حقوق والدین بر فرزندان، دانستنی ها

از آن جا که اصل وجود هر انسانی از پدر و مادر است و هر شخص در واقع ادامه همان پدر و مادر و از شاخه های آن هاست می توان گفت در میان پیوند های خویشاوندی و اعضاء خانواده هیچ کس به اندازه پدر و مادر به انسان نزدیک تر نیست. همچنانکه هیچ کس به اندازه آن ها به انسان مهربانتر نیست بنابراین ارزش و احترام آن ها از همه خویشاوندان بالاتر است زیرا که آن ها حق حیات بر گردن فرزندان دارند. و آن ها هستندکه در آن دوران ضعف و بیچارگی که کودک دارد بطوری که حتی نمی تواند مگس را هم از خودش براند و نمی تواند غذا را چگونه و از کجا تهیه کند و نمی تواند خود را از گرما و سرما و از خطرات گوناگون که او را تهدید می کند حفظ نماید آری در این دوران بیچارگی و ضعف و احتیاج این پدر ومادر است که با مهربانی هرچه تمامتر و با علاقه فراوان از این موجود ضعیف مراقبت می کند و همه چیز خود را فدای او می سازند و پروانه وار دور او می گردند وشیره جانشان را سخاوتمندانه به او می بخشند تا او به تدریج رشد کند و بتواند روی پای خود بایستد . بنابراین نقش حیاتی و بسیار ارزشمند پدر و مادر در رشد فرزند بر کسی پوشیده نیست و فرزندان که در اثر زحمت های طاقت فرسای والدین خود بزرگ می شوند و به جائی می رسند لازم است که زحمت ها و مشقت ها و بی خوابی ها و بدبختی هائی که پدر و مادر برای بزرگ شدن او تحمل نموده اند فراموش نکنند و ارزش ومقام پدر و مادر را بشناسند و بدانند که وجود آن ها پس از خدا از وجود پدر ومادر است . در دین مقدس اسلام اهمیت فوق العاده ای به والدین داده شده و پیشوایان اسلام توصیه ها و سفارش های فراوانی در این زمینه دارند .

در اینجا اجمالاً یادآور می شویم که اسلام آن چنان به این مسئله اهمیت داده است که حتی می گوید کسی که درباره پدر و مادر خویش بدی کند و به اصطلاح عاق والدین باشد نماز و روزه و عبادات او مورد قبول خداوند متعال نخواهد بود و از همین جا به اهمیت موضوع پی می بریم. و نیز اهمیت خاصی که اسلام به پدر ومادر قائل است از اینجا معلوم می شود که توصیه شده که فرزندان پدر و مادر خود را زیارت کنند چه در حال حیات و چه پس از مرگ آن ها .

اگر والدین زنده اند و فرزند به عللی از آن ها دور است باید به قدر وسع هر روز به زیارت آنان برود و اگر مرده اند به زیارت قبرشان بروند حضرت علی(ع) فرمود: مردگان خود را زیارت کنید که به زیارت شما شادی می شوند و در حدیث است هرکس زیارت کند قبر پدر و مادر را در روز جمعه یا شب آن یا قبر یکی از پدر و مادر را برایش حج نیکوئی نوشته شود.

اثر مادر در فرزند
شخصیت های بزرگ جهان عمده موفقیت خود را مرهون مادرانی هستند که به وظائف خطیر خود قیام کردند و در ساختمان آنان نقش اساسی و بزرگ را ایفا نموده اند. نابغه بزرگ اسلام مرحوم حاج شیخ مرتضی انصاری در مرگ مادر بزرگوارش بهشت گریه می کرد و کنار جنازه او زانو زده بود و اشک تأثر می ریخت. یکی از شاگردان فاضلش به عنوان تسلیت و دلجوئی او گفت شما با این مقام علمی شایسته نیست برای درگذشت پیرزنی اینطور اشک بریزید و بی تابی کنید آن مورد بزرگ سر بر داشت و گفت گویا شما هنوز به مقام ارجمند مادر واقف نیستید تربیت صحیح و زحمات فراوان این مادر مرا به این مقام رسانید و تربیت اولیه او زمینه را برای ترقی من و رسیدن به این مقام شامخ علمی و عملی فراهم کرد. این نمونه از اثر نفوذ شخصیت مادر روی فرزند بود بسیارند دانشمندانی که عامل مهم ترقی آن ها تنها زحمات و کوششهای مادر بوده است.

احترام پدر و مادر در منطق قرآن و اسلام :
گرچه عواطف انسانی و مسأله حق شناسی به تنهائی برای رعایت احترام در برابر والدین کافی است . ولی از آن جا که اسلام حتی در مسائلی که هم عقل در آن استقلال کامل دارد و هم عاطفه آن را به وضوح در می یابد سکوت روا نمی دارد بلکه به عنوان تأکید در اینگونه موارد هم دستورات لازم را صادر می کند و در مورد احترام والدین آنقدر تأکید کرده است که در کمتر مسئله ای دیده می شود به عنوان نمونه به چند قسمت اشاره می کنیم:

الف) در چهار سوره از قرآن مجید کسی به والدین بلافاصله بعد از مسأله توحید قرار گرفته است . این همردیف بودن دو مساله بیانگر این است که اسلام تا چه حد برای پدر و مادر احترام قائل است. اهمیت این موضوع تا آن پایه است که هم قرآن مجید و هم روایات اهل بیت عصمت و طهارت (ع) صریحاً توصیه می کند که حتی اگر پدر ومادر کافرباشند رعایت احترامشان لازم است . با اینکه جهاد یکی از مهمترین برنامه های اسلامی است مادام که جنبه عینی پیدا نکند. یعنی داوطلب به قدر کافی باشد بدون در خدمت پدر و مادر از آن مهمتر است و اگر موجب ناراحتی آن ها بشود جایز نیست.

احترام پدر و مادر
در این آیه شریفه خداوند متعال به زحمات فوق العاده مادر اشاره کرده می فرماید: مادرش او را حمل کرد درحالی که هر روز ضعف و سستی تازه ای بر ضعف او افزوده می شد این مساله از نظر علمی ثابت شده و تجربه نیز نشان داده که مادران در دوران بارداری گرفتار وهن و سیتی می شوند و چرا که شیره جان و مغز استخوانشان را به پرورش جنین خود اختصاص می دهند و از تمام مواد حیاتی وجود خود بهترینش را تقدیم او می دارند.

به همین دلیل مادران در دوران بارداری گرفتار کمبود انواع ویتامینها می شوند که اگر جبران نگردد ناراحتی هائی در آن ها به وجود می آورد حتی این مطلب در دوران رضاع و شیردادن نیز ادامه می یابد . چرا که شیر شیره جان مادر است لذا به دنبال آن می افزاید پایان دوران شیرخوارگی او دو سال است . البته منظوردوران کامل شیر خوارگی این ۳۳ ماه دوران حمل و دوران شیرخوارگی بزرگترین فداکاری را هم از نظر روحی و عاطفی و هم از نظر جسمی و هم از جهت خدمات در مورد فرزندش انجام می دهد. جالب اینکه در آغاز توصیه درباره هودو می کند ولی به هنگام بیان زحمات و خدمات تکیه روی زحمات مادر می نماید تا انسان را متوجه ایثارگری و حق عظیم او سازد سپس می گوید : توصیه کردم که هم شکر مرا بجا آورد که خالق و منعم اصلی توام و چنین پدر و مادر مهربانی به تو داده ام و هم شکر پدر و مادرت را که واسطه این فیض و عهده دار انتقال نعمتهای من به تو می باشند.