اثرات تنبیه در کودکان، خوب و بدها

همۀ والدین حتی آنهایی که با تنبیه کردن مخالف هستند، گاهی فرزندشان را تنبیه می کنند. گرچه ظاهراً ما برای تادیب و اصلاح کودک دست به چنین کاری می زنیم، اما منبع این واکنش، بی حوصلگی و عصبانیت ما است. بیشتر والدین می دانند که تنبیه کردن نقش قابل توجهی در آموزش کودکان ندارد.

در اینجا خطرات استفاده از روش تنبیه در کودکان را بررسی می کنیم:

1- اغلب، تنبیه کردن، رفتارهای نادرست کودک را از بین نمی برد، بلکه به چیزهایی ضربه می زند که برای ما مشهود نیست، مانند سلامت عاطفی کودک.

2- تنبیه موجب می شود کودک نسبت به عشق پدر و مادر خود دلواپس و مضطرب شود. سپس به برادر و خواهر خود که تنبیه نمی شوند، حسادت می کند و در نهایت منزوی می شود.

3- ممکن است کودکی که تنبیه می شود، نسبت به والدینش احساس خصومت پیدا کند و در ادامه مشکلات وحشتناکی را به وجود بیاورد. پدر و مادر این کودک بیش از اندازه بزرگ هستند، بنابراین او نمی تواند واکنشی نشان دهد.

همچنین او آن قدر به پدر و مادر خود وابسته است که نمی تواند از دشمنی با آنها لذت ببرد. نباید از یاد ببریم که کودک عاشق پدر و مادر است؛ پس در شرایط متناقضی قرار می گیرد که توانایی مدیریت آن را ندارد.

۴- تنبیه کودک موجب می شود او در برخی جهات رشد طبیعی خود را پشت سر نگذارد. کودک به طور کلی برای مسائل کودکانه نظیر خیس کردن، کثیف کاری و خراب کاری تنبیه می شود. در واقع برای انجام دادن کاری که دوستش دارد، تنبیه می شود.

۵- تنبیه می تواند نیاز کودک به عشق پدر و مادر را اشباع کند. گاهی کودکان برای جلب توجه والدین به جای مطیع و خوب بودن از شیطنت استفاده می کنند. مثلاً سارا از مادرش که در آشپزخانه مشغول به کار است، می خواهد با او بازی کند. مادر در جواب سارا می گوید: الان کار دارم. دختر خوبی باش و برو با اسباب بازی هایت بازی کن. سارا خیلی زود متوجه می شود که اگر بتواند جلوی کار کردن مادرش را بگیرد، می تواند با او بازی کند، پس یکی از وسایل آشپزخانه را بر می دارد و با خود می برد. شاید این کار خوشایند نباشد، ولی کودک گمان می کند توجه مادرش را به خود جلب کرده است.

شاید فردی بپرسد اگر تنبیه می تواند برای احساسات و عواطف کودک خطرناک باشد، پس جایگزین هایی برای آن وجود دارد؟

این جایگزین ها:

• صبر و شکیبایی
بزرگترین موهبتی است که والدین به فرزندان خود می بخشند.
• توضیح دادن
برای کودک شرح دهید که چرا رفتارش موجب نارضایتی شما شده است. توجه کنید توضیح تان باید مختصر و مفید باشد.
• منحرف کردن حواس
یعنی حواس کودکتان را به سمت چیزی جذاب تر و خوشایندتر معطوف کنید.
• خودداری
پیش از آنکه او را تنبیه کنید، منتظر تکرار آن رفتار باشید.
• پاداش دادن
این کار در بلند مدت می تواند بسیار بهتر از تنبیه او باشد. تشویق کودک به کارهای درست نسبت به پریشانی و اندوهی که به واسطۀ تنبیه برایش به وجود می آید، نتایج بهتری را به دنبال خواهد داشت.

وقتی تنبیه را به عنوان بخشی از روند تادیب کودک در نظر بگیریم، در واقع به نوعی او را محروم کرده ایم. هیچ وقت و تحت هیچ شرایطی برخورد بدنی را توصیه نمی کنیم.

پیشنهاد می کنیم گاهی لطیفه هایی دربارۀ تنبیه بدنی تعریف کنید یا حتی آن را در چارچوب بازی های کودکان بگنجانید تا آنها نیز بتوانند شما را تنبیه کنند. اگر کودک احساس کند شما مطیع قوانین بازی هستید، او نیز یاد می گیرد در مواجهه با قوانینی که اعمال کرده اید، کمتر عصبانی و ناراحت تان کند.