عفونت بند ناف، تشخیص و درمان

جنین در داخل رحم، مواد غذایی و اکسیژن لازم را از طریق جفت که به دیواره داخلی رحم مادر متصل است دریافت می کند. جفت از طریق بند ناف به شکم جنین متصل می شودواز نظر ساختمانی شامل یک سیاهرگ و دو سرخرگ نافی است و بقایای مجاری ارتباطی بین مثانه و دستگاه گوارش نیز در آن وجود دارد. بند ناف پس از تولد از نزدیک بدن نوزاد قطع می شود و با گیرهای به انتهای آن بسته می شود. رنگ بند ناف در ابتدا زرد است و بتدریج رنگ آن قهوهای و بعد سیاه می شود.

در نوزادان اصولاً هفت تا نه روز بعد از تولد، بند ناف می افتد اما ممكن است تا یك ماه نیز به طول انجامد؛ اگر بند ناف تا یك ماه بعد از تولد نیفتاد این امكان وجود دارد كه نوزاد دچار بیماریهای نقص ایمنی باشد كه البته نیاز به بررسی جهت تشخیص قطعی دارد. لازم به ذکر است عفونت بند ناف یكی از عفونتهای دوران نوزادی است که در ممالک در حال توسعه شایع تراست.


قرمزی و تورم بند ناف و پوست اطراف آن، بوی غیر عادی از بندناف، تب و وجود ترشحات زرد رنگ از مهمترین علائم عفونت بندناف در نوزادان است.

تشخیص و درمان
اگر تشخیص و درمان آن بموقع انجام نشود، ممکن است عفونت وارد خون یا شکم نوزاد شود و علائمی همچون بیقراری و عدم شیرخوردن و بیحالی، نفخ شدید و جدار شکم را نیز ایجاد نماید. گاهی عفونت از راه خون به استخوان، مفاصل و پردههای اطراف مغز ونخاع و... رفته و نوزاد دچار کانونهای عفونی در سایر دستگاههای بدن می گردد لذا تشخیص و درمان به موقع اهمی ت خاصی دارد.

مهمترین عامل بروز عفونت در بند ناف عدم بهداشت و مراقبت صحیح می باشد چراکه بند ناف باز است و در صورت تماس با مواد خارجی عفونت به وجود می آید، از این رو پیشگیری و بهداشت باید به خوبی رعایت شود و مادران هنگام تعویض پوشك نوزاد دقت داشته باشند تا قسمت بند ناف از پوشك بیرون باشد چرا كه فشار به بند ناف و آزاد نبودن آن موجب تجمع می كروبها شده و به همی ن دلیل عفونت ایجاد می كند. لباس نوزاد آزاد باشد تا بندناف بافشار به شکم نچسبد همچنین باورهای غلطی در بعضی از خانوادهها مبنی بر خمی ر گرفتن بند ناف و مالیدن بند ناف با بعضی از روغنها وجود دارد كه موجب عفونت در بندناف نوزاد می گردد. به دلیل اینکه مرطوب نگهداشتن بند ناف نوزاد، محیط را برای رشد می كروبها فراهم می سازد لذا خشك گذاشتن بندناف نوزاد را یكی از مهمترین راههای پیشگیری از عفونت بند ناف می دانند. خشک نگهداشتن بند ناف و عدم استفاده ازهر نوع مادهای اعم از الکل، پماد یا بتادین سبب جداشدن سریعتر آن می شود.

در هر حال والدین اگر متوجه تورم و قرمزی در بند ناف شدند، باید فوراً به پزشك مراجعه نمایند چرا كه این نوع از عفونت در نوزادان بسیار مهم است و به غیر از درمان موضعی و ضدعفونی، نوزاد باید بستری و تزریق آنتیبیوتیك وریدی صورت گیرد تا علایم عفونت بهبود پیدا كند.

عوارض دیررس آن چیست؟
فتق نافی به علت ضعف بافت نگهدارنده در ناف دیده می شود.
پرفشاری سیاهرگ باب که در صورت وجود انسداد و لخته ورید باب سالهای بعد علائم آن بروز می کند.
چسبندگی در شکم که احتمال انسداد را در آینده افزایش می دهد.

چه نوزادانی در معر ض خطر بیشتری هستند؟
نوزادانی که در منزل یا شرایط غیر بهداشتی متولد شدهاند.
نوزادان با وزن کمتر از ۲۵۰۰
نوزادانی که کاتاتتر یا لوله نافی دارند.
نوزادان متولد شده با پارگی طول کشیده کیسه آب

آیا استحمام باعث عفونت بند ناف می شود؟
استحمام نه تنها باعث عفونت بند ناف نمی شود بلكه شست و شوی آن با آب و صابون مخصوص نوزادان از بروز عفونت در اطراف بندناف جلوگیری می كند. البته باید به این نكته توجه داشت كه پس از استحمام باید اطراف بند ناف نوزاد با احتیاط خشك شود.

آیا برای تمیز نگهداشتن بند ناف الکل لازم است؟
خیر فقط خشک نگهداشتن آن کافی است و هیچ مادهای روی آن توصیه نمی گردد البته گاهی پس از افتادن بند ناف تودهای گوشتی، برجسته و قهوهای ایجاد می گردد که ممکن است خودش از بین برود و یا نیاز به درمان داشته باشد. این تودهها «گرانولوم نافی» خوانده می شوند که گاهی برای درمان آن استفاده از الکل سفید و نیترات نقره و یا جراحی نیز توصیه می شود.