دزدی کودکان دبستانی، والدین باید چه کنند؟

نظرسنجی هفته پیش وب‌سایت نی‌نی‌بان در مورد «اگر فرزندتان وسیله‌ای از همکلاسی مهد یا مدرسه را به خانه بیاورد، عکس‌العمل شما چه خواهد بود؟» بود که حدود ۹۰ درصد مخاطبان به گزینه «شخصا با اون صحبت می‌کنید و ضمن متوجه کردنش به خطایی که انجام داده، از او می‌خواهید آن را به صاحبش برگرداند.» و حدود ۱۰ درصد به گزینه «اقدامی انجام نمی‌دهید و در اسرع وقت با روانشناس درباره آن گفتگو می‌کنید.» رای دادند.

بررسی علل دزدی در کودکان
کودکان به چند دلیل ممکن است گاهی وسایل و اسباب‌هائی را که مال آنها نیست، بدون اجازه بردارند. این دلایل، هم از کودکی به کودک دیگر و از شرایطی به شرایط دیگر فرق می‌کنند.
۱) گاهی والدین ناخواسته رفتارهای منجر به دزدی را تقویت می‌کنند. پدر و مادری که متوجه می‌شوند کودکشان بدون اجازه چیزی را برداشته است، باید تذکرهای لازم را همان موقع به کودک بدهند. برای مثال به او بگویند: "این وسیله مال تو نیست و نباید آن را بدون اجازه برداری" و یا "آن وسیله را پس بده و عذرخواهی کن" و یا … .
۲) گاهی کودک با مشاهدهٔ رفتار اطرافیانش این عمل را یاد می‌گیرد. والدینی که وسایلی را بدون اجازهٔ صاحبش بر می‌دارند، به نوعی موجب بدآموزی برای کودک خود می‌شوند. برای مثال، زمانی‌که به رستوران و یا مکانی عمومی می‌روند اگر بدون اجازه وسیله‌ای را از آن‌جا بردارند و فرزندشان نیز شاهد این عمل باشد، به‌طور حتم این کار را جایز خواهد شمرد و در آینده تکرار خواهد کرد.
۳) برخی کودکان چون هیچ پولی از خودشان برای خرج کردن ندارند، دزدی می‌کنند. گاهی کودک دوست دارد برای خودش چیزهای کوچکی مثل، بستنی، شکلات و یا بیسکویت بخرد، ولی پول ندارد. در این حالت اگر او پول نداشته باشد، ممکن است به سراغ کیف پدر یا مادرش برود.
۴) گاهی کودک برای رقابت بین هم‌سالانش دست به دزدی می‌زند. برخی از کودکان دزدی می‌کنند تنها به‌دلیل این که دوستانشان آنها را در گروه خودشان بپذیرند.
۵) گاهی دزدی کودک ناشی از مشکلات رفتاری ـ هیجانی کودک است. برخی از کودکان که دچار مشکلات مرزی هستند، دست به رفتارهای نابه‌هنجار می‌زنند. برای مثال، کودکان عقب‌ماندهٔ ذهنی قادر به درک قوانین اجتماعی نیستند و ممکن است گاهی از فروشگاه‌های محلی چیزی بردارند.

چگونه با دزدی کودکان روبه رو شویم؟
قبل از این که هر تصمیمی درباره برخورد با کودکی که دست به این عمل زده است بگیرید، بهتر است اول بدانید چرا بچه‌ها دست به دزدی می‌زنند؛ این به شما کمک می‌کند بهترین راه را برای برخورد با وی پیدا کنید.

اقتضای هر سن
ظاهر ماجرا این است که: کودکی وسیله یا چیزی را که مال خودش نیست برداشته و با خود به خانه آورده. اما واقعیت این است که بچه‌ها در سنین مختلف به دلایل مختلف، ممکن است به وسایل دیگران دستبرد بزنند. این دلایل آن‌قدر باهم فرق دارند که دیگر اسم همه این کارهای به ظاهر مشابه را نمی‌توان «دزدی» گذاشت.

تا قبل از پنج سالگی:
برای کودکان ۵ - ۳ ساله، برداشتن وسایل دیگران عملی عادی و معمولی است، چراکه هنوز مفهوم مالکیت و حریم خصوصی را درک نمی‌کنند. آنها به سختی می‌فهمند که نباید چیزی را که متعلق به آنها نیست، بدون اجازه بردارند، زیرا که در مرحلهٔ خودمحوری از رشد خود هستند و تصور می‌کنند که همه چیز در اختیار آنهاست و هر کار بخواهند می‌توانند انجام دهند. بنابراین بهتر است پدر و مادرشان آنها را به‌دلیل این رفتار (برداشتن بدون اجازه اشیاء دیگران) تنبیه و سرزنش نکنند. در عوض، فرصت خوبی برای آنهاست که دربارهٔ موضوع مالکیت و اشتباه بودن عمل کودک با او صحبت کنند.
بچه‌های خیلی کوچک گاهی اشیایی را که دوست دارند برمی‌دارند، بدون این‌که بدانند برای داشتن آن‌ها باید پول داد. آن‌ها نمی‌دانند برداشتن چیزها بدون پرداخت پول کار غلطی است. آن‌ها هنوز مفهومی به نام «دزدی» را نیاموخته‌اند.

کودکان ۱۲ـ ۷ سال
کودکان از حدود ۶ سالگی به بعد، نه تنها مفهوم مالکیت را درک می‌کنند، بلکه به‌تدریج قادرند به اشتباه بودن عملشان نیز پی ببرند. زمانی‌که آنها شروع به درک این‌گونه مفهوم‌ها می‌کنند، والدین باید حد و مرزهای مالکیت و رفتارهائی که به آنها "دزدی" گفته می‌شود، را برای آنها روشن سازند.

برای پیشگیری چه باید کرد؟
روش‌های زیادی برای پیشگیری از دزدی‌های کودکانه وجود دارد که والدین و اعضای خانوداه‌ها می‌توانند با استفاده از آنها، مانع از تثبیت این‌گونه رفتارها در کودکانشان شوند. از جمله:
وقتی متوجه دزدی فرزندتان می‌شوید عکس‌العمل شما بستگی به این دارد که این اولین بار است یا فرزندتان عادت به دزدی دارد. در مورد بچه‌های کوچک، باید به آن‌ها بفهمانید که این کار نادرست است و بگویید اگر چیزی را بدون اجازه یا پرداختن پول آن برداریم، دیگران ناراحت می‌شوند. مثلا اگر یک کودک پیش‌دبستانی، یک آب‌نبات از فروشگاهی برداشته، به او کمک کنید تا آن را برگرداند. اگر کودک آب‌نبات را خورده است، او را به فروشگاه ببرید و به او یاد دهید عذرخواهی کند و پول آب‌نبات را بپردازید.
در مورد کودکان دبستانی هم برگرداندن شیء دزدیده شده بسیار مهم است. کودکان کلاس اولی یا دومی باید بدانند که دزدی کار نادرستی است. ممکن است درک بهتری از عواقب دزدی هم برای آن‌ها لازم باشد. مثلا اگر دختر شما دست‌‌بند دوستش را بدون اطلاع او برداشته، به او بگویید: «اگر دوستت وسایل مورد علاقه تو را بدون اجازه برمی‌داشت، ناراحت نمی‌شدی؟» او را تشویق کنید به دوستش زنگ بزند، ماجرا را توضیح دهد، عذرخواهی کند و قول بدهد که دست‌بند را بر می‌گرداند.

برای مشاهده آرشیو نظرسنجی می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.