دلایل صدا درآوردن نوزاد

در این روزهای زیبای بارداری که به در آغوش کشیدن نوزادتان بعد از زایمان می اندیشید احتمالا به این موضوع فکر می کنید که مدتی بعد از تولد، او صدای شما را شناخته و به آن واکنش نشان می دهد، به این ترتیب که با درآوردن اصوات بسیار جالب و دوست داشتنی که در اصطلاح به آن ها غان و غون نوزادان می گوییم تلاش می کند که با اطرافیان خصوصا اعضای خانواده ارتباط برقرار کند. احتمالا از خود می پرسید که چرا نوزادان غان و غون می‌کنند و این کار چه تاثیری در تکامل یادگیری زبان دارد؟ هیچ کس نمی تواند انکار کند که شنیدن غان و غون دلبندتان برای اولین بار و به عنوان اولین صداهایی که از برای برقراری ارتباط با شما استفاده می کند، احتمالا یکی از زیباترین و شیرین ترین لحظات مادر شدنتان است.

اگر نوزادان یک خصلت بین‌المللی داشته باشند، حتما غان و غون کردن است. در اولین ماه‌های تولد، رابطه نوزادان با ما اساسا محدود به صداهای با، گا و دا است، البته بین آن‌ گاهی صدای غل‌غل یا بیرون دادن آب و حباب از دهان هم شنیده می‌شود.

ولی آیا این صداهای باری‌ به‌ هر جهت به جز ذوق‌زده کردن والدین و خوراک دادن به کلیپ‌های رسانه‌های اجتماعی، مقصود خاصی هم دارد؟ مطالعات بسیار در دهه‌های گذشته نشان داده است، غان و غون کردن نوزادان در واقع زمینه‌ای برای رشد زبان در زندگی آینده اوست.

در میان سر و صداهای مختلفی که نوزادان از خود در می‌آورند، غان و غون کردن یک طبقه‌بندی جداگانه دارد که حوالی ۶ تا ۸ ماهگی آغاز می‌شود. کاترین لینگ، محقق زبان در دانشگاه کاردیف انگلیس که بر رشد آغازین زبانی نوپایان تمرکز دارد می‌گوید، می‌توان آن‌ را تولید سیلاب‌های تکراری و کلام‌مانند توصیف کرد. غان و غون کردن شروع یادگیری صداهایی است که می‌توان آن‌ها را در کلام بکار برد.

مریلین ویمان استاد زبان و ‌زبان‌شناسی دانشگاه یورک انگلیس می‌گوید، برای کسی که به صداهای نوزادان توجه می‌کند شروع غان و غون کردن قابل تشخیص است. واقعا تغییر مشخصی است که پدر و مادر متوجه آن خواهند شد. لازم نیست برای تشخیص آن زبان‌شناس باشید.

اگر می خواهید بدانید که چرا نوزادان غان و غون می‌کنند باید ابتدا مراحل مختلف را تشخیص دهید. اما برای این‌که بتوانید مراحل مختلفی را که از میان آن‌ها غان و غون کردن بیرون می‌آید تشخیص بدهید، نیاز به توجه بیشتری است. نوزادان در شروع، دامنه‌ای از صداهای هم‌آوای مختلف تولید می‌کنند که منجر به تکرار صداهای بسیار ریتمیک می‌شود. کمی بعد، معمولا سیاهه اصوات خود را محدود و به یک یا دو آوای هم‌صدا بسنده و تکرار می‌کنند، مثل بابابابا یا دادادادا. ویمان می‌گوید: داشتن چند صدای هم‌آوای مختلف که بتوانید بصورت ارادی تکرار کنید پیش‌نیاز شروع حرف زدن واقعی است. نوعی تمرین برای تحت کنترل درآوردن فرم‌های کلمات است تا بتوانید کلماتی قابل فهم برای دیگران بسازید. در این مرحله، به نظر می‌رسد که نوزادان، این رشته‌های دراز سیلابی را به عنوان نوعی مهارت حرکتی انجام می‌دهند و ارزش کاربردی آن‌را نمی‌دانند. ولی بزودی، این رشته‌ها تبدیل به عباراتی کوتاه‌تر و مختصرتر می‌شود که کم‌کم شبیه کلمات خواهد شد. این همان چیزی است که ویمان در تحقیقات خود مورد کاوش عمیق قرار داده است. این‌طور گمان می‌رود که این تغییر، با آگاهی رو به ازدیاد نوزاد نسبت به کلماتی که بزرگ‌ترها به کمک آن‌ها حرف می‌زنند و همچنین میل به تقلید از آن‌ها شکل می‌گیرد. ویمان می‌گوید: در جهان آن‌ها بزرگ‌ترها مثل خدایان هستند، آدم‌هایی که برایشان آسایش، گرما و محرک اجتماعی فراهم می‌آورند. بنابراین انگیزه بزرگ برای نوزادان این است که مثل بزرگ‌ترها باشند.

چرا نوزادان غان و غون می‌کنند، اولین پله تکامل زبان
عجیب است که تحقیقات نشان می‌دهد، نوزادان ناشنوا نیز مانند نوزادان شنوا شروع به غان و غون کردن می‌کنند؛ فقط با کمی تاخیر. ولی این روند هنگامی‌ که غان و غون کردن باید به صداهای کلمات‌گونه تبدیل شود متوقف خواهد شد، چون نوزادان ناشنوا نمی‌توانند صدای بزرگ‌ترها را بشنوند. اما در نوزادان شنوا، پس از چند ماه تمرین این سیلاب‌های کوتاه، توجه‌شان به کلمات مشابه غان و غون‌هایشان جلب می‌شود. این تبدیل به پلی حیاتی می‌شود که آن‌ها را برای تکرار کلماتی که می‌شنوند مجهز خواهد کرد ـ کلماتی که ممکن است ارتباط آن‌ها با برخی چیزها یا تاثیرشان بر شنونده را درک کنند. مثل بای بای.

در این مرحله ـ معمولا بین ۱۰ تا ۱۵ ماهگی ـ نوپایان ترکیبی از اصوات و کلمات را بکار می‌برند. زمانی که دایره لغات آن‌ها به ۲۰ یا ۳۰ کلمه رسید، عمل آن‌ها بیش از آن‌که صدا درآوردن باشد، حرف زدن محسوب می‌شود.

اگر نسبت به تاثیر غان و غون کردن بر شکل‌گیری زبان شک دارید، مطالعات متعدد زیادی درباره اهمیت آن‌ها انجام شده است که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید. به عنوان مثال، نوزادان نارس که برای کمک به تنفس آن‌ها لوله وارد ریه‌هایشان می‌شود، نمی‌توانند مانند کودکان سالم صدای غان و غون درآورند. ولی تحقیقات نشان داده است وقتی این لوله‌ها خارج می‌شود، نوزادان شروع به غان و غون کردن می‌کنند، حتی اگر ماه‌ها از موعد آن گذشته باشد.

دکتر لینگ می‌گوید: قبل از این‌که شروع به تولید کلمات کنند دوره غان و غون کردن را می‌گذرانند. این موضوع اهمیت این اصوات را به عنوان پیش‌زمینه گفتار نشان می‌دهد.

به طور مشابه کودکانی که به مشکل شنوایی مبتلا هستند و برای کمک به شنوایی آن‌ها برایشان حلزون گوش کار گذاشته می‌شود، شروع به غان و غون خواهند کرد، گویی که می‌خواهند جبران تمام چیزهایی را که از دست داده‌اند بکنند. لینگ می‌گوید: اگر فکر کنید مثل تمرین بخش‌های مختلف کلماتی است که قرار است تولید کنند. نوعی آماده کردن خود برای تولید کلمات است.

چرا نوزادان غان و غون می‌کنند؟ پس نتیجه تمام این بحث‌ها چیست؟ از آن‌جا که غان و غون کردن سنگ‌بنای زبان است، باید از طریق ارتباط زیاد با نوزاد آن‌را تقویت کرد. با این‌که بعضی از مردم فکر می‌کنند خواندن شکسپیر برای نوزادان بهترین راه است، اما بهتر است با آن‌ها مقداری بچگانه صحبت کنید. ویمان می‌گوید: والدین اغلب نگران هستند که آیا بچگانه حرف زدن با کودکان بد است؟ مادامی که همگام با رشد کودک خود پیش بروید هیچ اشکالی ندارد، در این حالت وقتی که درک آن‌ها بیشتر می‌شود شما نیز به روش پیچیده‌تری با آن‌ها حرف خواهید زد.

لینگ برای والدین شاغلی که نگران هستند برنامه فشرده و خستگی بر کیفیت زمانی و به تبع آن، گفتگوهایشان با کودک تاثیر می‌گذارد، پیشنهادات جالبی دارد. تحقیقات تازه نشان می‌دهد تا وقتی یک نفر باشد که با آن‌ها حرف بزند ـ چه پرستار باشد یا مادربزرگ و پدربزرگ یا خواهر و برادر ـ نوزاد از آن فایده خواهد برد. او می‌گوید: کودکان می‌توانند نسبت به منابع الهام خود انعطاف‌پذیر باشند. ارتباط مستقیم یا والدین مسلما مهم است، ولی ارتباط با دایره گسترده‌تری از سخنگویان نیز می‌تواند این نوع از یادگیری را در آن‌ها تقویت کند. اکنون که می دانید چرا نوزادان غان و غون می‌کنند و اهمیت این امر در تکامل یادگیری زبان چیست، بدون شک با نگاهی ساده و بی اهمیت به این کار لذت بخش دلبندتان نمی نگرید و او را در یادگیری زبان بیش از پیش یاری خواهید کرد.