علائم رفلاکس اسید معده می شود.
هر چه نوزادان را بیشتر در حالت عمودی نگه دارید علائم رفلاکس معده کم تر می شود. در کل رفلاکس معده چیزی است که اکثر نوزادان آن را تجربه می کنند ( البته نه همه ی نوزادان ) حتی زمانی که شروع می کنند بنشینند، پس حتی اگر قبل از شیر دادن به آن ها هم این حالت بدن را در آن ها حفظ کنید حتما تغییر زیادی را در آن ها حس می کنید.

اگر لازم است از دارو استفاده کنید
اگر علائم رفلاکس معده را در کودک تان مشاهده کردید آن ها را نزد پزشک برده و طبق دستورات و تجویزات پزشک پیش بروید.
ما در زمانی زندگی می کنیم که نسبت به قرن های قبل علاقه ی کمتری به مصرف دارو داریم. اکثر ما دوست نداریم که زندگی مان را مخصوصا کودکان مان را با مصرف دارو شروع کنیم و عادت دهیم مگر این که ضروری باشد. اما اصلا نگران مصرف دارو ها نباشید، اگر دارو های مشخصی مشکل رفلاکس معده نوزاد شما را درمان می کند از آن استفاده کنید و راحت شوید.
به کودک تان آرامش دهید و بدانید که این دوره هم می گذرد بعد از زمانی که کودک ۱ ساله شود دیگر این مشکل کم رنگ می شود.
به این دلیل که مری نوزاد تا آن موقع خوب شکل نگرفته است، در ۱ سالگی ماهیچه های مری به صورت کامل شکل یافته و از وارد شدن محتویات معده به داخل مری جلوگیری می کند. البته ممکن است بعضی از کودکان این علائم را هم چنان داشته باشند.
- کودکی که درد دارد را آرام کنید. حتی اگر خواب تان هم می آید از خواب تان بزنید تا او را آرام کنید زیرا کودک حتما به کسی نیاز دارد تا دردش آرام شود که بتواند بخوابد.
- از عقاید غیر علمی دوری کنید. این ها همش خرافات است که اگر بچه کمتر لباس بپوشد راحت تر می خوابد، این کار را نکنید. من برعکس این کار را انجام دادم.
- برای خواب یک برنامه ریزی دقیق انجام دهید. ساعت و محیط قبل خواب را فراهم کنید تا کودکتان به خوابیدن به این شرایط عادت کند. این کار خیلی خیلی جواب داده است. البته نه برای همه ی کودکان.
- همه چیز را دنبال کنید. هر کاری که پزشک یا متخصص پیشنهاد کرده، برای آرام کردن درد نوزاد تان انجام دهید مثل استفاده از دارو یا رعایت رژیم غذایی که مربوط به کنترل و درمان رفلاکس معده است. اگر باز هم گریه کرد او را در آغوش بگیرید و آرام کنید.