بازی برای کودکان، سه تجربه متفاوت است

بازی‌ فعالیتی‌ است سرگرم کننده که دارای قـواعد و اهداف خاصـی اسـت و انـسان در هـر سنی به آن تمایل دارد، اما کودکان بیشترین زمان خـود را صـرف بازی میکنند. بازی سبب رشد روابط اجتماعی‌، شکوفایی استعدادها، گسـترش همکاری، آشنایی بـا مقـررات و قـوانین، رشـد خلاقیـت، احسـاس قـدرت و برانگیختن حس حـمایت در کودک می شود. بـازی هـا ممکـن اسـت آموزشـی، نمادین، نمایشی، ورزشی یا ترکیبی از دو یا چنـد‌ مشخصـه‌ باشـند. بعضـی از باز یها بدون نیاز به وسیله خاصی انجام میگیرند، اما برخی دیگر، نیاز به ابزار و وسـیله هـایی دارند که اسباب بازی نامیده میشود.

برای بازی تـعریف جـامعی وجــود نـدارد کـه‌ تمـام‌ جنبـه هـای ایـن امـر را‌ دربرگیرد‌؛ هر تعریفی‌ با‌ بـرجسته‌ سـازی جنبه ای از بازی، نگرشـی‌ ویـژه‌ را ارائـه کرده است. بازی به هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هـدف دار اطـلاق می شـود که به‌ صـورت‌ فـردی‌ یـا گروهی انجام مـی پذیـرد و موجب لذت‌ کودک‌ مـیشود‌. بـا‌ این‌ حال‌، بازی ها انواع گوناگونی از فعالیت ها را شـامل مـیشـوند و براسـاس معیارهای مختلف، تقسیم بـندیهای مـتنوعی از آن ها ارائه مـی شـود. سه گروه مختلف تجربه وجود دارد: تجربـه های عقلی و عملی، تجربه های عملی و اجتماعی، تجربه های حسی و زیباشـناختی.

-دسته اول بازی ها، مـبتنی بـر ساخت وساز هستند؛ ماننـد بـازی بــا‌ کـلمات‌ ، چـیستان هـا، پازل هـا و جدول ها کـه در آن بــازیگر بـه واقعیتـی بـی نظـم سامان می بخشد.

-بازی های نوع دوم ، بازیگر را در موقعیت های اجتماعی ماننـد شغل، خانواده یـا جـنگ قـرار می دهند؛ برای مثال، بازی با عروسک، دخـتربچه را در مـوقعیت مـادر بـودن و اسـلحه، پسـربچه را در موقعیت دفاع‌ در‌ برابـر دشـمن قرار میدهد.

-بازی های‌ دسته‌ سوم، با تجربیات زیبایی شناسـانه مـرتبط هسـتند. نقاشی، آوازخواندن یا کاردستی درست کردن، علاوه بر سایر کارکردها، کـودک را در شرایط حـسی و زیبایی شناسی قرار می دهد‌.

در‌ هر‌ جامعه ای با توجه به فرهنگ، نوع نیازهـا، نگـرش و جهـان بینـی آن ، بازی های متنوعی برای کودکان رایج است. در هرصورت، کودک ضـمن اینکـه از بازی لذت می برد، در‌ حـین‌ آن مـی تواند احساسات خود را آزادانه بیـان کنـد. ممکن است کودکان، خود در هنگام بازی هدفی نداشته باشند، امـا بسـیاری از اهداف تربیتی آنان را می توان از طریـق‌ بـازی هـا‌ تـأمین کـرد‌.

در فرهنگ اسـلامی نـیز بر اهمیت بازی کودک بسیار تأکید شده و حتـی بـه والدین‌ و بزرگسالان توصیه شـده اسـت کـه بـا کـودک بـازی کننـد. روایـات متعددی‌، پیامبر‌ اسـلام‌ (ص) را مـشتاق به بـازی بـا کودکـان تـوصـیف کــرده انـد. در «وسایل الشیعه » از پیامبر اکرم (ص) چنین نقل ‌‌شـده‌ اسـت: «هر کس کودکی داشـته باشـد بایـد‌ بـا‌ وی‌ کودکانـه رفـتـار کـنـد.» در مواردی نـیز بـازیگوشی کودک یک ضرورت و نعمت‌ دانسته شده است. در حدیثی از امام کاظم (ع) آمده است: «خوب است بّچه در کـودکی بـازیگوش باشد تـا در بزرگسـالی بردبـار گـردد و شایسته نیست که جز این باشد.»

بنابراین از منظر‌ دینی نیز، بازی فواید بسیاری برای کودک دارد و طبق آنچه از روایات برمی آید، در سنین اولیـه کــودکی، از نـیازهـای ضـروری او شــمرده می شود. کودک از طریق بازی، تجربیاتی برای‌ ایجاد‌ ارتباط با اطرافیان، دریافتن و پرورش استعدادهای خود، نحوه بیان هـیجانات و احساسات و پیروی از نظم و قانون کسب می کند و در عین حال، از لحظات خـود احـساس لذت و شادمانی می کند. بازی، وسیله ای‌ بـرای‌ دسـتیابی بـه روحیـات و شـناخت اسـتعدادهای کودکان و یکی از ابزارهای تعلیم و تربیت اخلاقـی و اجـتمـاعی ‌ ‌آنــان اسـت و پیش زمینه ای برای عملکرد جدی آنان در بزرگسالی به شمار میرود.