علائم افسردگی در کودکان چیست؟

به طور کلی افسردگی عبارت است از :هرگونه احساس نا امیدی، غمگینی، درماندگی ، به بن بست رسیدن و... که علائم جسمانی و روانی ایجاد می کند.

پژوهش ها نشان داده که افسردگی حتی از آغاز زندگی یعنی دوران نوزادی هم پدید می آید. اما نکته مهم این است که مشکلات کودکان معمولاً به دلیل ناشاد بودن و ترس شدید آنان مورد توجه قرار می گیرد و والدین با توجه به این که فکر می کنند دنیای کودکان فقط شادی و بازی می باشد معمولاً به این علائم دقت نمی کنند و وقتی شدت بگیرد برای درمان مراجعه می کنند که گاهی درمان را سخت تر و مشکل تر می نماید اما معمولاً به این علائم بیان شده مشکلات افسردگی و اضطراب دوران کودکی می گویند.

اما قبل از تشخیص لازم است به ۲ نکته دقت کنیم. اول اینکه بیماری های روان همبود زیادی با هم دارند و خیلی اختلالات علائم نزدیک به هم نشان می دهند پس با خواندن یک مطلب ساده اصلا نمی توان برچسب تشخیصی برای اختلالی در نظر گرفت.

نکته ی دوم اینکه درمورد کودکان علائم افسردگی با بزرگسالان متفاوت بوده و فقط روان شناس کودک دوره دیده می تواند با بررسی عمیق، ارزیابی در کنار شرح حال گیری کامل احتمال اختلال را بررسی نماید.

پس ذکر این نکته ضروری است که، چون افسردگی در دوران شاد کودکی را بعید می دانیم گاهی به علائم آن هم دقت نمی کنیم. همان طور که بیان شد افسردگی کودکان یا بزرگسالان تفاوت زیادی دارد و این تفاوت به علت تفاوت های فیزیکی، هیجانی و شناختی در رشد می باشد.

افسردگی کودکان بحث بسیار پیچیده و رایجی می باشد: وجود غمگینی، کم حرفی، منزوی شدن، خود را کمتر از دیگران قرار دادن، خستگی و ... می تواند نمودی از افسردگی در کودکان باشد. طبق متون تخصصی معمولاً در افسردگی کودکان، کودک انرژی خود را از دست داده، زیاد خسته می شود، مدام گریه می کند، از فعالیت هایش لذت نمی برد، بی حوصله می شود، دائم احساس گناه می کند و معذرت خواهی زیاد تر از حد دارد، ظاهر غمگین، صحبت درباره ی مرگ، کاهش علاقه به بازی، از دیگران دوری کردن، علاقه ای به مهدکودک و مدرسه نداشتن، بلند شدن از رختخواب به سختی صورت گرفتن و حتی در خواب رفتن نیز دچار مشکل شدن، از علائم جسمی شکایت کردن ( مثل: سردرد، شکم درد، پادرد و...) از علائم افسردگی در کودکان است.

در این کودکان به جای ابراز کلامی، نوسانات خلقی، تحریک پذیری، تحمل کم و ... بیشتر دیده می شود. پژوهشگران با دقت در نوزادانی که به علت بیماری در بیمارستان و دور از والدین خصوصاً مادر بستری شده بودند پی بردند که علائم افسردگی نوزادان تغییر در نگاه، میزان خواب و خوراک و حتی نوع گریه کردن بود پس افسردگی حتی در نوزادان نیز دیده می شود.

باید دقت کنیم در کودکان امکان خودکشی خیلی کم است اما قبل از سن بلوغ تحریک روانی، توهمات هماهنگ با خلق، پرسش درمورد حس غمگینی، ناشادی و میل به گریه بیشتر وجود دارد. در مورد بررسی افسردگی طول مدت و ماهیت دوره ای اختلال بسیار مهم می باشد که با حساسیت زیاد به طرد شدگی، افزایش اشتها، میل به کربوهیدات ها پر خوابی و ... بروز می کند.

ذکر این نکته ضروری است که اگر افسردگی در کودکان دیر تشخیص داده شده و درمان نشود در رشد هیجانی، شناختی و مهارت های اجتماعی کودک اثر گذاشته و او را دچار اختلال های متفاوت می کند و در نوجوانی باعث اعتیاد و فرار از خانه و...می شود.

دلایل افسردگی در کودکان:
افسردگی یک بیماری است که علت آن می تواند ژنتیکی، روان شناختی، زیستی یا محیطی باشد. درمورد علت ژنتیکی باید به اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی بدن توجه کرد. اما شاید مهم ترین دلیل افسردگی در کودکان رفتار والدین می باشد که همان عوامل روان شناختی است، چون کودکان در سنین پایین بسیار به والدین خود وابسته هستند و رفتار آنها اثر بسیار زیادی بر کودکان دارد رفتارهایی مثل: ابراز نکردن صفات مثبت، بی توجه بودن، نبود نگاه پر محبت، دعواهای والدین، والدین افسرده و ... می تواند اثر زیادی بر کودکان داشته باشد. دلایل دیگرنیز شاید فوت (والدین یا نزدیکان)، تولد کودک، تعویض مدرسه، طلاق والدین و ... باشد.

پیشگیری:
خانواده و فضای روانی در پیشگیری و درمان بسیار اثر دارد اما حتما باید نوع افسردگی توسط متخصص بررسی شده و سپس درمان صورت گیرد. خیلی اوقات به نظر می رسد برای درمان افسردگی محیطی ( بیشترین افسردگی کودکی ) ساختن فضای دوستانه و صمیمی، فضایی که کودک حس مفید بودن، دوست داشتنی بودن و با ارزشی داشته باشد مهم ترین عامل است. خیلی مهم است والدین اجازه دهند کودک صحبت کند، احساساتش را بیان کند و خواسته هایش از والدین را در فضایی امن بیان نماید.

درمان:
بهترین راه کار مشاوره با متخصص و ارزیابی دقیق می باشد تا با تشخیص نوع و شدت افسردگی، درمان مناسب صورت گیرد.