انواع هوش کودکان، چطور تشخیص دهیم؟

هوش یکی از ویژگی­ های مهم انسانی است. اغلب توانایی­ ها و استعدادهای فردی را به همین عامل هوش نسبت می ­دهند. هوش با اینکه امری کاملا روشن و بدیهی است، اما در عین حال پیچیده­ ترین مفهوم روانشناختی است و هنوز تعریف مشخص و واحدی توسط نظریه پردازان و روانشناسان برای این مفهوم ارائه نشده است. برخی از روانشناسان هوش را یک مفهوم یکپارچه و واحد می ­دانند. آنها به انواع مختلف هوش و توانایی اعتقاد ندارند و معتقدند هوش یک عامل کلی است که بر اثر کسب تجربه و یادگیری، برخی جنبه­ های آن رشد می ­کند و برخی توانایی­ های فرد گسترش می­ یابد. در مقابل برخی دیگر از روانشناسان و متخصصان به هوش ­های چندگانه معتقدند. آنها می­ گویند هوش یک مفهوم کلی و یکپارچه نیست، بلکه هوش به چند دسته تقسیم می­ شود. مثلا برخی روانشناسان مانند گاردنر در نظریه خود هوش را به ۹ دسته تقسیم نموده است که عبارتند از: هوش زبانی یا کلامی، هوش منطقی- ریاضی، هوش فضایی، هوش بدنی- جنبشی، هوش موسیقی، هوش بین فردی یا تعاملی، هوش معنوی و هوش طبیعی. گاردنر معتقد است که در هر فردی یک یا چند نوع از هوش می­ تواند رشد کند. بنابراین او توصیه می ­کند معلمان و والدین باید دقت کنند تا دریابند کودکان در کدام یک از هوش ­ها سرآمد و برتر هستند و آنها را در همان مسیر برای شکوفایی استعدادهایشان هدایت کنند. در ادامه به ویژگی­ های ۴ نوع از هوش ­های ۹ گانه اشاره می­ کنیم که ممکن است به شما در شناسایی توانایی و استعداد کودک­تان یاری کند. در مقاله بعدی به انواع دیگر آن نیز اشاره خواهیم نمود.

هوش بین فردی یا اجتماعی

کودکانی که دارای هوش بین فردی و اجتماعی قوی هستند، معمولا قادرند با افراد مختلف تعامل و ارتباط خوبی برقرار سازند. این کودکان معمولا قادرند با همه گروه های سنی چه همسالان و چه بزرگسالان ارتباط و تعامل برقرار کنند. این کودکان اغلب شنوندگانی خوب، همدل و سازگارند و در بین دوستان و دیگر افراد به افرادی صلح جو شهرت دارند یا مربیان از آنان به عنوان کودکانی سازگار یاد می ­کنند. این کودکان می­ توانند احساسات افراد را به خوبی درک کنند. این کودکان در کنار دیگر همسالان به خوبی ارتباط برقرار کرده و لذا دوستان زیادی دارند و در گروه معمولا نقش رهبر را بر عهده دارند. آنها بازی ها و کارهای گروهی را بر بازی ها و کارهای فردی ترجیح می­ دهند و لذا ممکن است از اینکه مدام بخواهند در پارک یا خانه همسالان خود را جمع کنند، شما را خسته کنند. این کودکان شخصیتی برونگرا دارند. بنابراین شرکت در ورزش های گروهی و تیمی برای این کودکان مناسب است. می ­توان تا حدودی دریافت مشاغل مناسب برای این کودکان باید با ویژگی­ های روانی و شخصیتی آنان سازگار باشد آنها احتمالا در مشاغلی مانند: مدیریت، بازاریابی، وکالت، روانشناسی و … موفق­ ترند.

هوش منطقی- ریاضی

کودکانی که دارای هوش منطقی- ریاضی قوی هستند، معمولا در مسائل انتزاعی مانند ریاضیات یا فیزیک قوی هستند. این کودکان نسبت به دیگر همسالان خود، توانایی خوبی در فعالیت ­های ذهنی به ویژه بازی با اعداد و ریاضیات از خود نشان می­ دهند. آنها به علوم و مسائل علمی علاقه نشان می ­دهند و همواره دوست دارند تا سر درآورند که وسایل مختلف چگونه کار می­ کنند. لذا گاهی ممکن است شما را با خراب کردن انواع اسباب بازی ها و وسایل مختلف، عصبانی کنند. آنها معمولا عادت به شمردن و دسته بندی کردن اشیا دارند. این کودکان معمولا برای انجام کارها و فعالیت ­های خود راه و رسم ویژه­ و مخصوص به خود دارند. آنها معمولا کودکانی منظم و دقیق هستند و هر آنچه به آنها بدهید با دقت بررسی و واکاوی می کنند و شاید در انتها آنها را از هم بشکافند. این کودکان علاقه زیادی به حل معما و پازل دارند و می­ توانند مدت­ ها با آن سرگرم شوند. این کودکان عموما تمایل چندانی به کارهای گروهی و بازی های گروهی و تیمی ندارند و دوست دارند، تنهایی کار کنند یا بازی های انفرادی را ترجیح می­ دهند و احتمالا در آینده در مشاغلی چون: مهندسی، پزشکی، تحقیق و پژوهش و… موفق­ تر باشند.

هوش زبانی یا کلامی

کودکانی که دارای هوش کلامی و زبانی قوی تری نسبت به همسالان خود هستند، همیشه علاقمندند تا در کتاب ها دنبال پاسخ سئوالات خود باشند. این کودکان علاقه زیادی به کتاب خواندن دارند یا دوست دارند والدین آنها برایشان کتاب بخوانند. آنها معمولا توانایی خوبی در فراگیری داستان و یادگیری شعر دارند. عموما علاقه دارند در مورد آنچه در کتاب خوانده ­اند و یاد گرفته اند، با دیگران صحبت کنند. این کودکان خزانه لغت گسترده دارند و همیشه به دنبال یادگیری کلمات جدید هستند و ممکن است شما را با سئوالات این چنینی که توضیح خواستن در مورد معنای کلمات مختلف است، خسته کنند. آنها خیلی خوب قادرند خود و علائق خود را توصیف کنند و اگر دقت کنید دوست دارند همواره در نقش معلم چیزی را به دیگران بیاموزند چرا که از قدرت کلامی خوبی برخوردارند و خوب چیزی را توضیح و توصیف می­ کنند. آنها از معما و سئوال پاسخ دادن لذت می ­برند و معمولا در بین همسالان و دیگر افراد به پرحرفی شناخته می ­شوند.

هوش موسیقی

کودکانی که دارای هوش موسیقیایی قوی هستند، معمولا در حوزه موسیقی از خود توانایی­ ها و استعدادهای خاصی را نشان می ­دهند. این کودکان از همان سنین ابتدایی ریتم ­ها را به خوبی تشخیص می دهند و استعداد ویژه ­ای در یادگیری شعر دارند. آنها در کلاس موسیقی معمولا درخشش خوبی دارند و اغلب علاقمندند تا خواننده یا موسیقی­ دان شوند. این کودکان اغلب با خود شعری را زمزمه می ­کنند یا شعری را برای خود می ­خوانند و گاهی ممکن است با شعر خواندن ­های مداوم و بلند شما را آزار دهند. آنها اغلب سی دی ­های شعر و موسیقی می­ خرند. بنابراین توجه کنید شاید این کودکان در ریاضی ضعیف باشند یا علاقه ای به داستان های علمی نداشته باشند، ولی در حوزه موسیقی موفق خواهند بود.