سرفه های زیاد کودک، برونشیولیت دارد؟

شاید تا حالا دور و برتان بچه‌هایی را دیده باشید که از فرط سرفه سرخ می‌شوند و شدت سرفه به حدی است که انگار دارند خفه می‌شوند و از چشمان‌شان اشک می‌آید. ممکن است تصور کنید که او سرمای بدی خورده که این‌طور سرفه می‌کند اما شاید او به برونشیولیت مبتلا باشد. به همین دلیل، ما از دکتر علی‌اصغر متقی، درباره سیر تا پیاز این بیماری پرسیدیم.

دکتر متقی درباره منشا بیماری برونشیولیت می‌گوید: مجاری تنفسی از نای شروع می‌شود و به نایژه‌ها و نایژک‌های انتهایی آن اصطلاحا برونش و برونشیول گفته می‌شود. برونشیول‌ها همان نایژک‌ها و همان لوله‌های انتهایی هستند که حبابچه‌های ریه می‌رسند. «لیت» یعنی التهاب و برونشیولیت یعنی التهاب برونشیول‌‌ها. التهاب راه‌های تنفسی پایین را برونشیولیت می‌گویند. معمولا شایع‌ترین علت این‌بیماری ویروس‌ها هستند. البته عوامل دیگری هم باعث بروز این بیماری می‌شوند اما ویروس‌ها بیشترین نقش را دارند. ویروس‌ها به‌طور اختصاصی این کار را انجام می‌دهند اما اکثر ویروس‌ها در صورت ماندن طولانی باعث التهاب برونشیول‌ها شده و منجر به بروز برونشیولیت می‌شوند. علت این بیماری اغلب ویروسی است.

دکتر متقی با اشاره به عامل ویروسی برونشیولیت می‌گوید: به غیر از علائم ویروسی که بدن را آلوده کرده و علائمی مانند تب و آبریزش دارد، علام اصلی شامل برونشیولیت تنگی نفس، خس‌خس و ویزینگ(ویز ویز کردن) می‌شود. خس‌خس و ویز ویز نشانه این است که راه‌های انتهایی ریه دچار التهاب شده و در نتیجه به‌صورت ظاهری بازدم کودک طولانی‌تر از دم می‌شود. بنابر‌این او به زحمت می‌تواند هوا را از ریه خارج کند. برونشیولیت بیشتر در نوزادان و شیرخواران شایع است و بروز آن در کودکانی بزرگتر احتمال کمتری دارد.

معمولا هرچقدر بچه کوچکتر باشد علائم برونشیولیت و تنگی نفس شدید‌تر است‌. به همین دلیل دکتر متقی می‌گوید: گاهی شدت سرفه‌ها به حدی است که در هنگام سرفه کردن می‌بینیم کودک با تمام توان ماهیچه‌های فرعی دستگاه تنفسش را به کار انداخته و ریه می‌خواهد با هر زحمتی شده تنفس را دوباره برقرار کند. همچنین خس‌خس و ویز ویز سینه باعث می‌شود بچه‌های بیمار بازدم طولانی‌تری داشته باشند.

برونشیولیت اکتسابی و منشا آن ویروس است و از یک نفر به نفر دیگر منتقل می‌شود. البته ممکن است کسانی از نظر ژنتیکی در برونش‌ها یا برونشیول‌ها و نایژک‌های‌شان اختلالات ساختاری داشته باشند اما این اختلال با برونشیولیت کاملا متفاوت است.

این متخصص کودکان و نوزادان درباره تشخیص برونشیولیت در کودکان می‌گوید: این بیماری با معاینه کودک و با مشاهده اینکه او تنگی نفسِ بازدمی دارد و ظاهرش مشکوک به بیماری است تشخیص داده می‌شود. البته عکس ریه هم در تشخیص بیماری بسیار موثر است. کودکانی که بیماری در آنها شدت پیدا می‌کند و نیاز به بستری شدن دارند، از طریق گاز‌های خونی و عوامل دیگر می‌توان بیماری را در آنها تشخیص داد اما برونشیولیت اغلب با معاینه بالینی و عکس ریه تشخیص قطعی داده می‌شود.

برای اینکه بچه‌ها به برونشیولیت مبتلا نشوند، مانند همه بیماری‌های ویروسی دیگر باید مراقب باشند که با فرد مبتلا به بیماری ویروسی در تماس نباشند. چون معمولا ویروس‌ها با تماس فرد به فرد خیلی سریع منتقل می‌شوند. این بیماری ارتباط مسقیمی به سرما ندارد و سرما باعث بروز آن نمی‌شود. بنابر‌این بهتر است بچه‌هایی که سن کمی دارند،‌تماس مستقیم با بیماران نداشته باشند.

دکتر متقی همچنین درباره بوسیدن نوزادان هشدار می‌دهد: خانواه‌ها باید مسائل بهداشتی را رعایت کنند و کودک را نبوسند. چون تقریبا راه ورود ویروس به بدن آدمی سوراخ‌های موجود در صورت است که شامل دو چشم،‌سوراخ های بینی و دهان است. بنابر این بوسیدن و سرفه و عطسه در نزدیکی آنها و حتی تنفس به صورتی که بخار تنفس فرد وارد فضا‌های صورت کودک شود، بسیار خطرناک است. در این صورت ممکن است ویروس وارد بدن نوزاد شود و علائم ظاهری آن مدتی بعد خود را نشان دهند.

دکتر متقی با بیان اینکه معمولا مراقبت از بیمار و استفاده از رطوبت در فرم‌های خفیف برونشیولیت تا حدی در بهبود بیماری موثر است، درباره درمان این بیماری توضیح می‌دهد: چون تنفس‌کودکان مبتلا به برونشیولیت زیاد است، آب بدن‌شان کم می‌شود که با مصرف مایعات به تدریج بهبود می‌یابد. اما اگر برونشیولیت خیلی شدید باشد، آب بدن‌شان باید از طریق تزریق مایعات جبران شود. معمولا اکثر این بچه‌ها نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند مگر اینکه عفونت ثانویه ایجاد شود. همچنین در مواردی که بیماری حاد شود، استفاده از چادر اکسیژن و بخور مرطوب به آنها کمک می‌کند تا دوره موقت بیماری را سپری کنند. دارو‌های گشاد‌کننده برونش هم در مرحله بعدی استفاده می‌شود.

ریه عامل حیات و منشا تنفس انسان است بنابراین هروقت بچه دچار مشکل تنفسی شود، باید کودک را برای معاینه پیش پزشک ببرند چون اگر تنفس خوب نباشد،‌سیستم گردش خون و اکسیژن‌رسانی مختل شده و مشکلات زیادی پیش می‌آید. به همین دلیل وقتی بچه‌ای سرفه می‌کند، تنگی نفس دارد، به زحمت نفس می‌کشد، پره‌های بینی‌اش حرکت می‌کند و جدار قفسه سینه بالا و پایین می‌رود، نشانه این است که بچه دچار مشکلات تنفسی شده و مشکل او باید پیگیری شود.