چکار کنم نوزادم شیر بخوره؟

پرسش: پسرم 6 ماه دارد. از حدود ۱.۵-۲ ماهگی از گرفتن سینه امتناع میکند. من پس از تلاش های بسیار و روشهای مختلف هنگامی که میخوابد کنارش میخوابم و فقط در همین حالت سینه را میگیرد. اگر در یک نوبت خوابش شیر نخورد که شیر خوردنش موکول میشود به خواب بعدی یعنی فاصله شیر خوردنش خیلی زیاد میشود. در بیداری با وجود گرسنگی شیر نمیخورد. خوابش هم بسیار سبک است که فکر میکنم یک علت آن سیر نشدن کاملش میباشد. خواهش میکنم کمک کنید.برای من خیلی مهم است که از شیر مادر تغذیه شود. هیچگونه سیر کمکی هم به فرزندم نداده ام.خیلی ناراحت کننده است. ممنون میشوم اگر راهنمایی کنید.اگر مشکلی در من است میخواهم بدانم تا با شروع تغذیه تکمیلی اش خودم را اصلاح کنم.لازم به ذکر است که کارهایی از قبیل کشیدن پستان - اعتراض به گازگرفتن - دعوای والدین را نیز انجام نداده ام.

پاسخ: خوشحالم که ارزش شیر مادر را دانسته و در این زمینه به فکر راه حل هستید. مهم ترین علت نگرفتن سینه مادر بیماری و یا مشکلات مربوط به دهان و بینی است. مشکل دیگر استفاده از بطری یا شیشه پستانک است. گاهی این امر به دلیل احتقان سینه(جمع شدن شیر در سینه) وضعیت نادرست شیر دادن و یا وضعیت سینه گرفتن نوزاد می باشد. شرایط جسمی و روحی مادر نیز در این مسأله موثر است. گاهی به علت عفونت، مشکلات مادرزادی،‌ کوچک بودن یا ضعف در مکیدن، مشکلات مربوط به بینی یا دهان، شیرخوار قادر به نوشیدن شیر نیست. استفاده از بطری و ‌پستانک و محدود کردن دفعات تغذیه، ‌به دست نیاوردن مقدار کافی شیر توسط شیرخوار، فوران یک باره شیر در حلق نوزاد، جدایی از مادر، ‌تغییر نحوه مراقبت از کودک یا تغییر خود مراقبت‌کننده، بیماری مادر، عادت‌ماهانه مادر و تغییر در بوی مادر سبب شیر نخوردن نوزاد می‌شود.
عفونت، آسیب مغز یا سایر اختلالات مادرزادی از سایر دلایل شیر نخوردن کودک هستند. شیرخوار ممکن است خیلی کوچک باشد یا قدرت مکیدن او ضعیف باشد. باید شیرخوار را وزن و سن جنینی او را ارزیابی کرد.
وجود مشکلی در بینی یا دهان مثل گرفتگی بینی، ‌برفک، عفونت گلو یا گوش یا دندان درآوردن هم می‌تواند مانع شیر خوردن او شود. عفونت‌های تنفسی هم می‌توانند عامل پستان نگرفتن باشند، زیرا تنفس و در نتیجه مکیدن شیرخوار مشکل می‌شود. در این موارد، حتی بعد از بهبودی نیز ممکن است شیرخوار از شیر خوردن امتناع کند.
تغییراتی که باعث پریشانی شیرخوار می‌شود، هم در شیر نخوردن او موثر است. احساس شیرخواران فوق‌العاده قوی است و اگر به هر علتی ناراحت شوند، عکس‌العمل خود را با امتناع از گرفتن پستان بروز می‌دهند. شایع‌ترین زمان بروز این مساله در سن 3 تا 12 ماهگی است که معمولا ناگهانی است و شیرخوار از چند وعده پشت سر هم شیر خوردن خودداری می‌کند که در واقع قهر کرده است.
جدایی شیرخوار از مادر هم عامل دیگر این مساله است مثلا زمانی که مادر به سر کار می‌رود، با عوض شدن پرستار یا کسی که از کودک مراقبت می‌کند، تغییر در رویدادهای روزمره زندگی مثل تعویض منزل، ‌ملاقات با بستگان، بیماری مادر یا عفونت پستان که باعث تغییر مزه شیر می‌شود، کودک شیر نمی‌خورد.
دوشیدن شیر برای سینه‌های دردناک و متورم و جهش شیر مناسب است. در هر شیردهی فقط از یک پستان شیر بدهید و هنگام شیر دادن به پشت بخوابید. در این وضعیت جریان شیر آهسته‌تر است. اگر کودک از بوی اضافه خوشش نمی‌آید، عطر نزنید.
در صورت قهر کودک، مادری که کارمند است باید مرخصی بگیرد و خودش تمام مراقبت‌های شیرخوار را به عهده بگیرد. حتی زمانی هم که او را شیر نمی‌دهد باید او را در آغوش بگیرد و تماس پوست با پوست برقرار کند.‌ همچنین بهتر است که در کنار او و در یک رختخواب بخوابد. اگر شیرخوار خیلی کنجکاو است و به هر دلیلی و با هر صدایی از شیر خوردن دست می‌کشد، باید در محیط آرام‌تری به او شیر داده شود، این مساله نیز زود گذر است.
تغییر در بوی مادر، مثل تعویض عطر و صابون یا خوردن چیزهایی که قبلا مادر آنها را نمی‌خورده، ممکن است باعث امتناع کودک از شیرخوردن شود.
گاهی اوقات رفتار شیرخوار طوری است که مادر فکر می‌کند شیرخوارش از گرفتن پستان امتناع می‌کند، در حالی که این امتناع واقعی نیست. مثلا در دوره نوزادی، نوزاد سرش از یک طرف به طرف دیگر می‌چرخد که این عمل برای پیدا کردن پستان است و آن را جستجوی پستان می‌گویند. ممکن است مادر تصور کند که شیرخوار نمی‌خواهد پستان را بگیرد، ولی باید دانست که این رفتار طبیعی است.
در حدود 5 ماهگی، شیرخواران بسیار هوشیارند و نسبت به محیط اطراف خود کنجکاو می‌شوند. مثلا هنگامی که صدایی بشنوند، ممکن است یکباره از شیر خوردن دست بکشند. این موضوع هم نشانه هوشیاری آنهاست و جای نگرانی نیست.
بعد از یک سالگی، شیرخواران ممکن است خودشان،‌ خودشان را از شیر بگیرند که این اتفاق تدریجی است و ناگهانی نیست.

توصیه ها:

باید علت شیر نخوردن کودک را بررسی و برای رفع مشکل اقدام کرد. مثلا: اگر شیرخوار بیمار باشد باید درمان شود و اگر خیلی کوچک و ضعیف باشد، ممکن است به مراقبت‌های ویژه در بیمارستان نیاز داشته باشد. باید به مادر کمک شود تا شیرش را بدوشد و آن را با فنجان یا قاشق به شیرخوار بدهد تا زمانی که شیرخوار قدرت کافی برای مکیدن پستان مادر را پیدا کند.
اگر بینی شیرخوار گرفته است، نحوه تمیز کردن آن را باید به مادر آموخت و تذکر داد که این مشکل موقتی است. در این‌گونه موارد، تغذیه مکرر و بیش از معمول اما با زمان کوتاه کمک‌کننده است و اگر شیرخوار به هیچ عنوان نتواند شیر بمکد، بهتر است مادر چند روزی شیرش را بدوشد و آن را با فنجان یا قاشق به شیرخوار بدهد.
در مواردی که سابقه تغذیه با بطری وجود دارد، باید به مادر آموزش داده شود که چگونه شیرخوار را با فنجان یا قاشق تغذیه کند، تا زمانی که او دوباره پستان را بگیرد. مادر باید متوجه شود که در صورت ادامه تغذیه یا بطری، امکان گرفتن مجدد پستان وجود نخواهد داشت.
بجای شیر خشک از شیر دوشیده شده خودتان به کودکتان بدهید.حتی اگر شیر خشک می دهید حتما با استفاده از فنجان و یا قاشق به کودکتان شیر بدهید و نه شیشه که جدای از عارضه نگرفتن سینه می تواند موجب عفونت و یا بد فرم شدن فک و دندان در بزرگسالی بشود.
برای دادن سینه خود به کودک نباید یکدفعه اصرار کرد و او را ناراحت کرد .بهتر است اگر کودک سینه را نگرفت چند دقیقه بعد دوباره امتحان کرد و در این بین به کودک چیزی ندهید.
از دادن شیر خود نا امید نشوید و بدانید که شیر مادر بهترین غذا برای نوزادتان است و به هیچ وجه وی را از آن محروم نکنید حتی اگر مقدار شیرتان کم باشد.
در این زمینه حتما با یک متخصص اطفال هم مشورت نمایید.