تشنج ناشی از تب در کودکان، خودتان را نبازید

زمانی که کودک به دنبال تب بالا دچار تشنج می‌شود، پدر و مادر باید پیش از هر چیز خونسردی خود را حفظ کرده و نگران نشوند.

تب شدید می‌تواند باعث تشنج کودکان شود. معمولاً باید در زمان تشنج، کودک به یک پهلو خوابانده، دکمه لباس‌ها باز و در صورتی که زبان کودک در فشار است، آزاد شود. اگر تشنج کودک متوقف نشد، باید سریعاً او را به یک مرکز پزشکی برد. در این مقاله با علائم تشنج، عکس العمل صحیح والدین و روش‌های پیشگیری از آن توضیحاتی بیان شده است.

اختلال در فعالیت الکتریکی مغز موجب تغییر ناگهانی فعالیت‌های حرکتی در فرد شده که به آن تشنج می‌گویند. تشنج می‌تواند علل مختلفی چون بیماری مننژیت داشته باشد اما شایع‌ترین نوع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که معمولا عارضه حادی به دنبال نداشته و خود به خود رفع می‌شود.

تشنج ناشی از تب در کودکان

حدود ۵ درصد (۵ نفر از هر ۱۰۰ نفر کودک) از کودکانی که مبتلا به بیماری‌های عفونی مانند اسهال عفونی می‌شوند که منجر به بالا رفتن دمای بدن کودک می‌گردد، دچار تشنج ناشی از تب بالا می‌شوند. این عارضه معمولا در حدود سنین ۶ ماهگی تا ۵ سالگی رخ می‌دهد. در موقع تشنج ابتدا دست‌ها و پا‌ها و بدن کودک سفت شده و شروع به تکان خوردن می‌کند. حالت نگاه کودک نیز تغییر کرده و احتمالا برای چند دقیقه هوشیاری خود را از دست می‌دهد و و حتی گاهی ادرار خود را رها خواهد کرد. مدت تشنج ناشی از تب بالا کوتاه است و چند دقیق بیشتر طول نمی‌کشد.

زمانی که کودک دچار تشنج می‌شود والدین به شدت نگران و وحشت زده شده و سعی می‌کنند فورا کودک را به مراکز درمانی برسانند. از آنجا که تشنج معمولا بعد از دو تا سه دقیقه متوقف می‌شود معمولا تا قبل از رسیدن به بیمارستان کودک آرام شده و احتمالا به خواب می‌رود. بعد از بیداری نیز علامت خاصی در کودک مشاهده نخواهد شد.

علائم کلی تشنج کودکان چیست؟

- دست و پا زدن یا به بیان دیگر، بروز حرکات غیر ارادی در بعضی یا تمام اندام‌ها

- در برخی موارد، کم شدن سطح هوشیاری

- عدم شناسایی زمان یا مکان

- بیهوشی موقت

- عدم امکان پاسخگویی به سوالات افراد پیرامون خود

- خیرگی یا چرخیدن چشم‌ها به یک سمت

- احتمال دفع ناخواسته و غیرارادی ادرار

عکس‌العمل مناسب والدین در موقع تشنج کودکان

زمانی که کودک به دنبال تب بالا دچار تشنج می‌شود، پدر و مادر باید پیش از هر چیز خونسردی خود را حفظ کرده و نگران نشوند چرا که حالت تشنج کودک بعد از مدت کوتاهی رفع خواهد شد. سپس به آرامی کودک را به پهلو خوابانده و لباس‌های اضافی او را از تنش در بیاورند تا دمای بدن کودک پایین بیاید. بهتر است دهان کودک را نیز نگاه کنند تا مطمئن شوند زبان کودک تحت فشار نیست و کودک زبان خود را گاز نخواهد گرفت. اگر تشنج کودک متوقف نشد و ادامه یافت، باید هر چه زودتر کودک را به بیمارستان یا مطب پزشک متخصص برسانند.

برای پیشگیری از تکرار تشنج کودکان چه باید کرد؟

پس از توقف تشنج کودکان، پدر و مادر باید با دارو و روش‌های دیگر مانند پاشویه تب کودک را پایین بیاورند و برای شناسایی و درمان علت تب کودک به پزشک مراجعه نمایند. اگر کودک قبلا نیز دچار تشنج توام با تب بالا شده است و یا سابقه این نوع تشنج در خانواده و اطرافیان کودک وجود دارد، والدین باید توصیه‌ها و نکات زیر را نیز در نظر بگیرند:

- هر چه زودتر کودک را نزد پزشک ببرند، تا علت تب مشخص شود و تحت درمان قرار گیرد.

- در هنگامی که والدین احساس می‌کنند که کودک دچار بیماری و تب شده است، بلافاصله از شیاف یا استامینوفن (با مشورت و طبق تجویز پزشک) جهت پایین آوردن تب نوزاد یا کودک استفاده کنند.

- همچنین استفاده از پاشویه با آب ولرم بدون استفاده از الکل یا نمک نیز مفید است.

- فراموش نکنید در مواقع تب یا تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی، از پزشک کودک‌تان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته‌اید.

چگونه می‌توان تب کودک را پایین آورد؟

- لباس‌های کودک را کم کنید.

- کودک را تن شویه کنید.

- درجه حرارت اتاق کودک را کم کنید.

- از داروهای تب بر مانند استامینوفن، ایبوپروفن و آسپرین استفاده کنید.

آیا تشنج ناشی از تب در هوش و توانایی فراگیری کودک اثر نامطلوب دارد؟

خیلی از والدین نگرانند که تشنج کودک بر روی عملکرد ذهنی او تاثیر منفی بگذارد اما تحقیقات نشان داده است، کودکان سالمی که هنگام تب دچار تشنج شده‌اند از نظر هوش و استعداد با کودکان سالمی که هنگام تب دچار تشنج نشده‌اند، تفاوتی ندارند. البته باید دقت کرد که تشنج ناشی از بیماری‌های مغزی مانند مننژیت نباشد.

برخی از والدین نیز ریسه رفتن نوزادان و کودکان را با تشنج اشتباه می گیرند در حالی که ریسه رفتن کودکان و شیر خواران با تشنج کودکان تفاوت دارد. بدین گونه که ریسه رفتن یک واکنش رفتاری ناشی از خشم کودک است و ربطی به تشنج کودک ندارد.

هذیان گوی در تب بالا نیز با تشنج متفاوت است. برخی از کودکان در هنگام تب دچار حالت هذیان و پرت و پلاگویی می‌شوند، و گاهی این حالت با ترس و اضطراب کودک همراه است. پدر و مادر باید بدانند که پیدایش چنین حالاتی خطرناک نیست و باید نزد کودک بمانند و او را آرام نمایند.

نکاتی مهم درباره کودکانی که مرتب دچار تشنج می‌شوند:

- تشنج کودکان باید زیر نظر پزشک درمان شود و مصرف دارو باید با نظر پزشک به تدریج قطع گردد.

- این بیماران باید بر اساس نظر پزشک، اقدام به مصرف دارو نمایند. کاهش یا افزایش داروی مصرفی باید بر اساس نظر پزشک باشد.

- قطع ناگهانی دارو می‌تواند منجر به بروز حمله‌ی پایدار تشنج شود که گاهی به سختی قابل کنترل بوده و حتی منجر به مرگ می‌شود.

- کودکانی که دچار تشنج می‌شوند، نباید به تنهایی در جایی رها شوند. بروز تشنج می‌تواند با آسیب به سر همراه باشد و در صورت نداشتن همراه و دیر رسیدن به مرکز درمانی، به عوارض ناگواری منجر شود.

منبع: مجله اینترنتی ستاره