سن شروع ورزش در کودکان، چیه؟

بچه‌ها که از آب و گل در می‌آیند، خانواده‌ها شروع می‌کنند به برنامه‌ریزی. پدر کلاس موسیقی پیشنهاد می‌کند و مادر اصرار دارد که بچه قبل از هر چیزی باید به کلاس زبان خارجه برود. کلاس‌های نقاشی، مجسمه‌سازی و ... هم که باید جزء برنامه باشد. بعضی از این خانواده‌ها هم که به ورزش علاقه‌مندند، کلاس‌های ورزشی را برای آنها در نظر می‌گیرند؛ از شنا و ژیمناستیک گرفته تا فوتبال، والیبال و... تصور هم این است که اگر این کلاس‌ها را زودتر برای بچه‌ها شروع کنند، آنها موفق‌تر می‌شوند.

دیده شده دختر یا پسر بچه‌ای که هنوز نمی‌تواند بعضی از کلمات را ادا کند، در کلاس‌های ورزشی دیده می‌شود؛ بچه هایی که مجبورند حرکاتی انجام دهند که از عهده‌اش برنمی‌آیند. به نظر می‌رسد خانواده‌ها در آموزش دیدن بچه‌ها عجله دارند و شاید دلیل این اتفاق مشاوره‌های اشتباهی باشد که به آنها داده می‌شود. البته تبلیغات درآمدزایی باشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی هم در این موضوع بی‌تاثیر نیست. آنها برای درآمدزایی بیشتر خانواده‌ها را ترغیب می‌کنند که از سنین پایین فرزندان‌شان را در کلاس‌های آموزشی ثبت‌نام کنند اما بررسی‌های کارشناسان ورزشی و حوزه روانشناسی کودک نشان می‌دهد که شروع ورزش باید در سن مناسب انجام شود.

ورزش آمادگی جسمانی و اعتماد به نفس آنها را بالا می‌برد اما باخت در سنین پایین می‌تواند تاثیرات منفی روی روحیه بگذارد. بچه‌ها در هر سنی نمی‌توانند حرکات خاصی انجام بدهند. حرکت ساده بستن بند کفش‌ها در سنین پایین اتفاق نمی‌افتد چه برسد به حرکاتی مثل ورزش‌های ژیمناستیک یا ورزش‌های دیگر. ناتوانی در انجام این حرکات به طور حتم تاثیرات مخربی بر روحیه بچه‌ها می‌گذارد که تنفر از ورزش ابتدایی‌ترین این تاثیرهاست.

در این سن، ورزش ممنوع

کارشناسان معتقدند تا قبل از هشت سالگی ورزش برای بچه‌ها ممنوع است. آنها می‌گویند در این سن بازی کردن و طراحی انواع بازی‌ها بهترین کمک برای رشد جسمانی و درگیر کردن بچه‌ها با فعالیت‌های بدنی است. در کشورهای پیشرفته بازی‌هایی طراحی شده که به رشد استخوانی بچه‌ها کمک می‌کند. پریدن از روی مانع‌ها، آویزان شدن از وسایل بازی، رد شدن از تونل‌های روباز، دویدن‌های مارپیچی و... از انواع این بازی‌هاست. متخصصانی که این بازی‌ها را طراحی کرده‌اند، به این موضوع توجه داشته‌اند که همه اعضای بدن بچه‌ها از استخوان‌ها گرفته تا عضله‌ها درگیر فعالیت شوند. آنها می‌گویند در این سنین بهتر است بازی در حدی باشد که انرژی بچه‌ها تخلیه شود. این گروه مخالف کلاس‌های آمورزشی هستند و نظرشان این است که یادگیری یکی، دو مهارت بچه‌ها را خسته و کسل می‌کند و همه بدن آنها را درگیر نمی‌کند.

شنا استثناست

بعضی کارشناسان می‌گویند بچه‌ها در سن شش سالگی می‌توانند ورزش‌هایی مثل شنا و ژیمناستیک را شروع کنند اما ورزش‌های دیگر حتما باید از هشت‌سالگی آغاز شود. البته شنا برای سنین پایین هم مانعی ندارد به این شرط که مربی یا خانواده، بچه را مجبور نکنند که تکنیک خاصی را یاد بگیرد. بازی در آب و حرکات‌هایی که خود بچه‌ها انجام می‌دهند خیلی بیشتر از آموزش کرال پشت و شنای قورباغه و پروانه می‌تواند به آنها کمک کند. بعضی از بچه‌ها با آموزش‌های اشتباه مربیان از آب و شنا می‌ترسند و برای همیشه از این دو فراری می‌شوند.

اگر اجازه داده شود که کودک کم‌کم و بدون اصرار بزرگ‌ترها وارد آب شود و فقط بازی کند، راحت‌تر می‌تواند با آن رابطه برقرار کند. این جمله بزرگترها که «تو حتما باید شنا یاد بگیری» حالت تدافعی در بچه‌ها ایجاد می‌کند. پرت کردن بچه‌ها در آب هم بدترین راه آموزش آنها و غلبه بر ترس‌شان است؛ کاری که بعضی از خانواده‌ها انجام می‌دهند.

۱۲ سالگی؛ در این سن ورزش‌تان را انتخاب کنید

تحقیقاتی که کارشناسان انجام داده‌اند نشان می‌دهد در ۱۰ تا ۱۲ سالگی بچه‌ها راه‌شان را انتخاب می‌کنند. آنها که روحیه گروهی بیشتری دارند، رشته‌هایی مثل فوتبال، والیبال و بسکتبال را انتخاب می‌کنند و بعضی‌ها هم دوست دارند ورزش‌های انفرادی را انجام بدهند. البته این انتخاب بستگی به این دارد که بچه در چه شرایطی فعالیت کرده در دوران برگزاری جام جهانی فوتبال گرایش‌ها به این رشته بیشتر است.

در این سن اگر دیگر تیم‌های ملی کشوری که بچه‌ها آنجا زندگی می‌کنند، نتیجه خوبی گرفته باشند، بچه‌ها آن رشته را انتخاب می‌کنند، نمونه‌اش در خود ایران اتفاق افتاد؛ سال گذشته بعد از بازی‌های تیم ملی والیبال در لیگ جهانی، تعداد بچه‌هایی که در کلاس‌های والیبال ثبت‌نام کرده بودند، رشد قابل‌توجهی داشت.

به روحیه کودک توجه کنید

فدراسیون‌های ورزشی برای بچه‌هایی که در سنین پایین هستند، مسابقه می‌گذارند. مسابقات گروه سنی نونهالان در رشته‌هایی مثل کشتی، تکواندو، کاراته و... برگزار می‌شود. کارشناسان روانشناسی خیلی با این موضوع موافق نیستند. آنها معتقدند برگزاری مسابقاتی که تعیین بازنده و برنده در آن اتفاق مهمی است و برنده مدال می‌گیرد و در فضایی عمومی تشویق می‌شود، می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبرانی داشته باشد. شکست در سن‌های پایین، کودک را از ادامه یک فعالیت ورزشی منصرف می‌کند. بچه‌ها از 14 سالگی به بعد باخت و برد را درک می‌کنند و فهم این موضوع برای‌شان حل می‌شود. توصیه کارشناسان این است که مسابقات جدی از این سن به بعد برگزار شود.

هشت سالگی؛ بهترین سن برای شروع

باتوجه به فعالیت‌هایی که بچه‌ها درسن پایین داشته‌اند، می‌توان تشخیص داد آنها به چه ورزش‌هایی علاقه و در چه رشته‌هایی استعداد دارند. علاقه به دویدن، شنا کردن، بازی با توپ و.. می‌تواند بهترین کمک برای والدین و مربیان در انتخاب رشته ورزشی بچه‌ها باشد. در هشت سالگی می‌شود آموزش در یک رشته خاص را برای بچه‌ها شروع کرد. برگزاری مسابقه در این سن هم مشکلات چندانی برای بچه‌ها ایجاد نمی‌کند، البته به این شرط که بچه‌هایی که در یک سطح هستند با هم رقابت کنند و شکست در روحیه آنها تاثیرات مخربی نگذارد. در این سن باید لذت بردن بچه‌ها از ورزشی که انجام می‌دهند در اولویت باشد.

مواظب آسیب‌ها باشید

موضوع دیگری که باید مورد توجه خانواده‌ها قرار بگیرد، آسیب‌دیدگی‌های جسمی و روانی حین برگزاری مسابقات است. بعضی از پدر و مادرها اصرار دارند بچه‌های‌شان حرکات‌های ورزشی را به درستی انجام بدهند و انتظاراتی بالاتر از توان‌شان از آنها دارند که هم این انتظارات و هم استرس‌هایی ناشی از برگزاری مسابقات در سنین پایین می‌تواند روان بچه‌ها را به هم بریزد. اولین راهی هم که به نظر آنها می‌رسد این است که دیگر ورزش نکنند. آسیب دیدن در سن پایین می‌تواند برای همیشه یک بچه را از ورزش زده کند. تحمل درد در سنین پایین کم است و این دردها بچه‌ها را از ورزش دور می‌کنند. توصیه‌ها این است که حرکات براساس توان بچه‌ها و علاقه‌شان انتخاب شود و از اصرار به انجام یک ورزش جلوگیری شود.

ورزش سنگین از 15 سالگی

کارشناسان ورزشی می‌گویند ورزش‌های پایه باید در سنین پایین آموزش داده شوند. شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک در این گروه قرار دارند. این سه ورزش پایه اصلی ورزش‌های دیگر است. بچه‌ها می‌توانند درهمین سه رشته تا حد ستاره شدن پیش بروند یا مهارت‌هایی که در این رشته‌ها یاد گرفته‌اند، زمینه خوبی برای فعالیت در رشته‌های دیگر باشد. ورزش‌هایی مثل دوچرخه سواری، والیبال، بسکتبال، فوتبال ، بدمینتون و ... که برخورد فیزیکی کمتری دارند، برای گروه سنی 11 تا 14 ساله توصیه می‌شوند.