باد شکم بد بوی نوزاد، مشکلی دارد؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: پسر من دو ماه و پنج روزش است که یک هفته ای می شود که یک روز در میان مدفوع می کند. قبلا روزی چهار تا پنج مرتبه دفع داشت. مشکلی دارد؟ شیر خوردنش خوب است و هنگام دفع دردی ندارد ولی زیاد باد شکم دارد که بوی بد می دهد.

پاسخ دکتر نوشین عیوضی، متخصص اطفال:
باد شکم نوزاد به دلیل اینکه سیستم گوارش نوزادان هنوز تکمیل نیافته است، در هنگام شیردهی اگر سینه مادر به شکل صحیح وارد دهان نوزاد نشود، موجب بلعیدن هوا و محفوظ شدن گاز در روده نوزاد می شود. این روند عموما تا ۴ ماهگی نوزاد ادامه دارد. مدفوع هر چه بیشتر در کنار باکتری‌ها مانده باشد، بوی بدتری دارد و به همین دلیل است که باد شکم نوزاد شما بدبو است. دفع مدفوع در نوزادان نسبی است اما یک روز در میان طبیعی تلقی می شود. اگر نوزاد شکم نرمی دارد و بی قراری ندارد جای نگرانی نیست.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
شکم نوزادان به طور طبیعی باد دارد اما شما می‌توانید راه‌های پیشگیری از تولید باد شکم نوزاد را به کار بگیرید تا کوچولویتان احساس راحتی کند. اما چگونه؟ کسانی که به تازگی پدر و مادر شده‌اند اغلب از شنیدن صداهای بلندی که از شکم نوزاد بیرون می‌آید شگفت‌زده می‌شوند.
در حقیقت نوزادان می‌توانند یک ارکستر پرسر و صدای به تمام معنا باشند و باد شکم نیز اغلب بخشی از این دم و دستگاه محسوب می‌شود.
این یک رخداد طبیعی و معمول در نوزادان است و اگرچه برخی نوزادان به نظر مشکلی در بیرون دادن باد شکم ندارند اما سایرین ممکن است اندکی در دفع باد شکم دچار مشکل شوند. در این مطلب نحوه شناسایی باد شکم نوزاد و کمک به او برای دفع این باد شرح داده شده است.

دنبال چه نشانه‌هایی باید بود
نوزادان صرفا نمی‌توانند به ما بگویند که چه زمانی نیاز به دفع باد شکم دارند پس مانند سایر موارد مرتبط به کودکان، کشف موردی که سبب ناراحتی نوزادتان شده است اغلب یک فرایند پیچیده محسوب می‌شود اما قبل از اینکه باد شکم نوزاد را مقصر بدانید لازم است مواردی را مدنظر داشته باشید.
هر نوزادی یک نوزاد با باد شکمی است. آری براون (Ari Brown)، پزشک متخصص کودکان مستقر در آستین (Austin) مرکز ایالت تگزاس و مولف کتاب نوزاد ۴۱۱ می‌گوید:
نوزادان تمام روز را مشغول خوردن هستند، بنابراین بشقاب‌های غذا مدام پر و خالی می‌شوند و بی نهایت بادشکم در نوزاد تولید می‌کنند تکرر باد شکم به طور طبیعی عاملی برای نگرانی نیست و نوزادان پر سر و صدا ممکن است کاملا نرمال نیز باشند.
برخلاف بزرگسالان، نوزادان باد شکم را با اندکی نزاکت کمتر و اشتیاق فراوان دفع می‌کنند. نوزاد هنگام نیاز به دفع باد شکم ممکن است ناراحت به نظر برسد یا صرفا سر و صدا کند اما اینکه نوزاد واقعا به دلیل باد شکمی دچار ناراحتی شود یک مساله نادر است.
این نمایش زنده می‌تواند تنها جزئی از رفتار معمول و بامزه هنگام دفع باد شکم نوزاد باشد اما اگر مشکوک هستید که سر و صدای اضافی نوزاد به دلیل وجود ناراحتی در شکم او است و او به خود می‌پیچد و پاهایش را تکان می‌دهد پس ممکن است مقداری باد شکم داشته باشد که قادر به دفع آن نیست.
بهترین روش برای تایید شکتان استفاده از برخی تکنیک‌های دفع باد شکم است. جنیفر شو (Jennifer Shu)، پزشک متخصص کودکان مستقر در آتلانتا و یکی از مولفین کتاب مبارزات غذایی می‌گوید:
اگر بعد از دفع باد شکم نوزاد حال او خیلی بهتر از قبل به نظر رسید پس این نشانه می‌گوید که مشکل باد شکم نوزاد بوده است. یعنی شما تشخیص درستی دادید پس دفعات بعدی هم باید حواستان باشد.

حل مشکل باد شکم نوزاد
اگر یک نوزاد با شکم باددار در دستتان دارید بدانید چندین راه وجود دارد که بتوان برای کمک به دفع باد شکم او به‌ کاربرد.
نخست نوزاد را روی یک سطح صاف قرار دهید به طوری که شکمش پایین قرار بگیرد.
بالاتنه او را اندکی به سمت شکمش خم کنید و به آرامی شکم او را ماساژ دهید یا او را به پشت بخوابانید و پاها و ران‌های نوزاد را به اطراف حرکت دهید، به طوریکه انگار در حال دوچرخه سواری است. اغلب این نوع حرکات سبب خروج حباب‌‌های هوا می‌شوند و فشار اندک بیشتری به شکم وارد می‌کنند تا راه خود را به خارج از بدن کودک پیدا کند.
شما همچنین می‌توانید از یک حمام آب گرم مناسب برای تسکین ناراحتی نوزاد استفاده کنید.
اگر هنوز نوزادتان احساس ناراحتی می‌کند ممکن است بخواهید تا با پزشک متخصص کودکان در مورد استفاده از قطره‌‌های دفع باد شکم مشورت کنید. دکتر شو می گوید:
گفته‌ می‌شود که برخی نوزادان به مصرف قطره‌های ضد بادشکم بدون تجویز پزشک که حاوی سیمتیکون (SIMETHICONE) هستند واکنش خوبی نشان می‌دهند. محصولات موجود با این ترکیبات دارویی شامل قطره‌های دفع باد شکم گریبر (GERBER)، میلیکون (MYLICON) و فازیم (PHAZYME) می‌شوند.
گزینه دیگر پیش‌روی شما درنظر گرفتن عامل ایجادکننده باد شکم اضافی در نوزاد است و اینکه آیا می‌توان از همان ابتدا مانع ورود حباب‌های هوا به داخل بدن نوزاد شد یا خیر.

کاری کنید نوزاد آروغ بزند
زمان غذا دادن به نوزاد می‌تواند همراه با گریه فراوان، بلعیدن ناقص غذا و حریصانه خوردن شیر باشد، به عبارت دیگر یعنی ورود مقادیر زیادی هوا به درون معده کودک که خود را به تدریج در شکل آروغ زدن یا باد شکم نشان می دهد.
درحین اینکه راحتی ناشی از آروغ زدن ممکن است به سرعت بروز پیدا کند اما هوایی که به عنوان باد شکم خارج می‌شود نخست باید یک مسیر طولانی را درون روده‌های نوزاد طی کند. کمی بیشتر مراقب آروغ زدن نوزاد در طول غذا دادن و بعد از آن باشید تا ببینید که می‌توانید تا حدی از تجمع بادشکم نوزاد پیشگیری کنید یا خیر.

چگونه بادگلوی کودکتان را بگیرید؟
هنگامی که می‌خواهید نوزادتان ب اد گلو بزند می‌توانید به آرامی به پشتِ او بزنید. نیازی نیست این کار را به شدت انجام دهید. ممکن است در طولِ این عمل کودکتان مقداری از غذا را به بیرون تُف کند و یا بادگلویِ خیس بزند؛
بنابراین برایِ جلوگیری از کثیف شدنِ لباسِ خود و یا نوزادتان یک حوله یا پیشبند را زیرِ چانه کودکتان بسته و یک حوله رویِ شانه خودتان نیز بیاندازید. می‌توانید موقعیت‌هایِ مختلفی را برایِ انجامِ این کار امتحان کنید تا خودتان و نوزادتان در آن راحت باشید. بسیاری از والدین ترجیح می‌دهند که یکی از این سه روش را امتحان کنند:
- صاف بنشینید و نوزادتان را مقابلِ قفسه سینه خود قرار دهید. چانه نوزادتان باید رویِ شانه شما قرار بگیرد و شما باید با یک دست نوزادتان را نگه دارید. با دستِ دیگر به آرامی و با ملایمت به پشتِ نوزادتان بزنید.
همچنین می‌توانید در طیِ انجامِ این کار رویِ یک صندلیِ متحرک بنشینید و به آرامی به جلو و عقب حرکت کنید (این کار نیز می‌تواند کمک کننده باشد).
- کودک‌تان را به صورتِ نشسته در دامان‌تان و یا بر رویِ زانوانتان قرار دهید. با یک دست سر و سینه کودک را نگه دارید، به این شیوه که با انگشتانتان چانه کودک را بگیرید (و نه گلوی او را) و بقیه دستتان را رویِ سینه او قرار دهید و با دستِ دیگر به آرامی به پُشتِ کودک ضربه بزنید.
- نوزاد را از رویِ شکم بر رویِ را‌‌‌ن‌های‌تان بخوابانید. سرِ کودکتان را نگه دارید و اطمینان حاصل کنید که بالا‌تر از سطحِ بدنِ نوزاد و یا سینه او قرار دارد. با دستِ دیگر با ملایمت به پشتِ کودکتان ضربه بزنید.
اگر کودکتان حینِ غذا خوردن ناراحت به نظر می‌رسد، غذا دادن به او را متوقف کنید، بادگلوی او را بگیرید و سپس دوباره غذا دادن را ادامه بدهید.
اگر با شیشه شیر به نوزادتان غذا می‌دهید به ازای هر 60 تا 90 میلی لیتر شیر بادگلویِ نوزادتان را بگیرید؛ و در صورتی که از سینه خودتان به نوزاد شیر می‌دهید، هنگامی تغییرِ شیر دهی از یک سینه به سینه دیگر بادگلویِ نوزادتان را بگیرید.

اجازه دهید شیر جا بیفتد
نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند بیشتر مستعد فرو بردن مقادیر فراوانی از حباب‌های هوا به داخل شکم خود هستند.
برای غلبه بر این شرایط شیشه را کمی خم کنید تا تمام پستانک آن پر از شیر شود. در غیر اینصورت نوزاد هوا را خواهد بلعید و بلعیدن زیاد هوا به طور بالقوه به معنی تولید بیشتر باد شکم نوزاد است. اگر از پودر شیرخشک برای تغذیه نوزادتان استفاده می‌کنید قبل از دادن آن به نوزاد نخست اجازه دهید شیرخشک در داخل شیشه جا بیفتد.
تکان‌دادن‌های زیاد شیشه‌ شیر اغلب سبب می‌شود که حباب‌های هوا در بالای پودر شیرخشک نمایان شوند. شیرخشک های آماده و به ویژه شیشه‌شیرهای روزنه‌دار نیز ممکن است به کاهش میزان حباب‌های هوا در شیشه کمک کنند.

زاویه گرفتن شیشه‌شیر را تنظیم کنید
هنگام تغذیه نوزاد اطمینان حاصل کنید سر او بالاتر از شکمش قرار گرفته باشد. شما باید نوزاد را در وضعیتی نگهدارید که اجازه دهد مایع به آرامی به سمت پایین جاری شود در حالی که حباب‌های هوا به سمت بالا حرکت کنند.
اگر حباب‌ها را نزدیک به سطح مایع نگهدارید در اینصورت وسیله طبیعی و آسان برای خروج بادشکم، آروغ زدن نوزاد است. حباب‌های محبوس احتمالا به شکل بادشکم خارج خواهند شد.

فهرست غذاهای مصرفی را بررسی کنید
برخی از انواع غذاها، به ویژه آن‌هایی که بلعشان سخت‌تر است، به تولید بادشکم اضافی معروف هستند و معرفی غذاهای جامد می‌تواند به طور قطع سبب تغییر شرایط در دنیای باد شکم نوزاد شود.
بنابراین اگر با یک نوزاد به طور خاص پرسر و صدا یا دارای بادشکم مزمن سر و کار دارید ممکن است ایده خوبی باشد که نگاهی به رژیم غذایی او و خودتان داشته باشید. غذاهای تولیدکننده بادشکم که خورده می‌شود در سینه مادر تبدیل به شیر می‌شود که ممکن است به معنی ایجاد باد اضافی در شکم نوزاد باشد. همان غذاهایی که در یک بزرگسال می‌تواند عامل باد شکمی شود، اگر مادر مصرف کند تاثیر آن در نوزاد دیده خواهد شد.