حساسیت شدید در کودکان، بچه شوکه می شود!

آنافیلاکسی نوعی واکنش آلرژیک شدید و مهلک است. این واکنش ظرف چند ثانیه یا چند دقیقه پس از قرار گرفتن کودک در معرض چیزی که به آن حساسیت دارد مانند بادام زمینی و نیش زنبور اتفاق می‌افتد. آنافیلاکسی باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن کودک مواد شیمیایی را در بدن منتشر کند که باعث ایجاد شوک برای کودک می‌شود. فشار خون کودک به طور ناگهانی کاهش می‌یابد و مسیرهای عبور هوا باریک شده و تنفس قطع می‌شود. واکنش حساسیت شدید به تزریق اپینفرین نیاز دارد و باید کودک بلافاصله به مرکز فوریت‌های پزشکی منتقل شود. در صورتی که کودک شما اپی‌نفرین ندارد باید وی را بدون فوت وقت به مرکز فوریت‌های پزشکی منتقل کنید. اگر آنافیلاکسی به موقع درمان نشود ممکن است مهلک باشد. حتی اگر والدین کاملاً مراقب باشند، در برخی موارد ممکن است کودک در معرض چیزهایی که به آنها آلرژی دارد قرار گیرد. خوشبختانه، شما با دانستن علائم و نشانه‌های واکنش حساسیت شدید می‌توانید به سرعت و به طور مؤثر این واکنش را کنترل کرده و برای درمان سریع علائم آن برنامه‌ریزی کنید.

آنافیلاکسی ممکن است مهلک باشد، ممکن است این واکنش باعث قطع تنفس یا قطع ضربان قلب کودک شود. در صورتی که کودک به واکنش‌های آلرژیک شدید دچار شد باید بلافاصله او را به مرکز فوریت‌های پزشکی برسانید. نباید صبر کنید تا علائم برطرف شوند. اگر فردی که دچار حمله آلرژیک شده است، اپی‌نفرین خودتزریق (اپی پن) دارد باید سریع از آن استفاده کند. حتی اگر پس از تزریق علائم بهبود یافت، شما باید به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید تا از بروز دوباره این علائم پیشگیری شود. به این واکنش‌های ثانویه، آنافیلاکسی دوفازی گفته می‌شود. اگر کودک شما دچار حمله آلرژیک شدید شده یا در گذشته علائم و نشانه‌های آنافیلاکسی را داشته است به متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر والدین محرک‌های حمله‌های آلرژیک را نمی‌شناسند، برخی از آزمایش‌ها هست که می‌تواند به آنان در شناختن آلرژن ها کمک کند. در برخی موارد، علت واکنش حساسیت شدید هرگز مشخص نمی‌شود. بهترین روش برای پیشگیری از آنافیلاکسی اجتناب از قرار گرفتن در معرض موادی است که باعث واکنش‌های شدید می‌شود.

علل

سیستم ایمنی بدن کودک آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که از بدن در برابر مواد خارجی دفاع می‌کند. این کار در صورتی خوب و مفید است که ماده خارجی مضر باشد مانند برخی باکتری‌ها و ویروس‌ها؛ اما سیستم ایمنی بدن برخی کودکان در برابر برخی مواد که به طور عادی باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک نمی‌شوند نیز فعال می‌شود. علائم آلرژی معمولاً مهلک نیستند اما واکنش‌های آلرژیک شدید ممکن است منجر به آنافیلاکسی شوند. حتی اگر کودک واکنش‌های آنافیلاکتیک خفیف در گذشته داشته است احتمال بروز آنافیلاکسی شدیدتر در زمانی که کودک در معرض موادی که باعث آلرژی است قرار می‌گیرد افزایش می‌یابد. شایع‌ترین محرک‌های واکنش حساسیت شدید در کودکان آلرژی‌های غذایی مانند بادام زمینی و مغزیجات، ماهی، صدف و شیر است. علاوه بر آلرژی نسبت به بادام زمینی، مغزیجات، ماهی و صدف برخی دیگر از محرک‌های آنافیلاکسی عبارتند از:

-برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، آسپیرین و برخی مسکن‌های بدون نیاز به نسخه پزشک و کنتراست داخل وریدی مورد استفاده در برخی آزمایش‌های تصویری

-نیش انواع زنبورها و مورچه

-لاتکس

با این که شایع نیست، برخی افراد نسبت به تمرینات هوازی مانند پیاده‌روی سریع یا حتی فعالیت‌های سبک‌تر ورزشی مانند پیاده‌روی معمولی واکنش‌های آنافیلاکتیک نشان می‌دهند. مصرف برخی غذاها قبل از تمرین یا ورزش زمانی که هوا گرم، سرد یا مرطوب است نیز در برخی افراد با واکنش حساسیت شدید ارتباط دارد. با پزشک در مورد برخی اقدامات احتیاطی در زمان ورزش کردن مشورت کنید.

عواملی که احتمال آنافیلاکسی را افزایش می‌دهد

عوامل زیادی که باعث آنافیلاکسی می‌شوند مشخص نیست اما برخی موارد ممکن است احتمال ابتلا به آنافیلاکسی را افزایش دهد که برخی از آنها عبارتند از:

سابقه ابتلا به آنافیلاکسی در گذشته:

در صورتی که کودک یک مرتبه به آنافیلاکسی دچار شده باشد، احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک شدیدتر افزایش می‌یابد. واکنش‌های بعدی ممکن است شدیدتر از واکنش‌های اولیه باشند.

آلرژی‌ها یا آسم:

احتمال ابتلا به آنافیلاکسی در کودکانی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند افزایش می‌یابد.

برخی بیماری‌ها:

مانند بیماری‌های قلبی و تجمع غیرعادی برخی انواع گلبول‌های سفیدخون (ماستوسیتوز)

علائم

علائم واکنش حساسیت شدید معمولاً در مدت چند دقیقه قرار گرفتن در معرض آلرژن ایجاد می‌شود. در برخی موارد این واکنش ممکن است نیم ساعت یا بیشتر بعد از قرار گرفتن در معرض آلرژن رخ می‌دهد علائم و نشانه‌های آنافیلاکسی عبارتند از:

-واکنش‌های پوستی مانند کهیر و خارش و پریدگی رنگ یا قرمز شدن رنگ پوست

-کاهش فشار خون (هایپرتنشن)

-منقبض شدن مسیر عبور هوا و تورم زبان و گلو که ممکن است باعث خس‌خس سینه و اختلالات تنفسی شود.

-ضربان نبض تند و ضعیف

-حالت تهوع، استفراغ یا اسهال

-سرگیجه یا غش

تشخیص آنافیلاکسی

پزشک از والدین در مورد سوابق آلرژیک کودک در گذشته سؤالاتی می‌پرسد مثلاً از آنها می‌پرسد که در برابر موارد زیر کودک چه واکنش‌هایی نشان داده است:

-برخی غذاهای خاص

-داروها

-لاتکس

-نیش پشه

برای کمک به تأیید تشخیص آنافیلاکسی:

-ممکن است از کودک برای اندازه‌گیری برخی آنزیم‌ها (تریپتاز) که تا سه ساعت پس از آنافیلاکسی افزایش می‌یابند آزمایش خون گرفته شود.

-ممکن است برخی آزمایش‌های آلرژی با تست‌های پوستی یا آزمایش خون از کودک گرفته شود که می‌تواند به مشخص کردن محرک‌ها کمک کند.

بسیاری از بیماری‌ها، علائم و نشانه‌هایی شبیه به علائم آنافیلاکسی دارند. پزشک ممکن است برای رد احتمال ابتلا به این بیماری‌ها دستور انجام برخی از آزمایش‌ها را بدهد.

اقدامات درمانی آنافیلاکسی

در خلال حمله واکنش حساسیت شدید و در صورتی که تنفس یا ضربان قلب کودک قطع شود ممکن است نیاز به احیای قلبی و ریوی داشته باشد. همچنین ممکن است برخی داروها برای کودک تجویز شوند که عبارتند از:

-اپی‌نفرین (آدرنالین) برای کاهش واکنش‌های آلرژیک بدن

-اکسیژن برای کمک به تنفس

-آنتی‌هیستامین و کورتیزون داخل وریدی برای کاهش التهاب مسیر هوایی کودک و بهبود تنفس

-اگونیست های بتا (مانند البوترول) برای بهبود علائم تنفسی

استفاده از دستگاه خودتزریقی

بسیاری از افراد که احتمال بروز واکنش حساسیت شدید در آنها زیاد است یک دستگاه تزریق خودکار همراه خود دارند. این دستگاه یک سرنگ و سوزن دارد که یک مقدار مشخص از دارو را تزریق می‌کند. همیشه باید اپینفرین را قبل از تاریخ انقضای آن تعویض کرد. استفاده سریع از دستگاه تزریق خودکار می‌تواند از تشدید آنافیلاکسی پیشگیری کرده و زندگی کودک را نجات دهد. از این که کودک نحوه کار با این دستگاه را بلد است اطمینان حاصل کنید. همچنین افراد نزدیک به کودک نیز باید کار با این دستگاه را یاد بگیرند.

پیشگیری

متأسفانه، در بیشتر موارد روشی برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط با سیستم ایمنی بدن که باعث ایجاد آنافیلاکسی می‌شود وجود ندارد اما والدین می‌توانند کارهایی برای پیشگیری از حمله‌های آتی انجام دهند و برای بروز دوباره این اتفاق خود را آماده کنند. سعی کنید در قدم اول از محرک‌های آلرژی اجتناب کنید و سپس:

کیت‌های اورژانسی

همیشه کیت‌های اورژانسی و داروهای تجویز شده را همراه داشته باشید. پزشک به والدین راهنمایی‌های لازم را می‌دهد. اگر کودک دستگاه خودتزریقی اپینفرین دارد باید تاریخ انقضای آن را بررسی کرده و مطمئن باشید که قبل از انقضا با دارو پر شده است.

نیش پشه

در صورتی که نیش پشه محرک واکنش حساسیت شدید کودک بوده است، یک سری شات آلرژی (ایمونوتراپی) ممکن است واکنش‌های آلرژیک کودک را کاهش دهد و از بروز واکنش‌های شدید در آینده پیشگیری کند. اگر وی نسبت به نیش پشه حساسیت دارد اقدامات احتیاطی را در اطراف او به کار گیرید. کودک باید لباس‌های آستین‌بلند و شلوار بپوشد، نباید با پای برهنه روی چمن راه برود، از رنگ‌های روشن اجتناب کنید، عطر و لوسیون‌های معطر استفاده نکنید و نوشابه‌های سرباز در خارج از منزل ننوشید. اگر در اطراف شما پشه نیش‌دار وجود دارد آرامش خود را حفظ کنید. به آرامی از محل دور شوید و پشه را با کف دست خود نزنید.

آلرژی‌های غذایی

در صورتی که کودک به آلرژی‌های غذایی مبتلا است، به دقت برچسب‌های مواد غذایی را که می‌خرید و میل می‌کنید مطالعه کنید. فرایندهای تولید ممکن است تغییر کنند بنابراین به طور مرتب و دوره‌ای لیبل مواد غذایی که کودکان بیشتر مصرف می‌کنند را چک کنید. زمانی که بیرون از منزل غذا می‌خورید، حتماً در مورد نحوه پخته شدن ماهی سؤال کنید و از محتویات غذاها اطلاعات کسب کنید. حتی مقادیر کم غذاهایی که کودک نسبت به آنها آلرژی دارد نیز ممکن است باعث بروز واکنش‌های خطرناک و جدی شود.