فرم گرفتن سر نوزاد، خیلی مراقب باشید

یکی از دغدغه های والدینی که به تازگی صاحب فرزند شده اند، فرم گرفتن صحیح سر نوزاد شان بدون ایجاد برآمدگی، برجستگی یا کجی و ناصافی است. لازم به ذکر است نوزادان تازه متولدشده علاوه بر معاینه اولیه در بیمارستان در روز پنجم پس از تولد، برای بررسی ابتلا به زردی و روز پانزدهم از نظر کم خونی یا میزان زردی به وسیله پزشک معاینه می شوند. در روز سی ام نیز کودک را از نظر قرینگی مردمک چشم، بررسی سطوح سر و شکل گیری جمجمه معاینه می کنند بنابراین والدین نباید نگرانی بی مورد داشته باشند. فقط توصیه می شود برای خواباندن نوزادتان از بالش استفاده نکنید. در سنین کودکی فقط از بالشی که خیلی نرم نیست استفاده کنید تا بتواند به راحتی سر خود را بچرخاند.

شاید بارها از پدر و مادر یا بزرگ ترهای خود شنیده اید که باید مراقب سر نوزادتان باشید تا استخوان های در حال شکل گیری سر به یک سمت متمایل نشوند. جالب است بدانید براساس نتایج مطالعات، پزشکان توصیه می کنند کودک را طوری بخوابانید که سرش فقط به یک سمت متمایل نباشد بلکه باید سر او را گاهی به سمت راست و گاهی به سمت چپ بچرخانید.

اگر سر کودک فقط در یک حالت قرار گیرد، سطوح بازی که بین استخوان هاست در یک طرف سر برخلاف سمت دیگر بسته می شود و باعث غیرقرینگی، کجی و ناصافی جمجمه می شود. کودک را به صورت طاقباز هم نخوابانید چون اگر استفراغ کند ممکن است راه های هوایی اش بسته و احیانا باعث خفگی او شود. برای پیشگیری از این مساله می توانید کودک را به پشت بخوابانید و سرش را به سمت چپ یا راست متمایل کنید.

با توجه به اینکه خود کودک تمایلی به اینکه روی یک پهلو بخوابد، ندارد والدین باید در سنین نوزادی که کودک نمی تواند خودش جابجا شود هرازگاهی سر او را جابجا کنند و به سمت دیگر بچرخانند. نباید در مورد شکل گیری سر کودک نگران بود زیرا روند رشد جمجمه به صورتی است که بر سطوح و برآمدگی های سر فشار می آورد و تا حدودی برجستگی ها را برطرف می کند و در نهایت به شکل گرد درمی آید.

انواع برجستگی های سر نوزاد
تشخیص طبیعی یا غیرطبیعی بودن شکل گیری سطوح سر با پزشک متخصص است.

برخی از برجستگی های سر نوزادان به شکل کشیده و خربزه ای است که نام های متفاوتی دارد. این برجستگی ها به نوع زایمان مادر بستگی دارد و با گذشت زمان برطرف می شود. اغلب هنگام زایمان اگر نوزاد به سختی از شکم مادر بیرون کشیده شود، این برآمدگی در یک طرف سر و در موارد اندکی نیز دوطرفه به وجود می آید. در برخی موارد نیز به دلیل پاره شدن کیسه آب و سرازیرشدن آن ممکن است سر کودک به باسن مادر برخورد کند و باعث ایجاد برآمدگی شود. در ۹۵ درصد موارد برآمدگی های سر نوزادان به دلیل فورسپس ظاهر می شود.

در مواردی علت خربزه ای بودن سر کودکان به نوع زایمان بستگی ندارد بلکه به علت شکل گیری سریع برخی از سطوح (فضای باز بین استخوان ها) نسبت به سایر سطوح است. در مواردی که سطوح قدامی زودتر از موعد مقرر یعنی زیر ۶ ماه شکل بگیرد، باعث نابینایی کودک و گاهی بروز برخی بیماری ها و شکل گیری غیرطبیعی سر کودک می شود که طبعا خطرهایی را در پی دارد، بنابراین با مراجعه مرتب به پزشک اطفال از آن پیشگیری کنید.

گاهی پس از تولد، ۲ نوع برآمدگی روی سر نوزادان وجود دارد. نوعی از این برآمدگی ها بر اثر فشارهایی که بر سر نوزاد وارد می شود، به وجود می آید. در این حالت ناحیه ای از پوست سر کنده یا به آن فشار می آید و آب در آن ناحیه جمع می شود. اگر اندازه این برآمدگی کوچک باشد، مشکلی نیست اما چنانچه بزرگ باشد، پزشک اطفال باید مراقب باشد تا فضای سومی برای تجمع مایعات به وجود نیاید و حتی باعث شوک کودک نشود. پزشک باید اندازه برآمدگی را ارزیابی کند و برای مراقبت از کودک به خانواده او توضیح دهد. این نوع برآمدگی ها به خودی خود و با گذشت ۶ تا ۸ هفته برطرف می شود.

نوع دیگر برآمدگی، در اثر خون ریزی در ناحیه زیر استخوان سر ایجاد می شود. هنگام زایمان اگر نوزاد به سختی از شکم مادر بیرون کشیده شود، به دلیل استفاده از فورسپس، این برآمدگی شکل می گیرد. این عارضه معمولا در یک طرف سر دیده می شود اما در موارد اندکی دوطرفه است که در این شرایط شیار سر پیداست. گاهی این نوع برآمدگی سفت می شود و به صورت برجستگی قوزمانند کوچک برای مدت های طولانی باقی می ماند.

از طرفی وجود این برآمدگی ها گاهی به شکستگی ناحیه سر منجر شود که اگر علایمی نداشته باشد، مشکلی برای نوزاد به وجود نمی آورد. در غیر این صورت پزشک، عکس رادیولوژی درخواست می کند تا میزان شکستگی در ناحیه سر مشخص شود. توصیه می شود هرگز برآمدگی ها را دستکاری نکنید و از خارج کردن آب یا خونابه آن پرهیز کنید. گاهی شکستگی می تواند باعث کم خونی یا شدیدتر شدن زردی نوزاد - به دلیل بالارفتن میزان بیلی روبین شود بنابراین پزشک اطفال باید نوزاد را از نظر کم خونی یا میزان زردی مورد بررسی قرار دهد. در بیشتر موارد عوارض این برآمدگی ها چندان خطرناک نیست اما در مواردی نیز ممکن است مشکلاتی بروز کند.