دلیل کوتاهی قد کودکان، آزمایشهای لازم

والدین باید کودکان خود را جهت رسم نمودار رشد تا یک سال اول ماهی یکبار نزد پزشک متخصص اطفال خود برده واقدام به ثبت قد و وزن کودک نمایند و پس از یک سالگی در صورتیکه کودک دچار مشکل نباشد هر دو ماه یا سه ماه یکبار برای اندازه گیری قد و وزن مناسب است در صورتیکه سرعت رشد قد کودک شما به صورت افقی باشد و یا دچار تغییر ناگهانی شود باید علت بررسی شود، در ادامه به علل کوتاهی قد در کودکان خواهیم پرداخت:

یکی روشهای بررسی کوتاهی قد گرفتن عکس رادیوگرافی از مچ دست کودک جهت تعیین سن استخوانی کودک است اگر سن استخوانی و سن طبیعی کودک یکسان باشد و سرعت رشد کودک نیز طبیعی باشد وکودک دارای والدین کوتاه قد باشد این کوتاهی قد را ارثی و ژنیتیکی گویند، در مواردی که سن استخوانی کودک کمتر از سن طبیعی است نشان می دهد که کودک دارای ظرفیت باقیمانده ای جهت رشد که معمولا تا زمان پایان بلوغ طول می کشد را دارد.

علل ژنیتیکی: والدین کوتاه قد در اکثر موارد فرزندان کوتاه قد هم خواهند داشت ، نمودار قدی کودکان کوتاه قد دارای درصد رشدی محدوده بین ۳ تا ۵ درصدی استاندارد طبیعی قد هستند ولی باید توجه داشت سرعت رشد نقش مهمی دارد. در این گونه کودکان سرعت طبیعی رشد نرمال است وسن استخوانی نسبت به سن طبیعی عقب نیست.

علل سرشتی : در این گونه کودکان نیز سرعت رشد کودک طبیعی است ولی سن استخوانی آنها نسبت به سن تقویمی عقب است ، در این موارد ظرفیت رشد در کودک وجوددارد و انتظار می رود تا پایان دوره بلوغ رشد قد کامل شود.

علل تغذیه ای: اگردر کودکان تغذیه صحیح رعایت نشود و یا از مواد غذایی که مانع جذب روی می شود بیش از حد استفاده شود( مانند فیتات موجود در غذاهایی که با غلات و یا سبوس غلات درست میشوند) موجب کوتاهی قد کودک خواهد شد، باید توجه داشت که روی در ساختار 200 آنزیم در بدن وجوددارد و کمبود روی در بدن فرد باعث مختل شدن اثر این آنزیم ها می شود علاوه برروی کلسیم و منیزیم و ویتامین D و آهن نیز در بهبود وضعیت رشد کودک تاثیر دارد لذا با قراردادن مواد غذایی همچون تخم مرغ، فراورده های گوشتی مانند دل جگر قلوه، سبزی های برگدار مانند کاهو و اسفناج، آجیل های خام تازه به ویژه تخم کدو در رژیم غذایی کودک علاوه بر جلوگیری از کوتاهی قد به استحکام اسکلت و رشد مو و پوست فرزند خود کمک کنید.

بیماریها: بیماریهایی همچون تیروئید، اختلالات مربوط به هورمون رشد و کم خونی است که در روند رشد کودک تاثیر دارند.

یکی دیگر از عوامل موثر در روند رشد کودک داشتن خواب متعادل است، کودک باید در طول روز فعالیت مناسب و یک خواب شبانه آرام را داشته باشد چرا که هورمون رشد در این دو زمان ترشح می شود و یک ساعت قبل خواب از خوردن شیرینی و شکلات درکودکان خود جلوگیری کنید زیرا در ترشح هورمون رشد اختلال ایجاد میکند.
در مجموع باید یاد آوری کنیم نمودار رشد قد و وزن کودک و چک کردن روند نزولی و صعودی بودن آن در تعیین وضعیت رشد کودک تاثیر بسیار دارد و در صورتی که به موقع متوجه کوتاهی قد کودک خود شوید می توانید در اکثر موارد با اصلاح تغذیه و استفاده از مکمل ها از آن جلوگیری نمائید.

تاثیر بلوغ زودرس در کوتاهی قد

برای درمان کوتاهی قد باید به موقع و قبل از اینکه دیر شود اقدام کنیم ودر صورت تشخیص به موقع قابل درمان است، پس از گرفتن عکس مچ دست ، میزان آن با جدول استاندارد سن استخوانی کودک مقایسه می شود در این مقایسه سن استخوانی کودک میتواند از سن تقویمی او یک سال کمتر باشد ولی اگر این این مقدار بیشتر از یکسال عقب و جلو بشود باید جدی گرفته شود و جهت بررسی بیشتر اقدام گردد.

مهمترین عارضه بلوغ زودرس کودکان و نوجوانان مربوط به اختلالات غددی و ژنتیکی، کوتاهی قد است.حتما باید پیش از پایان بلوغ و قبل ازبسته شدن صفحات رشد استخوانی مشکل کوتاهی قد را تشخیص داد و آن را درمان کرد. در واقع برای دختری که از شروع قاعدگی اش گذشته باشد و یا پسری که ۱۶ سال تمام دارد به دلیل اینکه صفحات رشد استخوانی اش بسته شده و استخوانهایش دیگر رشد طولی ندارد کارموثری نمی توان انجام داد.

کودکانی که زود دچار بلوغ می شوند و یا مشکل هیپرپلازی مادرزادی آدرنال دارند ویا هورمونهای مردانه یا آندروژن در بدن آنها به هردلیلی بیشتر ترشح میشود معمولا در سن 10-11سالگی دچار بلوغ میشوند که باعث میشود سن استخوانیشان جلوتر از سن واقعیشان بشود.

در واقع زمانی که کودک دچار بلوغ زودرس میشود رشد قد سریعتر خواهد بود و در مقایسه با همسالانش قد بلندتری دارد ولی به دلیل ترشح بیش اندازه هورمونها صفحات رشد استخوانیش بسته می شود، پس از 2 یا سه سال رشد قدی متوقف می شود وقتی بقیه کودکان رشد میکنند آنها دیگر افزایش قد نخواهند داشت و به مرورزمان از همسالان خود کوتاهتر خواهند بود و در نهایت، در بزرگسالی قد کوتاه خواهند داشت و ممکن است در شکل ظاهری و فیزیکی بدن نیز مشکلاتی داشته باشند و از نظر روانی این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد.

باید توجه داشت صفات ثانویه در کودکان دچار بلوغ زودرس برای پسرها قبل از نه سال و برای دخترها قبل از هشت سال ظاهر میگردد که خود برای تشخیص به موقع بلوغ زودرس در کودکان کمک خواهد کرد.

بلوغ زودرس در نوجوانان باعث اختلال غده مترشحه داخلی از جمله تیروئید، غدد جنسی، فوق کلیوی و هیپوفیز می شود که تسریع رشد صفحه استخوانی و کوتاهی قد را در پی دارد. باید توجه کرد در دختران گاهی کیست های تخمدانی با تولید هورمون جنسی زنانه باعث بلوغ زودرس می شود که با بررسی از تخمدانها، شکم، آزمایش های هورمونی و تعیین سن استخوانی میتوان به وضعیت بلوغ در این افراد پی برد. ولی در پسران تومورهای سیستم عصبی شایعتر از دختران است و اگر به موقع درمان نشوند باعث اختلالات مغزی و بلوغ زودرس خواهد شد. لذا لازم است والدین تغییرات ظاهری کودک خود را در سنین 8-9 سال از نظر بروز صفات ثانویه جدی بگیرند.