اختلالات گفتاری در کودکان، درمانی دارد؟
وقتی کودک بسیاری از صداها را درست تولید نکند، ممکن است گفتارش توسط خانواده و همسن و سالانش بخوبی درک نشود و احتمال دارد این امر سبب بروز مشکلات رفتاری و محرومیت از موقعیت‌های اجتماعی شود.
زمانی که فردی صداها، هجاها یا کلمات را به گونه‌ای نادرست تولید کند، طوری که شنونده‌ها آنچه را که او می‌گوید به سختی درک کنند، فرد اختلال تولیدی یا همان به اصطلاح اختلال تلفظ دارد.
وقتی کودک بسیاری از صداها را درست تولید نکند، ممکن است گفتارش توسط خانواده و همسن و سالانش بخوبی درک نشود و احتمال دارد این امر سبب بروز مشکلات رفتاری و محرومیت از موقعیت‌های اجتماعی شود. همچنین این اختلال در تلفظ صداها می‌تواند در سال‌های بالاتر، با رشد خواندن و نوشتن کودک نیز تداخل پیدا کند و در مدرسه مشکلاتی را در امر تحصیل کودک به وجود آورد.
علل ایجاد اختلال تولید گفتار
مهسا مقدم، کارشناس ارشد گفتاردرمانی در زمینه دلایل ایجاد این اختلال به «ایران» می‌گوید: در بسیاری مواقع تنها علت ایجاد اشکال تلفظ، یادگیری نادرست است. یعنی بدون وجود ناتوانی یا مشکل جسمی و فیزیکی خاص، کودک فقط به دلیل نداشتن الگوی صحیح، قادر به تولید درست صداهای گفتاری نیست، اما گاهی نیزعلت ایجاد اختلالات تلفظ، وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر نظیر اوتیسم، سندرم‌های ژنتیکی مثل سندرم داون، اختلالات عصبی مثل فلج مغزی، مشکلات شنوایی یا عفونت مکرر گوش، مشکلات عضوی مانند شکاف کام و وجود دندان‌های غیر طبیعی می‌باشند.
به گفته او، در برخی خانواده‌ها دیده می‌شود خود والدین باعث تشویق اختلال تولید می‌شوند! این موضوع زمانی رخ می‌دهد که کودک کلمه‌ای را اشتباه بیان کند و اطرافیان این اشتباه را جالب و خوشایند بدانند و با تقلید کردن از کودک و تشویق او به تکرار کلمه باعث باقی ماندن اختلال شوند.
این نوع حرف زدن ممکن است در سنین پایین جالب به نظر بیاید ولی با بزرگتر شدن کودک می‌تواند باعث مشکل ارتباطی و کاهش اعتماد به نفس کودک شود. بنابراین با تقلید کردن از کودک و یا خندیدن به او، وی را به این طرز صحبت کردن تشویق نکنید.
سعی کنید الگوی گفتاری خوبی به کودکتان ارائه کنید. به اعتقاد مقدم نباید با لحن بچگانه و کلمات اشتباه با کودکتان صحبت کنید و هنگام شعر خواندن و تعریف داستان حتماً کلمات را محکم و کامل بیان کرده و اگر کلمه‌ای را کودکتان اشتباه می‌گوید به صورت اغراق‌آمیز و کشیده بازگو کنید تا باعث توجه بیشتر کودک و تلاش برای اصلاح آن شود.
این کارشناس گفتار درمانی در ادامه می‌افزاید: هیچ گاه اجازه ندهید کسی کودکتان را به خاطر نوع گفتارش مورد تمسخر قرار دهد و اگر کودکتان در مورد نحوه گفتارش سؤال پرسید به او اطمینان دهید که مشکل خاصی نیست و او تنها برخی حروف را متفاوت از دیگران بیان می‌کند، باید توجه داشت که سن اکتساب صداهای گفتاری متفاوت است و متناسب با سن کودک از او انتظار داشته باشید.
به طور مثال اشکال در تولید صدای (ر) تا حدود 7 سالگی اختلال به حساب نمی‌آید. برای اطمینان از وضعیت گفتار کودکتان می‌توانید به یک آسیب شناس گفتار و زبان یا همان گفتاردرمانگر مراجعه کنید تا با ارزیابی دقیق و در نظر گرفتن سن کودکتان شما را راهنمایی کرده یا جلسات درمانی برای کودکتان در نظر بگیرد.
اختلال تولید گفتار در بزرگسالان و راه‌های درمان آن
بزرگسالان نیز ممکن است دچار اختلال در تلفظ صداهای گفتاری شوند.
مقدم در زمینه اختلالات گفتاری در بزرگسالان توضیح می‌دهد: اختلالات گفتاری احتمال دارد به دلیل سکته یا آسیب مغزی ایجاد شده باشد. در این حالت وجود ضعف عضلات تولیدی یا عدم توانایی در انجام حرکات ارادی اندام‌های گفتاری، باعث عدم تلفظ صحیح حروف می‌شوند.
در برخی بزرگسالان نیز مشکل تولید، از زمان کودکی به دلایل مختلف درمان نشده و تا بزرگسالی باقی مانده که بارزترین آنها وجود اختلال lisp یا همان نوک زبانی حرف زدن است.او در زمینه راه‌های درمان این اختلال عنوان می‌کند: گفتاردرمان در نخستین جلسه، باید ارزیابی کاملی از وضعیت جسمی و فیزیکی بیمار انجام دهد و سپس بر اساس نتایج ارزیابی، درمان مناسب را طرح ریزی کند. ارزیابی تولید شامل موارد زیر است:
- تاریخچه بیمار از نظر وجود بیماری ها، سابقه جراحی، ضربه به سر، اختلالات شنوایی، روند رشد مهارت‌های حرکتی، گفتاری، اجتماعی و تحصیلی
- ارزیابی اندام‌های گفتاری از نظر ساختار، تقارن، دامنه حرکت، قدرت و سرعت حرکات هریک از اندام‌ها شامل لب، زبان، سخت کام، نرمکام، زبان کوچک و فک تحتانی
- بررسی مهارت‌های شنیداری شامل درک شنیداری، حافظه شنیداری و تمیز شنیداری
- ارزیابی و تحلیل فرآیندهای واج شناختی
- آزمون کامل تولید شامل بررسی نحوه تلفظ حروف در سطح کلمات و گفتار پیوسته
این گفتاردرمانگر در خاتمه توصیه می‌کند: پس از تکمیل ارزیابی بر اساس موارد ضعف کودک، طرح درمان مناسب تعیین می‌شود. برنامه درمانی معمولاً شامل ماساژها و تحریکات مناسب عضلات درگیر در گفتار، تقویت مهارت‌های شنیداری، بهبود فرآیندهای واج شناختی بر اساس سن کودک و آموزش جایگاه صحیح تولید صداها است.
وقتی کودک بسیاری از صداها را درست تولید نکند، ممکن است گفتارش توسط خانواده و همسن و سالانش بخوبی درک نشود و احتمال دارد این امر سبب بروز مشکلات رفتاری و محرومیت از موقعیت‌های اجتماعی شود. همچنین این اختلال در تلفظ صداها می‌تواند در سال‌های بالاتر، با رشد خواندن و نوشتن کودک نیز تداخل پیدا کند و در مدرسه مشکلاتی را در امر تحصیل کودک به وجود آورد.
علل ایجاد اختلال تولید گفتار
مهسا مقدم، کارشناس ارشد گفتاردرمانی در زمینه دلایل ایجاد این اختلال به «ایران» می‌گوید: در بسیاری مواقع تنها علت ایجاد اشکال تلفظ، یادگیری نادرست است. یعنی بدون وجود ناتوانی یا مشکل جسمی و فیزیکی خاص، کودک فقط به دلیل نداشتن الگوی صحیح، قادر به تولید درست صداهای گفتاری نیست، اما گاهی نیزعلت ایجاد اختلالات تلفظ، وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر نظیر اوتیسم، سندرم‌های ژنتیکی مثل سندرم داون، اختلالات عصبی مثل فلج مغزی، مشکلات شنوایی یا عفونت مکرر گوش، مشکلات عضوی مانند شکاف کام و وجود دندان‌های غیر طبیعی می‌باشند.
به گفته او، در برخی خانواده‌ها دیده می‌شود خود والدین باعث تشویق اختلال تولید می‌شوند! این موضوع زمانی رخ می‌دهد که کودک کلمه‌ای را اشتباه بیان کند و اطرافیان این اشتباه را جالب و خوشایند بدانند و با تقلید کردن از کودک و تشویق او به تکرار کلمه باعث باقی ماندن اختلال شوند.
این نوع حرف زدن ممکن است در سنین پایین جالب به نظر بیاید ولی با بزرگتر شدن کودک می‌تواند باعث مشکل ارتباطی و کاهش اعتماد به نفس کودک شود. بنابراین با تقلید کردن از کودک و یا خندیدن به او، وی را به این طرز صحبت کردن تشویق نکنید.
سعی کنید الگوی گفتاری خوبی به کودکتان ارائه کنید. به اعتقاد مقدم نباید با لحن بچگانه و کلمات اشتباه با کودکتان صحبت کنید و هنگام شعر خواندن و تعریف داستان حتماً کلمات را محکم و کامل بیان کرده و اگر کلمه‌ای را کودکتان اشتباه می‌گوید به صورت اغراق‌آمیز و کشیده بازگو کنید تا باعث توجه بیشتر کودک و تلاش برای اصلاح آن شود.
این کارشناس گفتار درمانی در ادامه می‌افزاید: هیچ گاه اجازه ندهید کسی کودکتان را به خاطر نوع گفتارش مورد تمسخر قرار دهد و اگر کودکتان در مورد نحوه گفتارش سؤال پرسید به او اطمینان دهید که مشکل خاصی نیست و او تنها برخی حروف را متفاوت از دیگران بیان می‌کند، باید توجه داشت که سن اکتساب صداهای گفتاری متفاوت است و متناسب با سن کودک از او انتظار داشته باشید.
به طور مثال اشکال در تولید صدای (ر) تا حدود 7 سالگی اختلال به حساب نمی‌آید. برای اطمینان از وضعیت گفتار کودکتان می‌توانید به یک آسیب شناس گفتار و زبان یا همان گفتاردرمانگر مراجعه کنید تا با ارزیابی دقیق و در نظر گرفتن سن کودکتان شما را راهنمایی کرده یا جلسات درمانی برای کودکتان در نظر بگیرد.
اختلال تولید گفتار در بزرگسالان و راه‌های درمان آن
بزرگسالان نیز ممکن است دچار اختلال در تلفظ صداهای گفتاری شوند.
مقدم در زمینه اختلالات گفتاری در بزرگسالان توضیح می‌دهد: اختلالات گفتاری احتمال دارد به دلیل سکته یا آسیب مغزی ایجاد شده باشد. در این حالت وجود ضعف عضلات تولیدی یا عدم توانایی در انجام حرکات ارادی اندام‌های گفتاری، باعث عدم تلفظ صحیح حروف می‌شوند.
در برخی بزرگسالان نیز مشکل تولید، از زمان کودکی به دلایل مختلف درمان نشده و تا بزرگسالی باقی مانده که بارزترین آنها وجود اختلال lisp یا همان نوک زبانی حرف زدن است.او در زمینه راه‌های درمان این اختلال عنوان می‌کند: گفتاردرمان در نخستین جلسه، باید ارزیابی کاملی از وضعیت جسمی و فیزیکی بیمار انجام دهد و سپس بر اساس نتایج ارزیابی، درمان مناسب را طرح ریزی کند. ارزیابی تولید شامل موارد زیر است:
- تاریخچه بیمار از نظر وجود بیماری ها، سابقه جراحی، ضربه به سر، اختلالات شنوایی، روند رشد مهارت‌های حرکتی، گفتاری، اجتماعی و تحصیلی
- ارزیابی اندام‌های گفتاری از نظر ساختار، تقارن، دامنه حرکت، قدرت و سرعت حرکات هریک از اندام‌ها شامل لب، زبان، سخت کام، نرمکام، زبان کوچک و فک تحتانی
- بررسی مهارت‌های شنیداری شامل درک شنیداری، حافظه شنیداری و تمیز شنیداری
- ارزیابی و تحلیل فرآیندهای واج شناختی
- آزمون کامل تولید شامل بررسی نحوه تلفظ حروف در سطح کلمات و گفتار پیوسته
این گفتاردرمانگر در خاتمه توصیه می‌کند: پس از تکمیل ارزیابی بر اساس موارد ضعف کودک، طرح درمان مناسب تعیین می‌شود. برنامه درمانی معمولاً شامل ماساژها و تحریکات مناسب عضلات درگیر در گفتار، تقویت مهارت‌های شنیداری، بهبود فرآیندهای واج شناختی بر اساس سن کودک و آموزش جایگاه صحیح تولید صداها است.
منبع:
روزنامه ایران
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼