مشکل دفع در نوزاد سه ماهه

پرسش: نوزاد 3 ماهه ای دارم که هر ۱۰ روز یکبار مدفوع میکند پزشک براش دایمتیکون و شیاف داده لطفا راهنمایی کنید.

پاسخ: شیرخواران ممکن است به طور طبیعی هر ۲ تا ۳ روز بدون هیچ مشکلی دفع مدفوع نرم داشته باشند که در این صورت یبوست تلقی نمی‌شود، اما به طور کلی هر گاه مدفوع سفت و خشک باشد و دفع آن برای کودک همراه با درد و زور زدن باشد و فواصل دفع بیش از یک ۲ روز یا بیشتر باشد، می‌توان گفت که کودک یبوست دارد. بنابراین کاهش نوبت دفع به تنهایی بیانگر یبوست نیست. در هفته اول زندگی معمولا نوزاد تا ۴ بار در روز ممکن است دفع داشته باشد اما با بزرگ‌تر شدن بتدریج کاهش می‌یابد و در ۲ سالگی به ۲ بار در روز می‌رسد.

بـیشتر کودکان که دچار یبوست می‌شوند، مشکل زمینه‌ای خاصی ندارند و به اصطلاح پزشکان یبوست آنها علت عملکردی دارد و به عـلـت بیماری بخصوص یا مشکلات اعضای گـوارشـی نـیـسـت . اما در موارد کمی هم یبوست کودکان بخصوص اگر از زمان نوزادی شروع شده باشد، می‌تواند به علت بیماری‌های خاص گوارشی و روده‌ای بـــاشــد کــه در ایــن صــورت نـیــاز بــه بررسی‌های بیشتر بالینی و آزمایشگاهی توسط پزشک هست.

بزرگ شدن و اتساع شکم، عدم دفع گاز، ‌وجود خون در مدفوع،‌ تغییر قطر مدفوع، اختلال در وزن‌گیری و تاخیر رشد و... علامت‌هایی هستند که در صورت وجود آنها باید کودک را حتما، نزد پزشک برد تا علت یبوست بررسی شود. در واقع یبوست اگر در بسیاری موارد علت عضوی ندارد،‌ اما می‌تواند نشانه یک بیماری باشد. بیماری‌های نخاع، بیماری‌‌های گوارش،‌ کم‌کاری تیروئید و غیره می‌توانند با علامت یبوست خود را نشان دهـنـد. یـکـی از نکات مهم برای رد برخی از بیماری‌های مهم گوارشی و عصبی در کودکان دانستن زمان دفع اولین مدفوع دوران نوزادی است.

به عنوان یک اصل کلی هرگاه یبوست همراه اتساع شکم و عدم دفع گاز یا نفخ شدید باشد یا با درد حاد شکمی همراه باشد به عنوان یک اورژانس پزشکی تلقی می‌شود و حتما بسرعت باید بررسی شود.

یبوست در اغلب موارد علت‌های ساده‌ای دارد و با آن که به راحتی می‌تواند برطرف شود، رو به مزمن شدن می‌رود و مـی‌تـوانـد سبب ایجاد عوارضی شود. یکی از مهم‌ترین عوارض ناشی از یبوست، بزرگ شدن قطر روده‌هاست که سبب احتباس بیشتر مدفوع و کاهش حرکات دفعی روده‌ها می‌شود. حتی گاهی در موارد نادر سبب سوراخ شدن روده می‌شود. یـکـی دیـگـر از عـوارض شـایـع یبوست مزمن، بی‌اختیاری دفع مدفوع است که با آلوده شدن لباس زیر می‌تواند سبب جلب توجه والدین شود. از عوارض دیگر یبوست بخصوص در دختر بچه‌ها، عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری است که با درمان یبوست بهبود می‌یابد. افزایش فاصله دفع، اغلب منجر به بی‌اشتهایی، استفراغ و نفخ زیاد نیز می‌شود که در کودکان با سنین کمتر بی‌قراری و تحریک‌پذیری و کم‌شدن اشتها را به دنبال دارد.

یبوست در شیرمادرخواران نسبت به شیر خشک‌خواران کمتر اتفاق می‌‌افتد، اگر چه به علت جذب کامل شیر مادر در دفعات دفع در شیر مادر‌خواران کمتر است. ادامه تغذیه انحصاری شیرخوار با شـیر مادر و مراجعه به پزشک در این مورد ضروری است، زیرا یبوست مزمن در این سنین نیاز به بررسی‌هاو مداخله‌های پزشک دارد. با گذشتن سن کودک از مرز ۶ ماهگی و آغاز تغذیه کمکی میزان ابتلا به یبوست نیز بیشتر می‌شود. در موارد زیادی عدم تحمل پروتئین شیر گاو می‌تواند سبب بروز یبوست شود که در این موارد نیز لازم است مادران به صورت حاد و در فاصله زمانی کوتاهی شیر گاو را به میزان زیاد وارد رژیم غذایی کودک خود نکنند و از روزانه حدود چند سی‌سی شروع کنند. مصرف کافی آب و مایعات و سبزیجات پرفیبر و ملین مانند انجیر،آلو، زردآلو و سایر میوه‌ها و سبزی‌های تازه سبب نرم شدن مدفوع می‌شود. علاوه بر آن سبوس موجود در نان‌های سبوس‌دار و غلات نیز یک منبع خوب برای تامین فیبر غذایی است.

ماساژ ملایم شکم کودک ، می تواند از تا حدی مشکل او را برطرف کند، همچنین خواباندن او به پشت وخمیده نمودن پاهایش بسمت شکم ، بهمراه چرخش ملایم در جهت عقربه های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف کردن این مشکل می باشد.در کودکان بالای ۶ ماه که از این روش نتیجه نگرفته باشند میتوان ( زیر نظر پزشک ) از شیاف های گلیسرین برای نرم کردن مدفوع استفاده کرد .
استفاده از این شیافها تنها برای یک تا دو بار مجاز است . در صورتی که پاسخ مناسبی از این کار حاصل نشد ، حتما با پزشک خود مشورت نمائید .
استفاده از روش های تنقیه یا مصرف شل کننده های مدفوع بدون تجویز پزشک ، توصیه نمی شود.
نکات بسیار مهم :
در کودکان زیر ۳ ماه اگر یبوست بیشتر از ۲۴ ساعت بطول انجامید ، ودر کودکان ۳ ماهه تا ۱۱ ساله اگر یکهفته درمان در منزل مفید واقع نشد ،
همچنین در موارد مزمن اگر ، به مرور بر شدت بیماری افزوده شود ، یا مشکلات جدیدی در حال پیدایش است ، درد مقعدی یا دردهای شکمی بوجود آیند ، یا نسبت به قبل افزایش یابند ، تب به تابلوی بیماری افزوده شود ، خون در مدفوع دیده شود ، مقدار آن نسبت به قبل بیشتر شود ، یا بیشتر از یکهفته ادامه یابد ، حتما با پزشک خود مشورت کنید.