نوزاد از چند ماهگی می‌نشیند؟ جدول زمانی + ۷ تمرین نشستن نوزاد

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: از چند ماهگی باید نوزاد را برای نشستن تمرین داد؟ تمرینات چگونه باشد؟ دخترم 5/3 ماه دارد با قد اولیه 49 سانتی‌متر و وزن 2 کیلو و ۶۰۰ گرم . الان دخترم ۵ کیلو و ۸۰۰ گرم وزن دارد و قدش ۶۳ سانتی‌متر است.

پاسخ دکتر کوروش نیرالدین، متخصص کودک و نوزادان:

در نوزادان مختلف، سن نشستن و غلت خوردن متفاوت است. از شش ماهگى با چیدن بالش در اطراف نوزاد، می‌توانید کم کم در حفظ تعادل به او کمک کنید. همه نوزادن لزوما مرحله چهار دست و پا رفتن را در چرخه راه افتادن طى نمى‌کنند. مراحل حرکتى نوزاد باید توسط پزشک مشاهده و از همه جوانب ارزیابی شود. به طور طبیعى، نوزاد درهشت ماهگی توانایى نشستن مستقل را پیدا می‌کند. با چیدن بالش اطراف نوزاد، به او برای نشستن کمک کنید.

نشستن نوزاد از چند ماهگی است؟

یکی از سوالات رایج والدین این است: «نوزاد از چند ماهگی میشینه؟» خوب است بدانید نوزاد معمولاً از حدود 4 تا 6 ماهگی تلاش می‌کند بنشیند. حدود 5 تا 9 ماهگی، می‌تواند برای مدت کوتاهی به تنهایی بنشیند و بعد از آن ممکن است به کمک نیاز داشته باشد. نشستن مانند تمام نقاط عطف رشدی، یک مهارت تدریجی است و هر چقدر نوزاد قوی‌تر شود و بتواند تعادل بدنش را حفظ کند، می‌تواند مدت زمان بیشتری بنشیند. اغلب نوزادان تا 9 ماهگی می‌توانند به صورت مستقل بنشینند. البته این نکته مهم را فراموش نکنید که هر نوزاد، مراحل خاص خودش را طی می‌کند، بنابراین هرگز فرزندتان را با دیگران مقایسه نکنید.

جدول زمانی نشستن نوزاد

 بازه‌های سنی که در ادامه ذکر می‌کنیم فقط راهنمایی کلی هستند و هر نوزادی با سرعت خودش پیشرفت می‌کند. در ادامه، جدول زمانی نشستن نوزاد آورده شده است.

چطور بفهمیم نوزاد آماده نشستن است؟

نوزادان نشستن را به‌صورت مرحله‌ای یاد می‌گیرند، در حالی که عضلاتشان قوی‌تر و تعادلشان بهتر می‌شود. برای نشستن، نوزاد اول باید کنترل سر و گردن و همچنین قدرت هسته بدن و بالاتنه را پیدا کند، پس به او زمان بدهید.

یکی از پیش‌نیازهای نشستن، کنترل سر است. برای نشستن بدون حمایت، نوزاد باید بتواند سرش را بدون تلو تلو خوردن صاف نگه دارد و به‌راحتی به هر دو سمت بچرخاند. سایر نشانه‌های آماده بودن نوزاد برای نشستن عبارتند از:

• تحمل وزن روی بازوهای صاف در زمانی که نوزاد با دست روی زمین قرار دارد.
• زمانی که نوزاد در حالت دراز کشیده روی زمین، پاهایش را می‌گیرد.
• وقتی نوزاد به هر دو جهت غلت می‌زند.

نشستن سه‌ پایه (Tripod Sitting)

یکی از نشانه‌های واضح نزدیک بودن زمان نشستن مستقل، قرار گرفتن در وضعیت نشستن سه ‌پایه است. در این وضعیت، نوزاد صاف می‌نشیند و برای حفظ تعادل، به جلو خم می‌شود و روی دستانش تکیه می‌کند. فشار دادن و تحمل وزن روی دست‌های کشیده، مهارتی است که نوزاد در زمان بازی روی شکم تمرین می‌کند و بعداً برای نشستن سه ‌پایه به او کمک می‌کند.

وقتی نوزاد برای اولین بار نشستن سه ‌پایه را امتحان می‌کند، ممکن است کمی لرزان به نظر برسد و این طبیعی است. همین لرزش بخشی از روند یادگیری تعادل در حالت نشسته است. نشستن سه‌ پایه به نوزاد کمک می‌کند با کمک دستانش تعادل را تمرین کند.

وقتی نوزاد می‌تواند وضعیت سه ‌پایه را حداقل ۳۰ ثانیه حفظ کند، ممکن است نشانه‌های زیر از پیشرفت در مهارت نشستن را ببینید:

• دستانش کم‌ کم به بدن نزدیک‌تر می‌شوند و با قوی‌تر شدن، پایه حمایتی خود را تغییر می‌دهد.
• برای لحظه‌ای یکی از دستانش را بلند می‌کند تا به اسباب‌ بازی جلویش برسد.
• ممکن است بدنش را تکان دهد یا هنگام نشستن به آرامی برقصد.

چه زمانی باید نگران نشستن کودک بود؟

اگرچه سن نشستن مستقل در نوزادان می‌تواند متفاوت باشد اما اگر کودک شما تا ۹ ماهگی نتواند با کمک بنشیند، توصیه می‌کنیم با متخصص کودکان تماس بگیرید. حتی پیش از آن، اگر متوجه شدید که نوزادتان تا ۴ ماهگی نمی‌تواند سر خود را بالا نگه دارد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. این موضوع لزوماً به این معنا نیست که کودک دچار تاخیر رشدی است اما رسیدگی زودهنگام به مشکلات مهارت‌های حرکتی، آسان‌تر از درمان آن‌ها در مراحل بعدی است.

تمرین نشستن با نوزاد

در ادامه؛ راه‌های تمرین نشستن با نوزاد را ذکر می‌کنیم.

بازی روی زمین

به نوزاد خود فرصت بدهید تا در موقعیت‌های مختلف روی زمین بازی کند. زمان بازی روی زمین به کودک اجازه می‌دهد بدنش را کشف کند و یاد بگیرد چگونه آن را حرکت دهد. این آزادی در حرکت به نوزاد شما کمک می‌کند تا موارد زیر را رشد دهد:

• آگاهی بدنی: درک موقعیت و حرکت بدن
• علت و معلول: کشف اثر حرکت بدن در هر ضربه و رسیدن دست
• تعادل: کنترل پایداری بدن از طریق عضلات مرکزی و تجربه آزمون و خطا
• آگاهی فضایی: شناخت نحوه تعامل بدن با محیط و موقعیت خود نسبت به اشیا و دیگران

سعی کنید در طول روز زمان‌های مشخصی برای بازی روی زمین فراهم کنید. چند نوبت کوتاه بازی روی زمین در روز می‌تواند پایه بسیاری از مهارت‌های آینده را بسازد.

قرار گرفتن روی شکم

نوزاد باید زمانی برای قرار گرفتن روی شکم داشته باشد زیرا از مهم‌ترین جنبه‌های رشد حرکتی او از جمله نشستن به شمار می‌آید. قرار گرفتن روی شکم به تقویت عضلات گردن، شانه و بازو کمک می‌کند؛ عضلاتی که کودک بعدها برای نشستن مستقل به آن‌ها نیاز دارد.

قرار دادن چند وسیله بازی جذاب پیرامون نوزاد، او را تشویق به چرخیدن و حرکت در حالت روی شکم می‌کند و این فرایند به تقویت عضلات مرکزی و هماهنگی بدن کمک می‌کند.

نشستن حمایتی

وقتی عضلات مرکزی نوزاد قوی‌تر می‌شوند، فراهم کردن فرصت‌هایی برای نشستن با کمک، به تقویت قدرت، کنترل بدن، تعادل و اعتمادبه‌نفس می‌انجامد؛ مواردی که در نهایت برای نشستن مستقل ضروری هستند. روش‌های مختلفی برای حمایت از نوزاد در هنگام نشستن وجود دارد، از جمله:

• نشاندن نوزاد در گوشه مبل
• قرار دادن نوزاد در یک سبد لباس با بالش‌های نرم
• نشستن پشت نوزاد با پاها در دو طرف بدن او هنگام کتاب خواندن
• جلوگیری از افتادن با قرار دادن بالش شیردهی یا کوسن‌های نرم دور او
• گذاشتن یک کوسن در جلوی بدن برای کمک به حالت نشستن با دست‌ها روی سطحی بالاتر

در همه این حالت‌ها، خوب است اجازه دهید نوزاد کمی لق بزند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند این لق ‌خوردن بازخورد مهمی برای یادگیری تعادل در نشستن ارائه می‌دهد. همیشه نزدیک کودک بمانید و محیطی امن با سطح نرم ایجاد کنید. هیچ‌وقت نوزاد را با پتو یا بالش، تنها رها نکنید.

محدود کردن زمان استفاده از صندلی نوزاد

اگرچه برخی از صندلی نوزاد استفاده می‌کنند اما این وسایل به نوزاد کمک نمی‌کنند که نشستن را یاد بگیرد. بعضی صندلی‌ها حتی بدن را در وضعیتی نادرست قرار می‌دهند که باعث خم شدن پشت و کاهش درگیری عضلات مرکزی می‌شود. این صندلی‌ها همچنین اجازه حرکت طبیعی بدن مثل نشستن به پهلو برای برداشتن اسباب ‌بازی خارج از دسترس را نمی‌دهند. به همین دلیل، متخصصان فیزیوتراپی کودکان توصیه می‌کنند استفاده از این وسایل را به حداقل برسانید. بهتر است کودک تا حد ممکن بدون تجهیزات محدودکننده بماند. اگر از صندلی استفاده می‌کنید، زمان هر نوبت را به ۲۰ دقیقه یا کمتر محدود کنید.

دراز نشست کمکی

از 4 ماهگی و زمانی که کودک می‌تواند سر خود را نگه دارد، می‌توانید این فعالیت را انجام دهید. کودک را بر روی پاهایش قرار دهید، به صورت که پاها در برابر شما قرار بگیرند. بازوهای کودک خود را بگیرید و او را به آرامی بالا و پایین بکشید، به صورتی که مانند دراز و نشست شکمی باشد. مراقب باشید که این کار را به آرامی انجام دهید. این فعالیت، بر روی ماهیچه‌های پشت و شکم کار می‌کند که کودک برای نشستن به آن‌ها نیاز دارد.

غلت زدن

از شش ماهگی، کودک را بر روی پشتش بخوابانید. یک اسباب بازی در برابر چشم او بگیرید و به آرامی آن را حرکت دهید تا جایی که کودک بتواند به آن خیره بماند. هنگامی که اسباب بازی به تخت رسید، به کودک خود کمک کنید تا بتواند آن را بگیرد. اغلب کودکان در 6 ماهگی می‌توانند در این حالت غلت بزنند. در نتیجه کودک در این حالت سعی می‌کند غلت بزند تا دید بهتری از اسباب بازی داشته باشد. هنگامی که چنین کاری کرد، او را تشویق کنید. این فعالیت را تکرار کنید، به‌خصوص هنگامی که کودک سرحال و هشیار است. این کار به تقویت عضلات پشت و شکم کودک کمک می‌کند.

دوچرخه سواری

کودک خود را روی یک سطح نرم بخوابانید. در این حین، پاهایش را به آرامی بلند کنید. به آرامی آن‌ها را حرکت دهید به گونه‌ای که پدال دوچرخه را می‌زنید. بعد از هر 5 بار دوچرخه زدن، به کودک چند ثانیه استراحت دهید. این فعالیت، ماهیچه‌های پشت را تقویت می‌کند. از 6 ماهگی این تمرین را انجام دهید.

نوزاد پسر از چند ماهگی باید بنشیند؟

تفاوتی میان زمان نشستن نوزاد پسر و دختر وجود ندارد. نوزادان پسر مانند نوزادان دختر در 4 تا 6 ماهگی، با کمک می‌توانند بنشینند. جنسیت، تاثیری بر زمان‌بندی نقاط عطف حرکتی مثل نشستن ندارد. اگر تا ۹ ماهگی نوزاد حتی با حمایت نمی‌تواند بنشیند یا تا ۴ ماهگی کنترل سر ندارد، با پزشک اطفال مشورت کنید.

سخن پایانی

در نهایت، نشستن نوزاد فرآیندی تدریجی و وابسته به تقویت عضلات و تعادل است که معمولاً از ۴ تا ۶ ماهگی با حمایت آغاز می‌شود و تا ۹ ماهگی به استقلال می‌رسد اما هر نوزادی مسیر خودش را دارد و جنسیت تاثیری بر آن ندارد. اگر تا ۹ ماهگی نشانه‌های پیشرفت دیده نشد یا کنترل سر تا ۴ ماهگی برقرار نبود، مشورت زودهنگام با پزشک اطفال بهترین اقدام است تا هرگونه مسئله احتمالی رفع شود.