نحوه درست خوابیدن کودکان، رمز و راز سلامتی

با حالت افسوس و حسرت رو به من کرد و گفت: «خوش به حالت که با خواب دخترت هیچ مشکلی نداری، من اگر علی را آن طرف اتاق بخوابانم، باید حواسم به ایمنی همه اتاق باشد چون تا صبح معلوم نیست کدام قسمت اتاق پیدایش کنم و مدام غلت می خورد.

از شکل خواب بچه ها چه می شود فهمید؟
مادرم می گوید بچه ای که شب ها ناآرام است و وول می خورد، حتما روز خوبی را پشت سر نگذاشته. شاید هم او راست می گوید و ما به سلامت جسمی و روانی علی کم توجهیم اما نمی دانم آیا واقعا نحوه خوابیدن بچه ها می تواند حرف ها و رازهای نهفته ای در مورد سلامت جسمی و روانی آنها داشته باشد؟»

گفت وگوی کوتاه آن روز مرا به این فکر انداخت که جواب این سوال را پیدا کنم بنابراین با دکتر جلیل القدر، فلوشیپ خواب کودکان ، گفت وگویی کوتاه داشتم.

چرا بعضی بچه ها ناآرام اند و مدام غلت می خورند؟ آیا با توجه به این نوع خوابیدن می توان به وجود بیماری احتمالی در آنها پی برد؟

بله، عوامل متعدد جسمانی و محیطی یا ترکیب این ۲ می توانند باعث خواب ناآرام کودک شوند. گاهی هم شرایط نامطلوب محیط مثل دما، سروصدا و نور اتاق آرامش بچه را برهم می زند. مثلا می گویند دمای اتاق بچه باید ۳۰ درجه سانتی گراد به بالا باشد چون امکان دارد پتویش را کنار بزند و سرما بخورد. در حالی که این درجه حرارت مطلوب نیست و بچه به دلیل گرمای اتاق بی قرار می شود و نمی تواند خوب بخوابد.

درجه حرارت ایده آل اتاق خواب ۲۴ ۲۱ درجه سانتی گراد است. علت بروز بعضی از این شرایط نامناسب ما بزرگ ترها هستیم؛ برخی رفتارها و باورهای اشتباه والدین می تواند نظم و آرامش خواب بچه ها را بر هم زند؛ مثلا مادر ممکن است هر گریه شیرخوار را با شیردهی یا آغوش گرفتن پاسخ دهد.

اما این کار باعث عادت کردن شیرخوار به بیداری مکرر در شب و خواب ناآرام شود در حالی که بعد از ۷ تا ۱۰ ماهگی، بچه باید حداقل بین ۱۲شب تا ۵ صبح خواب ممتد داشته باشد.

گاهی هم بیماری های زمینه ای مانند برگشت محتویات مری به معده، عفونت گوش، دردهای مختلف، کولیک شیرخواران، آسم، آلرژی(از جمله به شیر) و... علت بی قراری کودک در خواب هستند اما در راس این مشکلات آپنه است که خواب کودک را بر هم می زند.

آپنه چیست؟
یکی از جدی ترین بیماری های ارگانیک که به اختلال تنفسی در خواب منجر می شود، وقفه تنفسی در خواب همان «آپنه» است. آپنه علت های بسیار زیادی دارد، اما شایع ترین علت آن، بزرگ شدن لوزه ها و آدنوئید است که تنفس عادی و مناسب بچه را هنگام خواب مختل می کند.

علایم ابتلای کودک به آن در شب؛ خروپف، حرف زدن در خواب، عرق کردن، بی قراری و شب ادراری است و در روز می تواند خود را با تنفس دهانی، تکلم تودماغی، وزن گیری نامناسب، کم توجهی یا بیش فعالی و تحریک پذیری نشان دهد. تشخیص و درمان به موقع ضروری است و والدین باید به این نکته توجه داشته باشند.

بهتر است کودک به چه حالتی خوابانده شود؟
بهترین وضعیت خواباندن به پشت است مگر در صورتی که کودک دچار بیماری های خاص مثل ریفلاکس معدی مروی باشد.

برای ترک عادت های غلط توصیه ای به والدین ندارید؟
بسیاری از مشکلات خواب کودکان ایرانی به دلیل رعایت نکردن بهداشت خواب و عادت های غلط رایج در خانواده هاست. کودکان باید ساعت خواب و بیداری ثابتی داشته باشند و به ساعت تغذیه شبانه، مصرف مایعات و شیر خوردن آنها قبل خواب دقت کرد.

دادن مایعات به کودک قبل از خواب کار درستی نیست و باعث اتساع مثانه او و احساس ادرار می شود. در نظر گرفتن جای خواب ثابت با دمای مناسب و روشنایی بسیار کم (در صورت ترس کودک) بسیار مهم است.

نباید به کودک اجازه داد پایان شب به بازی های رایانه ای یا تماشای تلویزیون بپردازد. متاسفانه بیشتر والدین عوارض دیر خوابیدن کودک را نمی دانند و تلاشی هم برای برقراری روال عادی خواب در او نمی کنند. پدر و مادر باید آگاهی خود را از کمیت و کیفیت خواب طبیعی متناسب با سن تقویمی و تکاملی کودک بالا ببرند.