برای تقویت حافظه کودکان چه باید کرد؟

شیوه بزرگ کردن فرزندتان نحوه رشد مغز او را مشخص می کند. صد میلیارد سلول مغزی به نام نورون داخل مغز نوزاد شما وجود دارد. این سلول های کوچک دوست دارند حرکت کنند و با هم ارتباط بگیرند. ارتباطات بیشتر میان این سلول ها به معنای هوش بیشتر است.

تحریک نوزاد، صداها، رنگ ها، بوها و نوازش های شما باعث ارتباط بیشتر در ذهن او می شود. هر بار انگشتان نوزادتان را تکان می دهید، او را با خواندن لالایی می خوابانید، در حمام روی شکمش آب می ریزید و برایش شکلک در می آورید سلول های مغزی او را تحریک به ساختن پل های جدید می کنید. همین طور زمانی که اتاق او را تزیین می کنید و راه های جدیدی برای بازی با او می یابید در حال تقویت این سلول های مغزی هستید.

کودکان حتی در زمان نوزادی به شیوه های متفاوتی از یادگیری جواب می دهند. ممکن است یک نوزاد به مانعی دست یا لگد بزند و آن را به کناری بیندازد، ولی نوزاد دیگر در برابر آن عقب بکشد و راه دیگری را انتخاب کند. هر کدام از این روش ها برتری نسبت به دیگری ندارد، فقط توجه داشته باشید که فرزندتان به کدام شیوه پاسخ بهتری می دهد. فرزند شما برای ورود به دنیا شیوه خاص خودش را دارد که باید از روز اول به آن احترام گذاشته شود. اگر شخصیت منحصر به فرد او را بشناسید می توانید کمک و آزادی بیشتری به او بدهید تا خودش را پیدا کند.

اغلب نوزادان روند رشد یکسانی را طی می کنند، اما بعضی یکنواخت و آرام حرکت می کنند در حالی که بعضی دیگر برخی از مراحل را خیلی سریع پشت سر می گذرانند و برای گذار از مراحل دیگر زمان بیشتری صرف می کنند. بعضی دیگر از کودکان رشد ذهنی و جسمی یکسانی ندارند و همین تنوع، خاص بودن هر کودک را نشان می دهد.

تقویت مهارت های شنوایی

در درون رحم، صداهای محیطی تنها به شکل خفیفی به گوش جنین می رسند. اما پس از تولد، نوزاد در معرض انواع صداهای محیطی قرار دارد. اگر نوزاد بتواند همۀ صداهای محیطی را بشنود، تحریک های بیش از حد محیط، او را دچار مشکل می کنند، زیرا نوزاد هنوز برای دریافت همۀ تحریک ها آمادگی ندارد.

نوزاد تنها می تواند به صداهای بلند واکنش نشان دهد، یعنی صداهای ضعیف تر را نمی شنود. پس از چند ماه، در مرکز شنوایی مغز، هرس سیناپسی به سرعت رخ می دهد و موجب بهبود شنوایی می شود. نوزاد می تواند نه تنها صداهای محیطی را بشنود، بلکه می تواند صداهای پس زمینه را نادیده بگیرد و به طور آگاهانه تری به صداها گوش دهد. نوزادان به صداهای بم حساس تر اند اما در ۳ ماهگی می توانند به صداهای زیر نیز واکنش نشان دهند.

برای مثال، وقتی که نوزاد صدای پارس سگ را می شنود به طور خودکار سرش را به طرف منبع صدا برمی گرداند و متوجه می شود که سگ پارس می کند. بنابراین بار دیگر که صدای پارس سگ را می شنود و نوزاد شروع به فکر کردن می کند. مثلاً فکر می کند که: سگ من کجاست؟

نوزاد به سختی می تواند صدای خاصی را از بین صداهای پس زمینه تشخیص دهد. بنابراین، باید در محیطی ساکت و آرام با کودک صحبت کنید و برای او کتاب بخوانید. اگر اعضای خانواده بتوانند با هم شام بخورند برای رشد ذهنی کودک مفید است، اما اگر تلویزیون روشن باشد، کودک نمی تواند از گفتگوها و روابط صمیمانۀ اعضای خانواده بهره ببرد. دستگاه شنوایی باید به خوبی تحریک شود تا رشد کند. در سال اول زندگی، باید کودک را بیرون ببرید تا بتواند چیزهای جدید را ببیند و صداهای جدید را بشنود. این کار باعث تحریک حواس کودک می شود. توجه کودک را به صداهای محیطی جلب کنید، مثلاً صدای جیک جیک کردن گنجشکان در پارک، صدای بوق ماشین ها و حتی صدای بوق آزار دهندۀ کامیون ها. اجازه دهید کودک با اسباب بازی های صدا دار بازی کند و صداهای مختلف را بشنود. به کودک کمک کنید تا صداهای مختلف را تشخیص دهد تا مهارت هایش در تشخیص صداها افزایش یابد. یعنی بتواند تفاوت های بین صداهای مختلف را تشخیص دهد.

فعالیت: حتی نوزادان یک روزه نیز می توانند صدای مادرشان را بشناسند اما کمی طول می کشد تا نوزاد بتواند صدای پدرش را بشناسد. نوزاد را به پشت بخوابانید. کنار او بایستید و نام او را صدا بزنید. نوزاد به سرعت منبع صدا را تشخیص می دهد و سر و بدنش را به طرف منبع صدا برمی گرداند. پس از اینکه نوزاد منبع صدا را تشخیص داد و به طرف شما برگشت دیگر او را صدا نزنید، بلکه به سمت دیگر نوزاد بروید و او را صدا بزنید تا دوباره به سمت شما برگردد.

نوزاد را بیش از حد خسته نکنید. این تمرین را یک یا دو بار انجام دهیید. بیشتر نوزادان به مدت یک یا دو دقیقه به شنیدن نام خودشان واکنش نشان می دهند مگر اینکه خواب آلوده باشند. اگر این بازی را در روزهای متوالی انجام دادید و نوزاد هیچ واکنشی نشان نداد، ممکن است مشکل شنوایی داشته باشد.

عروسک های متحرک

بهبود مهارت های تمیز دیداری، آشنایی با رنگ ها و شکل ها

ما معمولاً عروسک ها و وسایلی را از بالای تخت کودک آویزان می کنیم. این عروسک ها و وسایل، متحرک هستند. یعنی حرکت می کنند و برای رشد مهارت های دیداری - حرکتی مفید اند. وقتی کودک به شیء متحرک نگاه می کند یاد می گیرد که چگونه شیء متحرک را با چشمانش تعقیب کند و این که سرش را حرکت دهد تا بتواند نگاه خود را بر شیء متحرک متمرکز کند.

کودک مهارت های تمیز دیداری خود را نیز پرورش می دهد و یاد می گیرد که تفاوت در شکل، اندازه و رنگ را تشخیص دهد. شکل های مختلفِ اشیاء متحرک موجب می شوند که توانایی مقایسه و مقابله در کودک افزایش یابد. این دو توانایی تقریباً در همۀ فعالیت های ذهنی ضروری اند. کودک به کمک توانایی مقایسه و مقابله می تواند تفاوت های ظریف بین واژه ها، رنگ ها، صداها و چهره ها را تشخیص دهد.

فعالیت

بهترین اشیاء متحرک آنهایی هستند که رنگی و زرق و برق دار هستند و شکل ها و اندازه های مختلف دارند و هر کدام از اجزاء آنها آزادانه حرکت می کنند. می توانید شیء متحرک را با دستان خود حرکت دهید یا همۀ لامپ های اتاق را خاموش کنید تا شیء متحرک در تاریکی بدرخشد.

کودکان به این فعالیت ها علاقه دارند. آنها نه تنها از دیدن نورهای شیء متحرک به وجد می آیند، بلکه مجذوب سایه و روشن هایی می شوند که روس سقف اتاق دیده می شوند، به ویژه اگر نور از زیر شیء متحرک تابیده شود. بعضی اشیاء متحرک، آهنگ نیز می زنند، که نه تنها باعث جالب تر شدن اسباب بازی می شود بلکه مسیرهای شنوایی را نیز تحریک می کند.

فعالیت ساده ای وجود دارد که باعث می شود شیء متحرک به ابزار یادگیری تبدیل شود و به کودک کمک می کند تا برای اولین بار بتواند محیط خود را دستکاری کند.

یک تکه روبان (تقریباً ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتری) بردارید و یک طرف آن را به آرامی دور پا یا مچ دست کودک گره بزنید. طرف دیگر روبان را به شیء متحرک یا زنگوله ببندید. مراقب باشید که روبان، حرکت دست ها یا پاهای کودک را محدود نکند و خیلی محکم بسته نشده باشد. وقتی که این بازی را انجام می دهید به دقت مراقب کودک باشید. وقتی که کودک دست یا پایش را حرکت می دهد، شیء متحرک تکان می خورد. اگر روبان به زنگوله وصل باشد، کودک صدای زنگوله را می شنود. اهمیت این بازی آن است که کودک علت و معلول را یاد می گیرد و می آموزد که محیط را دستکاری کند یا کار دیگری انجام دهد.

وقتی که دوباره این فعالیت را انجام می دهید، تا سه یا چهار بار روبان را به همان دست یا پای کودک ببندید. وقتی که کودک یاد می گیرد شیء را حرکت دهد و علاقه اش را به این کار از دست می دهد، روبان را به دست یا پای دیگرش ببندید.

هشدار: وقتی روبان را به دست یا پای کودک می بندید، هیچگاه او را تنها نگذارید.

برای تولد تا شش ماهگی می توان از دست بندهایی استفاده کرد که در بیشتر اسباب بازی فروشی ها وجود دارند. کودک دست بند را به دستش می کند و خیلی زود یاد می گیرد که با حرکت دادن دستش می تواند صدا تولید کند و همچنین می آموزد محیط اطراف خود را دستکاری کند. پس از چند روز دست بند را به دست دیگر نوزاد ببندید. وقتی که کودک از این فعالیت خسته شد، دست بند را به پایش بیندازید و پس از چند روز آن را به پای دیگرش ببندید.