شست و شوی نوزاد، چه صابونی خوبه؟

خصوصیات پوست نوزاد تازه متولد شده را تقریبا همه مادران می‌شناسند. این خصوصیات عبارت‌اند از پوستی سالم و یکنواخت با رنگ، لطافت و نرمی طبیعی، موها به صورت کرک در ناحیه سر و مقداری نیز روی دست و پاهای نوزاد دیده شده که این موها بعد از چند هفته (موهای زاید دست و پا) خود به خود ریخته و کرک‌ها تا دو و سه ماهگی باقی می‌مانند و بعد از این مدت منظور سن دو و سه ماهگی موهای اولیه جنینی نیز می‌ریزند و موهای دایمی (دوران کودکی) شروع به رشد می‌کنند.

پوست نوزاد
این پدیده‌ای است که اکثر مادران با آن آشنا هستند. مساله مهم تفاوت پوست نوزاد با پوست افراد بزرگسال از جهت دفاع طبیعی است، زیرا پوست نوزاد هنوز دفاع طبیعی خود را پیدا نکرده به راحتی صدمه دیده و میکروب‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها از ناحیه صدمه دیده وارد پوست شده و به دنبال آن بیماری و عفونت را ایجاد می‌کنند.
این در حالی است که در بزرگسالان به علت تکامل سیستم دفاعی بدن این حالت بسیار به ندرت پیش می‌آید، مگر در حالتی که ضربه‌ها و بریدگی‌های شدید در پوست این افراد ایجاد گردد.
علاوه بر وضعیت فوق باز هم به علت عدم تکامل سیستم دفاعی بدن کودک واکنش‌های آلرژی و حساسیتی در نوزادان بسیار شدیدتر از بزرگسالان است، به طوری که باقی ماندن ادرار ظرف چند ساعت می‌تواند باعث حساسیت، قرمزی و خارش پوست در محل تماس گردد که یک وضعیت بسیار ناراحت‌کننده برای نوزادان می‌باشد.

حفظ بهداشت و سلامت پوست نوزادان و کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد.
چه بسا بتوان از بسیاری از بیماری‌های پوستی در دوران بزرگسالی با حفظ پوست در دوران کودکی پیشگیری کرد. مراقبت‌های صحیح از پوست نوزاد والدین نوزادان اغلب از پرسنل بهداشتی بیمارستان تقاضای توصیه‌های بهداشتی خاص در مورد نوزادشان مانند حمام کردن، مصرف نرم‌کننده‌ها و پیشگیری از سوختگی نواحی تناسلی ناشی از ادرار را دارند.
این بهترین فرصت آموزش والدین در مورد مراقبت از پوست نوزاد است تا بهترین و آسان‌ترین روش محافظت پوست نوزاد از مواد محرک و حساس‌کننده‌های قوی را بیاموزند.

مراقبت‌های روزانه پوست نوزادان
شامل حمام کردن، استفاده از نرم‌کننده‌ها و مرطوب‌کننده‌ها، محصولات ضدمیکروبی موضعی و پوششی پوست است.
این مراقبت‌ها باعث جلوگیری از ضربه، تغییر اسیدیته از حالت خنثی به طرف قلیایی و تخریب و ضربه به عمل محافظتی پوست می‌شود.

حمام روزانه
برای کلیه نوزادان کامل، نارس و حتی آنها که در بیمارستان تحت مراقبت‌های ویژه قرار دارند، توصیه می‌شود. مقصود از حمام کردن روزانه نوزاد زدودن مواد زاید و دفعی از روی پوست، آراسته شدن و حالت زیبایی پوست و کاهش توده‌های میکروبی روی پوست است.
مواردی که آشکارا تجمع توده‌های میکروبی را می‌توان مشاهده کرد، علاوه بر حمام روزانه استفاده از هگزاکلروفن است که در حمام باعث کاهش مشخص توده‌های میکروبی استافیلوکک ارئوس می‌شود که اغلب در شیرخوارگاه‌ها خصوصا در نوزادان نارس دیده می‌شود.

مصرف صابون کلرهگزیدین برای همه نوزادان تازه متولد شده در زایشگاه‌ها در اولین حمام به وضوح توده‌های میکروبی را ۴ ساعت بعد از حمام نشان می‌دهد. هر چند مصرف کلرهگزیدین موضعی جذب پوستی دارد ولی خوشبختانه عوارضی از آن در نوزادان کامل و یا نارس دیده نشده است.
از آنجایی که امکان سمیت بعضی مواد ضدمیکروبی در حمام کردن وجود دارد، لذا مصرف صابون کلرهگزیدین فقط برای بار اول حمام نوزاد توصیه می‌شود نه برای همیشه و صابون‌هایی که به طور معمول در حمام برای نوزادان و کودکان به کار می‌روند و با نام «صابون بچه» معروف هستند شامل صابون‌ها با اسیدیته خنثی، صابون‌های پرچرب، حتی صابون‌های معطر همگی حاوی مواد ضدمیکروبی هستند.

اثرات تحریکی صابون‌
مشخص شده است همه صابون‌ها حداقل مختصری پوست را تحریک می‌کند، به طوری که تکرر مصرف صابون‌ها در حمام اثرات تحریکی پوست را افزایش می‌دهد. در بالغان اثرات تحریکی صابون‌ها مشخص شده ولی در نوزادان کامل و یا نارس شناخته نشده است.
هر چند اغلب کودکان بدون ضایعات پوستی در حمام صابون‌ها را بدون عوارض جانبی تحمل می‌کنند، اما در نوزادان نارس تحمل خوب نیست.
لذا صلاح است به جای صابون برای شستشو از آب ولرم استفاده شود تا زمانی که پوست تکامل یافته و بتواند صابون را تحمل کند و از تحریک پوست، تغییر اسیدیته و خشکی پوست جلوگیری شود.