بیماری فلج مغزی کودکان، فاکتورهای خطر
فلج مغزی نوعی اختلال حرکتی، اختلال در هماهنگی ماهیچه ها و موقعیت می باشد که ناشی از آسیب هایی است که به مغز نابالغ و در حال رشد، اغلب قبل از تولد وارد می شود.
فلج مغزی نوعی اختلال حرکتی، اختلال در هماهنگی ماهیچه ها و موقعیت می باشد که ناشی از آسیب هایی است که به مغز نابالغ و در حال رشد، اغلب قبل از تولد وارد می شود. فلج مغزی در نوزادان علائم و نشانه های خود را در طول نوزادی و سال های پیش از دبستان نشان می دهد. به طور کلی، بیماری فلج مغزی سبب اختلال در حرکت می شود که با رفلکس های غیر نرمال، سفتی دست ها و پاها و تنه، موقعیت غیر نرمال، حرکات غیر ارادی، راه رفتن ناپایدار یا ترکیبی از این موارد ارتباط دارد. افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است مشکلاتی در بلع داشته باشند، عموما دچار عدم تعادل در ماهیچه های چشمی هستند به طوری که چشم ها نمی تواند روی یک هدف متمرکز شوند. افراد مبتلا به بیماری فلج مغزی همچنین به دلیل سفتی ماهیچه ها در مفاصل مختلف، دامنه حرکتیشان کاهش می یابد. فلج مغزی بر توانایی های عملکردی تاثیرات متفاوتی دارد. برخی افراد آسیب دیده می توانند راه بروند در حالی که برخی دیگر نمی توانند. برخی افراد مبتلا به فلج مغزی توانایی فکری نرمال یا نزدیک به نرمال را نشان می دهند اما برخی دیگر ممکن است از این نظر ناتوانی هایی را نشان دهند. صرع، نابینایی و یا ناشنوایی نیز
ممکن است در فلج مغزی ایجاد شود.
علائم فلج مغزی در کودکان
فلج مغزی
علائم فلج مغزی در کودکان می تواند بسیار متفاوت باشد. مشکلاتی در حرکت و هماهنگی که در اثر فلج مغزی اتفاق می افتد عبارت است از:
-تغییر در تون ماهیچه ای برای مثال سفت شدن یا شل شدن بیش از حد
-سفتی ماهیچه ها و رفلکس های اغراق آمیز (اسپاستیک) (فلج مغزی اسپاستیک)
-سفتی ماهیچه ها و رفلکس های نرمال
-فقدان هماهنگی در ماهیچه ها (آتاکسیا) (فلج مغزی اتاکسیک)
-لرزش یا حرکات غیر ارادی
-حرکات آرام، همراه با پیچ خوردن های غیر نرمال در اندام هایی مانند دست ها (آتتوز)
-تاخیر در دستیابی به نقاط عطف مهارت های حرکتی مانند چهار دست و پا رفتن و یا نشستن به تنهایی
-تمایل به یک سمت بدن
-دشواری در راه رفتن مانند راه رفتن روی نوک انگشتان پا یا قدم های عریض و نامتقارن
-افتادن بدون کنترل بزاق از دهن یا مشکلاتی در بلع
-مشکلاتی در خوردن یا مکیدن
-تاخیر در صحبت کردن یا دشواری در صحبت کردن
-مشکلاتی در انجام حرکات دقیق مانند برداشتن مداد رنگی یا قاشق
-تشنج
ناتوانی مرتبط با فلج مغزی کودکان می تواند محدود به یکی از اندام ها (دست یا پاها) یا یک طرف بدن باشد، همچنین می تواند کل بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد. اختلال مغزی که سبب فلج مغزی می شود در طول زمان تغییری نمی کند، بنابراین علائم فلج مغزی معمولا با افزایش سن بدتر نمی شود. اما عوارض ماهیچه ای در صورت عدم درمان فلج مغزی به طور مناسب بدتر خواهد شد. ناهنجاری های مغزی مرتبط با فلج مغزی ممکن است در ایجاد سایر مشکلات نورولوژیک دخالت داشته باشد. افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است با علائم زیر رو به رو شوند:
-مشکلاتی در بینایی یا شنوایی
-معلولیت ذهنی
-تشنج
-دریافت غیر نرمالی از لمس یا درد
-بیماری دهانی (Oral diseases)
-مشکلات روحی روانی
-بی اختیاری در ادرار
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص به موقع اختلالات حرکتی و یا تاخیر احتمالی در رشد کودک بسیار اهمیت دارد. اگر پرسش یا نگرانی هایی در مورد حرکات غیر نرمال جسمی و یا اپیزود از دست رفتن هوشیاری، ناهنجار های ماهیچه ای، اختلال در هماهنگی، مشکلاتی در بلع، عدم تعادل در چشم ها یا سایر موضوعات مربوط به رشد فرزند خود دارید به پزشک مراجعه کنید.
علائم فلج مغزی در کودکان
فلج مغزی
علائم فلج مغزی در کودکان می تواند بسیار متفاوت باشد. مشکلاتی در حرکت و هماهنگی که در اثر فلج مغزی اتفاق می افتد عبارت است از:
-تغییر در تون ماهیچه ای برای مثال سفت شدن یا شل شدن بیش از حد
-سفتی ماهیچه ها و رفلکس های اغراق آمیز (اسپاستیک) (فلج مغزی اسپاستیک)
-سفتی ماهیچه ها و رفلکس های نرمال
-فقدان هماهنگی در ماهیچه ها (آتاکسیا) (فلج مغزی اتاکسیک)
-لرزش یا حرکات غیر ارادی
-حرکات آرام، همراه با پیچ خوردن های غیر نرمال در اندام هایی مانند دست ها (آتتوز)
-تاخیر در دستیابی به نقاط عطف مهارت های حرکتی مانند چهار دست و پا رفتن و یا نشستن به تنهایی
-تمایل به یک سمت بدن
-دشواری در راه رفتن مانند راه رفتن روی نوک انگشتان پا یا قدم های عریض و نامتقارن
-افتادن بدون کنترل بزاق از دهن یا مشکلاتی در بلع
-مشکلاتی در خوردن یا مکیدن
-تاخیر در صحبت کردن یا دشواری در صحبت کردن
-مشکلاتی در انجام حرکات دقیق مانند برداشتن مداد رنگی یا قاشق
-تشنج
ناتوانی مرتبط با فلج مغزی کودکان می تواند محدود به یکی از اندام ها (دست یا پاها) یا یک طرف بدن باشد، همچنین می تواند کل بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد. اختلال مغزی که سبب فلج مغزی می شود در طول زمان تغییری نمی کند، بنابراین علائم فلج مغزی معمولا با افزایش سن بدتر نمی شود. اما عوارض ماهیچه ای در صورت عدم درمان فلج مغزی به طور مناسب بدتر خواهد شد. ناهنجاری های مغزی مرتبط با فلج مغزی ممکن است در ایجاد سایر مشکلات نورولوژیک دخالت داشته باشد. افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است با علائم زیر رو به رو شوند:
-مشکلاتی در بینایی یا شنوایی
-معلولیت ذهنی
-تشنج
-دریافت غیر نرمالی از لمس یا درد
-بیماری دهانی (Oral diseases)
-مشکلات روحی روانی
-بی اختیاری در ادرار
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص به موقع اختلالات حرکتی و یا تاخیر احتمالی در رشد کودک بسیار اهمیت دارد. اگر پرسش یا نگرانی هایی در مورد حرکات غیر نرمال جسمی و یا اپیزود از دست رفتن هوشیاری، ناهنجار های ماهیچه ای، اختلال در هماهنگی، مشکلاتی در بلع، عدم تعادل در چشم ها یا سایر موضوعات مربوط به رشد فرزند خود دارید به پزشک مراجعه کنید.
علت فلج مغزی
فلج مغزی ناشی از ناهنجاری یا اختلال در رشد مغز می باشد که معمولا قبل از تولد فرزند در دوران جنینی اتفاق می افتد. در خیلی از موارد عاملی که سبب فلج مغزی می شود مشخص نمی باشد. فاکتورهایی وجود دارد که می تواند مشکلاتی در رشد مغزی را به دنبال داشته باشد. علت فلج مغزی در نوزاد می تواند یکی از دلایل زیر باشد:
-جهش در ژن هایی که سبب ناهنجاری هایی در رشد مغز جنین می شود.
-عفونت هایی در بدن مادر که می تواند در مغز در حال رشد جنین تاثیر بگذارد.
-اختلال در خون رسانی به مغز در حال رشد که به نام سکته جنینی شناخته می شود.
-عفونت در دوران نوزادی که سبب التهاب در مغز یا پیرامون آن می شود.
-آسیب به سر نوزاد که ممکن است در اثر افتادن و یا تصادف رانندگی ایجاد شود و موجب فلج مغزی شود.
-فقدان اکسیژن رسانی به مغز که ممکن است در حین زایمان ایجاد شود، اما این عارضه به ندرت سبب ایجاد فلج مغزی بوده است.
فاکتورهای خطر در فلج مغزی:
برخی فاکتورها وجود دارد که احتمال ایجاد فلج مغزی در نوزاد را افزایش می دهد.
۱- سلامت مادر
برخی عفونت ها یا برخی مشکلات در دوران بارداری می تواند احتمال ایجاد فلج مغزی در نوزادان را افزایش دهد. برخی عفونت ها در این دوران می تواند نگرانی های ویژه ای را به دنبال داشته باشد:
-روبلا یا سرخجه: روبلا عفونت ویروسی است که سبب ایجاد نواقصی در جنین می شود. با انجام واکسیناسیون می توان از ابتلا به روبلا جلوگیری کرد.
-آبله مرغان: آبله مرغان بیماری ویروسی و مسری است که سبب ایجاد خارش و راش می شود و می تواند عوارض شدیدی را در دوران بارداری به همراه داشته باشد. آبله مرغان نیز با استفاده واکسن قابل پیشگیری است.
-سیتومگالوویروس: سیتومگالوویروس ویروسی شایع است که علائمی شبیه به آنفولانزا را در پی دارد و اگر مادر اولین عفونت فعال ناشی از این ویروس را در طول بارداری تجربه کند احتمال بروز نقص در جنین افزایش می یابد.
-هرپس: عفونت های ناشی از هرپس ها می تواند در طول بارداری از مادر به جنین منتقل شود و بر جفت تاثیر بگذارد. التهاب ناشی از این عفونت می تواند سیستم عصبی در حال رشد جنین را مختل کند.
-توکسوپلاسموز: توکسوپلاسموز عفونت انگلی می باشد که در غذاها، خاک ها و مدفوع گربه های آلوده یافت می شود.
-سیفلیس: سیفلیس نوعی عفونت باکتریایی است که از طریق تماس جنسی منتقل می شود و می تواند عاملی برای فلج مغزی در نوزاد باشد.
-قرار گرفتن در معرض سموم: قرار گرفتن در معرض سمومی مانند متیل جیوه می تواند ریسک ایجاد نقص در جنین مانند فلج مغزی را افزایش دهد.
-عفونت ویروسی زیکا: نوزادانی که مادران آن ها به عفونت ویروسی زیکا مبتلا هستند ممکن است به میکروسفالی مبتلا شوند که می تواند فلج مغزی را به دنبال داشته باشد.
-سایر شرایط: برخی شرایط ریسک ایجاد فلج مغزی را افزایش می دهد. مشکلات تیروئیدی، معلولیت ذهنی و یا صرع از جمله این شرایط می باشد.
۲- بیماری های دوران نوزادی
برخی بیماری ها در دوران نوزادی می تواند ریسک ایجاد فلج مغزی را افزایش دهد. این بیماری ها عبارت است از:
-مننژیت باکتریایی: عفونت باکتریایی است که سبب التهاب غشای اطراف مغز و نخاع می شود.
-انسفالیت ویروسی: این عفونت ویروسی نیز می تواند منجر به التهاب در غشاهای اطراف مغز و نخاع شود و زمینه را برای فلج مغزی فراهم می کند.
-زردی شدید و درمان نشده: زردی بیماری است که با زرد شدن پوست مشخص می شود. این شرایط وقتی اتفاق می افتد که برخی محصولات فرعی به کار رفته در سلول های خونی از جریان خون فیلتر نمی شوند و ممکن است عاملی برای بروز فلج مغزی در نوزاد باشد.
۳- سایر فاکتورهای مربوط به بارداری و زایمان
سهم احتمالی هر یک از این فاکتورها در ایجاد فلج مغزی ضعیف است.
-موقعیت بریچ: نوزادان مبتلا به بیماری فلج مغزی به هنگام زایمان عمدتا در موقعیت بریچ قرار دارند به عبارتی در حین زایمان ابتدا پای آن ها از بدن مادر خارج می شود.
-وضع حمل و زایمان پیچیده: نوزادانی که در طول زایمان و وضع حمل مشکلات عروقی، تنفسی نشان می دهند ممکن است به آسیب یا ناهنجاری های مغزی مانند فلج مغزی دچار باشند.
-وزن اندک نوزاد به هنگام تولد: نوزادانی که به هنگام تولد وزنی کمتر از ۲.۵ کیلوگرم دارند بیشتر در خطر ابتلا به فلج مغزی هستند. هر چه وزن به هنگام تولد کمتر از مقدار عنوان شده باشد ریسک ابتلا به فلج مغزی بیشتر خواهد بود.
-چند قلو بودن: ریسک ایجاد بیماری فلج مغزی زمانی که تعداد جنین در رحم افزایش می یابد بیشتر است. اگر یکی از جنین ها جان خود را از دست دهند شانس این که جنین باقی ماده به فلج مغزی مبتلا شود افزایش می یابد.
-زایمان زودرس: بارداری نرمال ۴۰ هفته به طول می انجامد. نوزادانی که زودتر از هفته ۳۷ متولد می شوند بیشتر در خطر ابتلا به فلج مغزی قرار دارند.
-فاکتور Rh: اگر فاکتور Rh مادر با خون جنین مطابق نباشد سیستم ایمنی مادر ممکن است آنتی بادی هایی را تولید کند که به سلول های خون جنین آسیب برساند و در نهایت سبب آسیب مغزی (فلج مغزی) شود.
عوارض فلج مغزی
ضعف ماهیچه ای، اسپاستیک ماهیچه ای و مشکلاتی در هماهنگی می توانند موجب عوارض فلج مغزی در دوران کودکی و حتی بلوغ شوند. برخی عوارض ناشی از فلج مغزی عبارت است از:
-Contracture: نوعی کوتاه شدن بافت ماهیچه ای می باشد که به دلیل سفتی شدید ماهیچه ها ایجاد می شود. این عارضه فلج مغزی می تواند رشد استخوان را مهار کند، سبب خمیدگی استخوان شده و ناهنجاری، انحراف یا جا به جایی جزئی را در ماهیچه ها در پی داشته باشد.
-سوء تغذیه: مشکلاتی در بلع و تغذیه در نوزادان مبتلا به فلج مغزی سبب می شود مواد غذایی کافی به آن ها نرسد. سوء تغذیه ناشی از فلج مغزی رشد استخوان ها را مختل می کند و استخوان ها را ضعیف تر می سازد. در برخی کودکان ممکن است برای تغذیه کافی از لوله استفاده شود.
-مشکلاتی در سلامت روانی: افراد مبتلا به بیماری فلج مغزی ممکن است به مشکلات روانی مانند افسردگی دچار باشند. انزوای اجتماعی و چالش های مربوط به رویارویی با معلولیت ها می تواند در ایجاد افسردگی نقش داشته باشد.
-بیماری های ریوی: افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است به بیماری های ریوی و اختلالات تنفسی دچار شوند.
-شرایط نورولوژیک: افراد مبتلا به فلج مغزی بیشتر در خطر اختلالات حرکتی یا تشدید علائم نورولوژیک در طول زمان قرار دارند.
-استئوآرتریت: فشار روی مفاصل یا تنظیم ناهماهنگ مفاصل که ناشی از سفتی بیش از حد ماهیچه ها در فلج مغزی است، می تواند منجر به بیماری دردناک و تحلیل برنده استخوان به نام استئوارتریت شود.
-استئوپنی: شکستگی ناشی از دانسیته اندک استخوان که استئوپنی نام دارد می تواند در اثر فقدان تحرک، کمبود مواد مغذی و استفاده از داروهای ضد صرع ایجاد شود.
-عدم تعادل در ماهیچه های چشم: این عارضه می تواند بر تثبیت و ردیابی بصری تاثیر بگذارد، متخصص چشم باید موارد این چنینی را ارزیابی کند.
تشخیص فلج مغزی
اگر پزشک خانواده و یا متخصص اطفال به وجود فلج مغزی در کودک مشکوک شود علائم کودک را ارزیابی خواهد کرد و سوابق پزشکی او را مورد بررسی قرار خواهد داد. پزشک شما را به فوق تخصص اعصاب اطفال ارجاع خواهد داد. برای تشخیص فلج مغزی، پزشک دستور انجام برخی تست ها را خواهد داد تا سایر علل احتمالی کنار گذاشته شود.
۱- اسکن های مغزی
تکنیک های تصویربرداری مغزی می تواند برخی آسیب ها و ناهنجاری های مغزی را نشان دهد و به تشخیص فلج مغزی کمک کند. این تست ها عبارتند از:
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی: این تکنیک با استفاده از امواج صوتی و میدان مغناطیسی تصویری سه بعدی از مغز کودک ایجاد می کند. ام آر آی می تواند هر گونه ضایعات و ناهنجاری ها در مغز کودک را نشان دهد. این تست بی درد است اما پر سرو صداست و ممکن است انجام آن یک ساعت زمان برد. کودک قبل از انجام ام آر آی داروی خواب آور خفیفی دریافت می کند. ام ار آی معمولا از روش های مرجح تصویربرداری در تشخیص فلج مغزی محسوب می شود.
سونوگرافی از جمجمه: این تکنیک در طول دوران طفولیت انجام می شود. سونوگرافی جمجمه از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می کند تا تصاویری از مغز ایجاد شود. سونوگرافی تصویری جزئی ایجاد نمی کند اما به دلیل سریع بودن و کم هزینه بودن گزینه ای مناسب است و می تواند از ارزیابی های اولیه مغز در فلج مغزی محسوب شود.
۲- الکتروانسفالوگرام
اگر کودک شما به تشنج دچار باشد پزشک ممکن است دستور انجام الکتروانسفالوگرام را بدهد تا وجود صرع مشخص شود، زیرا این عارضه اغلب در افراد مبتلا به فلج مغزی ایجاد می شود. در طول انجام این تست مجموعی از الکترودها روی جمجمه کودک قرار می گیرد. سپس فعالیت الکتریکی مغز کودک ثبت می شود. اگر کودک به صرع دچار باشد تغییراتی در الگوی امواج مغزی نرمال ایجاد می شود.
۳- تست های آزمایشگاهی
تست های آزمایشگاهی در تشخیص فلج مغزی شامل غربالگری هایی است که برای بررسی مشکلات ژنتیکی و متابولیکی انجام می شود. اگر تشخیص فلج مغزی در مورد کودک شما داده شود احتمالا برای ارزیابی سایر شرایطی که با فلج مغزی ارتباط دارد به سایر متخصصین ارجاع داده خواهید شد. برخی تست ها برای شناسایی مشکلات زیر انجام می شود:
-اختلال در بینایی
-اختلال در شنوایی
-تاخیر یا اختلال در صحبت کردن
-معلولیت ذهنی
-سایر تاخیرها در رشد
-اختلالات حرکتی
آمادگی برای ملاقات با پزشک:
اگر فرزند شما به فلج مغزی مبتلا است درک شما از شرایط کودکتان به شدت معلولیت ها، زمان بروز اولین مشکلات و این که آیا در دوران بارداری، فاکتور خطری وجود داشته است یا خیر، بستگی دارد.
به نکات زیر قبل از مراجعه به پزشک دقت داشته باشید:
-علائمی که کودک خود در حال حاضر دارد را یادداشت بفرمایید، حتی علائمی که به نظر می رسد با نگرانی های شما در مورد فلج مغزی ارتباطی ندارد را یادداشت کنید.
-لیستی از داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی فرزند خود تهیه کنید.
-تمامی تست ها اعم از اسکن ها، تست های آزمایشگاهی و سایر اطلاعاتی که از فرزند خود دارید را به هنگام ملاقات با پزشک همراه داشته باشید.
-سایر سوابق پزشکی فرزند خود را یادداشت کنید.
-اطلاعات شخصی مانند تغییرات اخیر و استرس هایی که در زندگی کودک شما وجود دارد را یادداشت کنید.
-سوالاتی که از پزشک در مورد فلج مغزی و علائم کودک دارید یادداشت کنید.
-به هنگام ملاقات با پزشک سعی کنید همراهی داشته باشید تا شما را در به خاطر سپردن مواردی که پزشک عنوان می کند یاری رساند.
پزشک نیز ممکن است سوالاتی را از شما بپرسد. برخی سوالات پزشک عبارت در مورد فلج مغزی است از:
-چه نگرانی هایی در مورد روند رشد فرزند شما دارید؟
-آیا کودک شما به خوبی غذا می خورد؟
-آیا کودک شما به لمس شدن پاسخ نشان می دهد؟
-آیا متوجه شده اید که کودک شما بیشتر متمایل به یک سمت بدنش می باشد؟
-آیا به لحاظ مهارت هایی مانند راه رفتن، نشستن، صحبت کردن و یا هل دادن کودک شما پیشرفت هایی را نشان داده است؟
بسیار اهمیت دارد که ویزیت های منظم پزشک را دنبال کنید. این ویزیت ها فرصتی است تا پزشک روند رشد و پیشرفت فرزند شما را در حیطه های کلیدی معاینه کند. از جمله مواردی که پزشک در روند درمان فلج مغزی بدان توجه می کند عبارت است از:
-رشد
-تون ماهیچه ای
-قدرت ماهیچه ها
-هماهنگی
-وضعیت
-مهارت های حرکتی مطابق با سن
-توانایی های حسی مانند بینایی، شنوایی و لامسه
درمان فلج مغزی کودکان
درمان فلج مغزی کودکان و افراد بالغ مبتلا به فلج مغزی ممکن است مدت زمان طولانی نیاز داشته باشند. تیم درمانی مرتبط با فلج مغزی شامل متخصصین زیر می شود:
-متخصص اطفال: متخصص اطفال بر برنامه و مراقبت درمانی نظارت دارد.
-متخصص بیماری های اعصاب در اطفال: پزشک متخصص بیماری های اعصاب اطفال برای تشخیص و درمان کودکانی آموزش دیده است که به اختلالات سیستم عصبی و مغزی دچارند.
-جراح ارتوپد: متخصص جراح ارتوپد در درمان اختلالات استخوانی و ماهیچه ای تخصص دارد و می تواند در تشخیص و درمان اختلالات ماهیچه ای موثر باشد.
-فیزیوتراپیست: فیزیوتراپیست فیزیکی یا درمانگر فیزیکی به بهبود قدرت و مهارت راه رفتن و تقویت عملکرد ماهیچه ها کمک می کند.
-درمانگر شغلی: درمانگر شغلی به مهارت های روزمره کودک شما کمک می کند و هدف آن یاری کودک در انجام فعالیت های روزمره است.
-پاتولوژیست اختلالات زبانی یا کلامی: چنین فردی به تشخیص و درمان اختلالات مربوط به سخن گفتن و زبان ناشی از فلج مغزی کمک می کند. اگر فرزند شما در صحبت کردن یا بلع مشکلاتی داشته باشد پاتولوژیست اختلالات زبانی یا کلامی نقش موثر خواهد داشت.
-درمانگر رشد: این متخصص به فرزند شما کمک خواهد کرد تا رفتارهای متناسب با سن کودک، مهارت های اجتماعی و مهارت های شخصیتی در او تقویت شود.
-متخصص سلامت روانی: متخصص سلامت روانی به شما و کودک کمک می کند تا با شرایط بیماری فلج مغزی مقابله کنید.
-درمانگر Recreation (استراحت درمانی): مشارکت در برنامه های فرهنگی و هنری، ورزشی و سایر رویدادهای این چنینی به رشد مهارت ها و توانایی های شناختی و فیزیکی کودک کمک می کند. والدین کودکان مبتلا به فلج مغزی باید به اعتماد به نفس، رفاه عاطفی و سخن گفتن کودک توجه داشته باشند.
-مددکار اجتماعی: مددکار اجتماعی می تواند به خانواده شما در یافتن خدمات و برنامه های درمانی برای بیماری فلج مغزی کمک کند.
-مربی مخصوص: یک مربی آموزش دیده می تواند در تعیین نیازهای آموزشی موثر باشد و منابع آموزشی مناسب را برای کودک مبتلا به فلج مغزی شناسایی کند.
داروها در درمان فلج مغزی:
درمان های دارویی و غیر دارویی در کنترل فلج مغزی می تواند موثر باشد. داروهایی که می تواند سفتی ماهیچه ها را کاهش دهد در درمان ناتوانی های عملکردی ناشی از فلج مغزی موثر است. درمان درد و کنترل عوارض مرتبط با فلج مغزی و علائم آن از اهداف مهم در درمان فلج مغزی محسوب می شود. بسیار اهمیت دارد که در مورد خطرات درمان فلج مغزی به کمک دارو با پزشک صحبت کنید و بدانید آیا این درمان دارویی فلج مغزی مناسب با نیازهای فرزند شما می باشد یا خیر. انتخاب دارو در درمان فلج مغزی کودکان بستگی به مشکل ماهیچه ای دارد و این که آیا کل بدن درگیر است یا خیر. درمان دارویی برای فلج مغزی عبارت است از:
-زمانی که اسپاستیک محدود به یک گروه ماهیچه ای باشد پزشک تزریق مستقیم onabotulinumtoxinA (بوتاکس) را به عضله یا عصب درگیر و یا هر دو برای درمان فلج مغزی توصیه می کند. تزریق باید هر سه ماه یک بار انجام شود. عوارض جانبی ناشی از این تزریق عبارت است از درد، علائمی شبیه آنفولانزا، کبود شدن یا ضعف شدید. سایر عوارض جانبی جدی عبارت است از دشواری در تنفس و بلعیدن.
-زمانی که فلج مغزی اسپاستیک کل بدن را درگیر کرده باشد شل کننده های ماهیچه ای خوراکی می تواند سفتی ماهیچه ها را تخفیف دهد. این داروها عبارتند از دیازپام، دانترولن و باکلوفن.
-دیازپام ریسک وابستگی در پی دارد و معمولا برای درمان در طولانی مدت استفاده نمی شود. تاثیرات جانبی آن عبارت است از ضعف، خواب آلودگی و خستگی.
-عوارض جانبی دانترولن عبارت است از خواب آلودگی، ضعف، تهوع و اسهال.
-عوارض جانبی باکلوفن عبارت است از خواب آلودگی، گیجی و تهوع. توجه داشته باشید که باکلوفن می تواند با استفاده از یک لوله مستقیما به نخاع پمپ شود. این پمپ با استفاده از جراحی زیر پوست شکم قرار داده می شود.
کودک شما ممکن است برای کاهش ریزش غیر قابل کنترل بزاق از دهان داروهای نسخه ای دریافت کنند. داروهایی مانند اسکاپولامین یا گلایکوپیرولیت می تواند موثر باشد. تزریق مستقیم بوتاکس به غدد بزاق نیز موثر خواهد بود.
سایر راه های درمان فلج مغزی:
طیفی از درمان های غیر دارویی می تواند به فرد مبتلا به فلج مغزی کمک کند تا توانایی های عملکردی خود را تقویت کند:
-درمان فیزیکی: ورزش و تمرین ماهیچه ها می تواند قدرت، انعطاف، تعادل و تحرک کودک را تقویت کند. شما خواهید آموخت که چطور در خانه مراقب نیازهای روزمره کودک مبتلا به فلج مغزی برای مثال حمام کردن و غذا خوردن باشید. برای یک تا دو سال بعد از تولد درمان های فیزیکی و شغلی می تواند به کنترل سر و تنه و برداشتن اشیا کمک کنند. برخی ابزارهای کمکی می تواند فرزند شما را در انجام عملکردهایی مانند راه رفتن یاری کند.
-درمان شغلی: با استفاده از برخی استراتژی ها و هم چنین برخی تجهیزات درمانگر شغلی می تواند مشارکت مستقل کودک مبتلا به فلج مغزی را در فعالیت های روزمره اش در خانه، مدرسه و اجتماع تقویت کند. برخی از تجهیزات عبارت است از واکر و یا ویلچرهای الکتریکی.
-گفتار درمانی: به این ترتیب کودک شما می تواند با وضوح بهتری سخن بگوید و یا با استفاده از زبان علائم ارتباط برقرار کند. اگر برقراری ارتباط دشوار باشد، درمانگر به کودک مبتلا به فلج مغزی شما خواهد آموخت از دستگاه های ارتباطی مانند کامپیوتر استفاده کند. دستگاه ارتباطی دیگر شامل طیفی از تصاویری است که شامل آیتم ها و فعالیت هایی می شود که کودک مبتلا به فلج مغزی در زندگی روزمره خود ممکن است با آن رو به رو شود. هم چنین می تواند با اشاره به تصاویر جملاتی را بیاموزد. همچنین می توان بر مشکلات ماهیچه ای دخیل در غذا خوردن و بلعیدن نیز تمرکز کرد.
-درمان Recreational یا استراحت درمانی: برخی کودکان ممکن است از این درمان ها بهره برند. این نوع درمان فلج مغزی، به توانایی حرکتی کودک، سخن گفتن و رفاه عاطفی کودک می پردازد.
گزینه جراحی برای درمان فلج مغزی:
برای تخفیف سفتی ماهیچه ها یا اصلاح برخی ناهنجاری های استخوانی ناشی از فلج مغزی اسپاستیک ممکن است انجام جراحی ضروری باشد. این انتخاب های درمانی در بیماری فلج مغزی عبارتند از:
جراحی ارتوپدیک: کودکانی که به ناهنجاری های شدید دچارند ممکن است به انجام جراحی در استخوان ها یا مفاصل نیاز داشته باشند تا استخوان ها در موقعیت صحیح جای گیرند. در برخی روش های جراحی ممکن است ماهیچه ها و تاندون هایی که در اثر contracture کوتاه شده باشند، بلند تر شوند. این اصلاحات می تواند درد ناشی از بیماری فلج مغزی را تخفیف داده و حرکت را بهبود بخشد. انجام این جراحی ها کمک می کند تا استفاده از ابزاری مانند واکر ساده تر شود. در موارد شدید زمانی که سایر درمان ها برای کنترل فلج مغزی کمک کننده نباشد جراح ممکن است اعصاب تغذیه کننده ماهیچه های اسپاستیک را قطع کند. به این ترتیب ماهیچه ها ریلکس شده و درد کاهش می یابد. اما این روش می تواند بی حسی را به دنبال داشته باشد.
پیشگیری از فلج مغزی
اغلب موارد فلج مغزی قابل پیشگیری نمی باشد، اما شما می توانید احتمال بروز برخی خطرات ناشی از فلج مغزی را کاهش دهید. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید انجام برخی اقدامات می تواند بروز عوارض بارداری را به حداقل برساند:
-واکسیناسیون لازم را انجام دهید. واکسیناسیون علیه بیماری هایی مانند روبلا می تواند به پیشگیری از عفونتی کمک کند که می تواند سبب فلج مغزی جنین می شود.
-مراقب خودتان باشید. سالم بودن شما احتمال ابتلا به عفونت را کاهش می دهد و در نتیجه شانس بروز عوارضی مانند فلج مغزی کاهش می یابد.
-مراقبت های بارداری یا پریناتال را به موقع دریافت کنید. ویزیت های منظم در طول دوران بارداری راه بسیار مناسبی برای کاهش ریسک عوارض برای شما و جنین می باشد. ملاقات مرتب پزشک می تواند مانع از زایمان زودرس، وزن اندک نوزاد به هنگام تولد و ابتلا به عفونت شود.
-با فرزند خود به دقت رفتار کنید. پیشگیری از آسیب به سر نوزاد می تواند در کاهش بروز فلج مغزی بسیار موثر باشد، برای مثال می توانید دور تخت فرزند خود از ریل های محافظ مناسب استفاده کنید.
نکات مهم:
زمانی که معلولیتی در مورد فرزند شما مانند فلج مغزی تشخیص داده می شود کل اعضای خانواده با چالش های جدیدی رو به رو خواهند بود. برخی نکات که در ادامه آمده است می تواند در مراقبت از فرزند مبتلا به فلج مغزی و هم چنین مراقبت از خودتان موثر باشد:
-استقلال کودک خود را تقویت کنید: هر گونه تلاش برای استقلال را تشویق کنید و اهمیتی ندارد که این تلاش چقدر کوچک است.
-مدافع کودک خود باشید: شما بخش مهمی از تیم مراقبتی کودکتان را تشکیل می دهید. نترسید و سوالاتی که از جانب کودک شما مطرح است را از متخصصین و درمانگرهای خود بپرسید.
-به دنبال دریافت پشتیبانی باشید: به این ترتیب می توانید با فلج مغزی فرزند خود و تاثیرات آن رو به رو شوید. ممکن است به عنوان والدین کودک احساس گناه و اندوه داشته باشید.
فلج مغزی ناشی از ناهنجاری یا اختلال در رشد مغز می باشد که معمولا قبل از تولد فرزند در دوران جنینی اتفاق می افتد. در خیلی از موارد عاملی که سبب فلج مغزی می شود مشخص نمی باشد. فاکتورهایی وجود دارد که می تواند مشکلاتی در رشد مغزی را به دنبال داشته باشد. علت فلج مغزی در نوزاد می تواند یکی از دلایل زیر باشد:
-جهش در ژن هایی که سبب ناهنجاری هایی در رشد مغز جنین می شود.
-عفونت هایی در بدن مادر که می تواند در مغز در حال رشد جنین تاثیر بگذارد.
-اختلال در خون رسانی به مغز در حال رشد که به نام سکته جنینی شناخته می شود.
-عفونت در دوران نوزادی که سبب التهاب در مغز یا پیرامون آن می شود.
-آسیب به سر نوزاد که ممکن است در اثر افتادن و یا تصادف رانندگی ایجاد شود و موجب فلج مغزی شود.
-فقدان اکسیژن رسانی به مغز که ممکن است در حین زایمان ایجاد شود، اما این عارضه به ندرت سبب ایجاد فلج مغزی بوده است.
فاکتورهای خطر در فلج مغزی:
برخی فاکتورها وجود دارد که احتمال ایجاد فلج مغزی در نوزاد را افزایش می دهد.
۱- سلامت مادر
برخی عفونت ها یا برخی مشکلات در دوران بارداری می تواند احتمال ایجاد فلج مغزی در نوزادان را افزایش دهد. برخی عفونت ها در این دوران می تواند نگرانی های ویژه ای را به دنبال داشته باشد:
-روبلا یا سرخجه: روبلا عفونت ویروسی است که سبب ایجاد نواقصی در جنین می شود. با انجام واکسیناسیون می توان از ابتلا به روبلا جلوگیری کرد.
-آبله مرغان: آبله مرغان بیماری ویروسی و مسری است که سبب ایجاد خارش و راش می شود و می تواند عوارض شدیدی را در دوران بارداری به همراه داشته باشد. آبله مرغان نیز با استفاده واکسن قابل پیشگیری است.
-سیتومگالوویروس: سیتومگالوویروس ویروسی شایع است که علائمی شبیه به آنفولانزا را در پی دارد و اگر مادر اولین عفونت فعال ناشی از این ویروس را در طول بارداری تجربه کند احتمال بروز نقص در جنین افزایش می یابد.
-هرپس: عفونت های ناشی از هرپس ها می تواند در طول بارداری از مادر به جنین منتقل شود و بر جفت تاثیر بگذارد. التهاب ناشی از این عفونت می تواند سیستم عصبی در حال رشد جنین را مختل کند.
-توکسوپلاسموز: توکسوپلاسموز عفونت انگلی می باشد که در غذاها، خاک ها و مدفوع گربه های آلوده یافت می شود.
-سیفلیس: سیفلیس نوعی عفونت باکتریایی است که از طریق تماس جنسی منتقل می شود و می تواند عاملی برای فلج مغزی در نوزاد باشد.
-قرار گرفتن در معرض سموم: قرار گرفتن در معرض سمومی مانند متیل جیوه می تواند ریسک ایجاد نقص در جنین مانند فلج مغزی را افزایش دهد.
-عفونت ویروسی زیکا: نوزادانی که مادران آن ها به عفونت ویروسی زیکا مبتلا هستند ممکن است به میکروسفالی مبتلا شوند که می تواند فلج مغزی را به دنبال داشته باشد.
-سایر شرایط: برخی شرایط ریسک ایجاد فلج مغزی را افزایش می دهد. مشکلات تیروئیدی، معلولیت ذهنی و یا صرع از جمله این شرایط می باشد.
۲- بیماری های دوران نوزادی
برخی بیماری ها در دوران نوزادی می تواند ریسک ایجاد فلج مغزی را افزایش دهد. این بیماری ها عبارت است از:
-مننژیت باکتریایی: عفونت باکتریایی است که سبب التهاب غشای اطراف مغز و نخاع می شود.
-انسفالیت ویروسی: این عفونت ویروسی نیز می تواند منجر به التهاب در غشاهای اطراف مغز و نخاع شود و زمینه را برای فلج مغزی فراهم می کند.
-زردی شدید و درمان نشده: زردی بیماری است که با زرد شدن پوست مشخص می شود. این شرایط وقتی اتفاق می افتد که برخی محصولات فرعی به کار رفته در سلول های خونی از جریان خون فیلتر نمی شوند و ممکن است عاملی برای بروز فلج مغزی در نوزاد باشد.
۳- سایر فاکتورهای مربوط به بارداری و زایمان
سهم احتمالی هر یک از این فاکتورها در ایجاد فلج مغزی ضعیف است.
-موقعیت بریچ: نوزادان مبتلا به بیماری فلج مغزی به هنگام زایمان عمدتا در موقعیت بریچ قرار دارند به عبارتی در حین زایمان ابتدا پای آن ها از بدن مادر خارج می شود.
-وضع حمل و زایمان پیچیده: نوزادانی که در طول زایمان و وضع حمل مشکلات عروقی، تنفسی نشان می دهند ممکن است به آسیب یا ناهنجاری های مغزی مانند فلج مغزی دچار باشند.
-وزن اندک نوزاد به هنگام تولد: نوزادانی که به هنگام تولد وزنی کمتر از ۲.۵ کیلوگرم دارند بیشتر در خطر ابتلا به فلج مغزی هستند. هر چه وزن به هنگام تولد کمتر از مقدار عنوان شده باشد ریسک ابتلا به فلج مغزی بیشتر خواهد بود.
-چند قلو بودن: ریسک ایجاد بیماری فلج مغزی زمانی که تعداد جنین در رحم افزایش می یابد بیشتر است. اگر یکی از جنین ها جان خود را از دست دهند شانس این که جنین باقی ماده به فلج مغزی مبتلا شود افزایش می یابد.
-زایمان زودرس: بارداری نرمال ۴۰ هفته به طول می انجامد. نوزادانی که زودتر از هفته ۳۷ متولد می شوند بیشتر در خطر ابتلا به فلج مغزی قرار دارند.
-فاکتور Rh: اگر فاکتور Rh مادر با خون جنین مطابق نباشد سیستم ایمنی مادر ممکن است آنتی بادی هایی را تولید کند که به سلول های خون جنین آسیب برساند و در نهایت سبب آسیب مغزی (فلج مغزی) شود.
عوارض فلج مغزی
ضعف ماهیچه ای، اسپاستیک ماهیچه ای و مشکلاتی در هماهنگی می توانند موجب عوارض فلج مغزی در دوران کودکی و حتی بلوغ شوند. برخی عوارض ناشی از فلج مغزی عبارت است از:
-Contracture: نوعی کوتاه شدن بافت ماهیچه ای می باشد که به دلیل سفتی شدید ماهیچه ها ایجاد می شود. این عارضه فلج مغزی می تواند رشد استخوان را مهار کند، سبب خمیدگی استخوان شده و ناهنجاری، انحراف یا جا به جایی جزئی را در ماهیچه ها در پی داشته باشد.
-سوء تغذیه: مشکلاتی در بلع و تغذیه در نوزادان مبتلا به فلج مغزی سبب می شود مواد غذایی کافی به آن ها نرسد. سوء تغذیه ناشی از فلج مغزی رشد استخوان ها را مختل می کند و استخوان ها را ضعیف تر می سازد. در برخی کودکان ممکن است برای تغذیه کافی از لوله استفاده شود.
-مشکلاتی در سلامت روانی: افراد مبتلا به بیماری فلج مغزی ممکن است به مشکلات روانی مانند افسردگی دچار باشند. انزوای اجتماعی و چالش های مربوط به رویارویی با معلولیت ها می تواند در ایجاد افسردگی نقش داشته باشد.
-بیماری های ریوی: افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است به بیماری های ریوی و اختلالات تنفسی دچار شوند.
-شرایط نورولوژیک: افراد مبتلا به فلج مغزی بیشتر در خطر اختلالات حرکتی یا تشدید علائم نورولوژیک در طول زمان قرار دارند.
-استئوآرتریت: فشار روی مفاصل یا تنظیم ناهماهنگ مفاصل که ناشی از سفتی بیش از حد ماهیچه ها در فلج مغزی است، می تواند منجر به بیماری دردناک و تحلیل برنده استخوان به نام استئوارتریت شود.
-استئوپنی: شکستگی ناشی از دانسیته اندک استخوان که استئوپنی نام دارد می تواند در اثر فقدان تحرک، کمبود مواد مغذی و استفاده از داروهای ضد صرع ایجاد شود.
-عدم تعادل در ماهیچه های چشم: این عارضه می تواند بر تثبیت و ردیابی بصری تاثیر بگذارد، متخصص چشم باید موارد این چنینی را ارزیابی کند.
تشخیص فلج مغزی
اگر پزشک خانواده و یا متخصص اطفال به وجود فلج مغزی در کودک مشکوک شود علائم کودک را ارزیابی خواهد کرد و سوابق پزشکی او را مورد بررسی قرار خواهد داد. پزشک شما را به فوق تخصص اعصاب اطفال ارجاع خواهد داد. برای تشخیص فلج مغزی، پزشک دستور انجام برخی تست ها را خواهد داد تا سایر علل احتمالی کنار گذاشته شود.
۱- اسکن های مغزی
تکنیک های تصویربرداری مغزی می تواند برخی آسیب ها و ناهنجاری های مغزی را نشان دهد و به تشخیص فلج مغزی کمک کند. این تست ها عبارتند از:
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی: این تکنیک با استفاده از امواج صوتی و میدان مغناطیسی تصویری سه بعدی از مغز کودک ایجاد می کند. ام آر آی می تواند هر گونه ضایعات و ناهنجاری ها در مغز کودک را نشان دهد. این تست بی درد است اما پر سرو صداست و ممکن است انجام آن یک ساعت زمان برد. کودک قبل از انجام ام آر آی داروی خواب آور خفیفی دریافت می کند. ام ار آی معمولا از روش های مرجح تصویربرداری در تشخیص فلج مغزی محسوب می شود.
سونوگرافی از جمجمه: این تکنیک در طول دوران طفولیت انجام می شود. سونوگرافی جمجمه از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می کند تا تصاویری از مغز ایجاد شود. سونوگرافی تصویری جزئی ایجاد نمی کند اما به دلیل سریع بودن و کم هزینه بودن گزینه ای مناسب است و می تواند از ارزیابی های اولیه مغز در فلج مغزی محسوب شود.
۲- الکتروانسفالوگرام
اگر کودک شما به تشنج دچار باشد پزشک ممکن است دستور انجام الکتروانسفالوگرام را بدهد تا وجود صرع مشخص شود، زیرا این عارضه اغلب در افراد مبتلا به فلج مغزی ایجاد می شود. در طول انجام این تست مجموعی از الکترودها روی جمجمه کودک قرار می گیرد. سپس فعالیت الکتریکی مغز کودک ثبت می شود. اگر کودک به صرع دچار باشد تغییراتی در الگوی امواج مغزی نرمال ایجاد می شود.
۳- تست های آزمایشگاهی
تست های آزمایشگاهی در تشخیص فلج مغزی شامل غربالگری هایی است که برای بررسی مشکلات ژنتیکی و متابولیکی انجام می شود. اگر تشخیص فلج مغزی در مورد کودک شما داده شود احتمالا برای ارزیابی سایر شرایطی که با فلج مغزی ارتباط دارد به سایر متخصصین ارجاع داده خواهید شد. برخی تست ها برای شناسایی مشکلات زیر انجام می شود:
-اختلال در بینایی
-اختلال در شنوایی
-تاخیر یا اختلال در صحبت کردن
-معلولیت ذهنی
-سایر تاخیرها در رشد
-اختلالات حرکتی
آمادگی برای ملاقات با پزشک:
اگر فرزند شما به فلج مغزی مبتلا است درک شما از شرایط کودکتان به شدت معلولیت ها، زمان بروز اولین مشکلات و این که آیا در دوران بارداری، فاکتور خطری وجود داشته است یا خیر، بستگی دارد.
به نکات زیر قبل از مراجعه به پزشک دقت داشته باشید:
-علائمی که کودک خود در حال حاضر دارد را یادداشت بفرمایید، حتی علائمی که به نظر می رسد با نگرانی های شما در مورد فلج مغزی ارتباطی ندارد را یادداشت کنید.
-لیستی از داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی فرزند خود تهیه کنید.
-تمامی تست ها اعم از اسکن ها، تست های آزمایشگاهی و سایر اطلاعاتی که از فرزند خود دارید را به هنگام ملاقات با پزشک همراه داشته باشید.
-سایر سوابق پزشکی فرزند خود را یادداشت کنید.
-اطلاعات شخصی مانند تغییرات اخیر و استرس هایی که در زندگی کودک شما وجود دارد را یادداشت کنید.
-سوالاتی که از پزشک در مورد فلج مغزی و علائم کودک دارید یادداشت کنید.
-به هنگام ملاقات با پزشک سعی کنید همراهی داشته باشید تا شما را در به خاطر سپردن مواردی که پزشک عنوان می کند یاری رساند.
پزشک نیز ممکن است سوالاتی را از شما بپرسد. برخی سوالات پزشک عبارت در مورد فلج مغزی است از:
-چه نگرانی هایی در مورد روند رشد فرزند شما دارید؟
-آیا کودک شما به خوبی غذا می خورد؟
-آیا کودک شما به لمس شدن پاسخ نشان می دهد؟
-آیا متوجه شده اید که کودک شما بیشتر متمایل به یک سمت بدنش می باشد؟
-آیا به لحاظ مهارت هایی مانند راه رفتن، نشستن، صحبت کردن و یا هل دادن کودک شما پیشرفت هایی را نشان داده است؟
بسیار اهمیت دارد که ویزیت های منظم پزشک را دنبال کنید. این ویزیت ها فرصتی است تا پزشک روند رشد و پیشرفت فرزند شما را در حیطه های کلیدی معاینه کند. از جمله مواردی که پزشک در روند درمان فلج مغزی بدان توجه می کند عبارت است از:
-رشد
-تون ماهیچه ای
-قدرت ماهیچه ها
-هماهنگی
-وضعیت
-مهارت های حرکتی مطابق با سن
-توانایی های حسی مانند بینایی، شنوایی و لامسه
درمان فلج مغزی کودکان
درمان فلج مغزی کودکان و افراد بالغ مبتلا به فلج مغزی ممکن است مدت زمان طولانی نیاز داشته باشند. تیم درمانی مرتبط با فلج مغزی شامل متخصصین زیر می شود:
-متخصص اطفال: متخصص اطفال بر برنامه و مراقبت درمانی نظارت دارد.
-متخصص بیماری های اعصاب در اطفال: پزشک متخصص بیماری های اعصاب اطفال برای تشخیص و درمان کودکانی آموزش دیده است که به اختلالات سیستم عصبی و مغزی دچارند.
-جراح ارتوپد: متخصص جراح ارتوپد در درمان اختلالات استخوانی و ماهیچه ای تخصص دارد و می تواند در تشخیص و درمان اختلالات ماهیچه ای موثر باشد.
-فیزیوتراپیست: فیزیوتراپیست فیزیکی یا درمانگر فیزیکی به بهبود قدرت و مهارت راه رفتن و تقویت عملکرد ماهیچه ها کمک می کند.
-درمانگر شغلی: درمانگر شغلی به مهارت های روزمره کودک شما کمک می کند و هدف آن یاری کودک در انجام فعالیت های روزمره است.
-پاتولوژیست اختلالات زبانی یا کلامی: چنین فردی به تشخیص و درمان اختلالات مربوط به سخن گفتن و زبان ناشی از فلج مغزی کمک می کند. اگر فرزند شما در صحبت کردن یا بلع مشکلاتی داشته باشد پاتولوژیست اختلالات زبانی یا کلامی نقش موثر خواهد داشت.
-درمانگر رشد: این متخصص به فرزند شما کمک خواهد کرد تا رفتارهای متناسب با سن کودک، مهارت های اجتماعی و مهارت های شخصیتی در او تقویت شود.
-متخصص سلامت روانی: متخصص سلامت روانی به شما و کودک کمک می کند تا با شرایط بیماری فلج مغزی مقابله کنید.
-درمانگر Recreation (استراحت درمانی): مشارکت در برنامه های فرهنگی و هنری، ورزشی و سایر رویدادهای این چنینی به رشد مهارت ها و توانایی های شناختی و فیزیکی کودک کمک می کند. والدین کودکان مبتلا به فلج مغزی باید به اعتماد به نفس، رفاه عاطفی و سخن گفتن کودک توجه داشته باشند.
-مددکار اجتماعی: مددکار اجتماعی می تواند به خانواده شما در یافتن خدمات و برنامه های درمانی برای بیماری فلج مغزی کمک کند.
-مربی مخصوص: یک مربی آموزش دیده می تواند در تعیین نیازهای آموزشی موثر باشد و منابع آموزشی مناسب را برای کودک مبتلا به فلج مغزی شناسایی کند.
داروها در درمان فلج مغزی:
درمان های دارویی و غیر دارویی در کنترل فلج مغزی می تواند موثر باشد. داروهایی که می تواند سفتی ماهیچه ها را کاهش دهد در درمان ناتوانی های عملکردی ناشی از فلج مغزی موثر است. درمان درد و کنترل عوارض مرتبط با فلج مغزی و علائم آن از اهداف مهم در درمان فلج مغزی محسوب می شود. بسیار اهمیت دارد که در مورد خطرات درمان فلج مغزی به کمک دارو با پزشک صحبت کنید و بدانید آیا این درمان دارویی فلج مغزی مناسب با نیازهای فرزند شما می باشد یا خیر. انتخاب دارو در درمان فلج مغزی کودکان بستگی به مشکل ماهیچه ای دارد و این که آیا کل بدن درگیر است یا خیر. درمان دارویی برای فلج مغزی عبارت است از:
-زمانی که اسپاستیک محدود به یک گروه ماهیچه ای باشد پزشک تزریق مستقیم onabotulinumtoxinA (بوتاکس) را به عضله یا عصب درگیر و یا هر دو برای درمان فلج مغزی توصیه می کند. تزریق باید هر سه ماه یک بار انجام شود. عوارض جانبی ناشی از این تزریق عبارت است از درد، علائمی شبیه آنفولانزا، کبود شدن یا ضعف شدید. سایر عوارض جانبی جدی عبارت است از دشواری در تنفس و بلعیدن.
-زمانی که فلج مغزی اسپاستیک کل بدن را درگیر کرده باشد شل کننده های ماهیچه ای خوراکی می تواند سفتی ماهیچه ها را تخفیف دهد. این داروها عبارتند از دیازپام، دانترولن و باکلوفن.
-دیازپام ریسک وابستگی در پی دارد و معمولا برای درمان در طولانی مدت استفاده نمی شود. تاثیرات جانبی آن عبارت است از ضعف، خواب آلودگی و خستگی.
-عوارض جانبی دانترولن عبارت است از خواب آلودگی، ضعف، تهوع و اسهال.
-عوارض جانبی باکلوفن عبارت است از خواب آلودگی، گیجی و تهوع. توجه داشته باشید که باکلوفن می تواند با استفاده از یک لوله مستقیما به نخاع پمپ شود. این پمپ با استفاده از جراحی زیر پوست شکم قرار داده می شود.
کودک شما ممکن است برای کاهش ریزش غیر قابل کنترل بزاق از دهان داروهای نسخه ای دریافت کنند. داروهایی مانند اسکاپولامین یا گلایکوپیرولیت می تواند موثر باشد. تزریق مستقیم بوتاکس به غدد بزاق نیز موثر خواهد بود.
سایر راه های درمان فلج مغزی:
طیفی از درمان های غیر دارویی می تواند به فرد مبتلا به فلج مغزی کمک کند تا توانایی های عملکردی خود را تقویت کند:
-درمان فیزیکی: ورزش و تمرین ماهیچه ها می تواند قدرت، انعطاف، تعادل و تحرک کودک را تقویت کند. شما خواهید آموخت که چطور در خانه مراقب نیازهای روزمره کودک مبتلا به فلج مغزی برای مثال حمام کردن و غذا خوردن باشید. برای یک تا دو سال بعد از تولد درمان های فیزیکی و شغلی می تواند به کنترل سر و تنه و برداشتن اشیا کمک کنند. برخی ابزارهای کمکی می تواند فرزند شما را در انجام عملکردهایی مانند راه رفتن یاری کند.
-درمان شغلی: با استفاده از برخی استراتژی ها و هم چنین برخی تجهیزات درمانگر شغلی می تواند مشارکت مستقل کودک مبتلا به فلج مغزی را در فعالیت های روزمره اش در خانه، مدرسه و اجتماع تقویت کند. برخی از تجهیزات عبارت است از واکر و یا ویلچرهای الکتریکی.
-گفتار درمانی: به این ترتیب کودک شما می تواند با وضوح بهتری سخن بگوید و یا با استفاده از زبان علائم ارتباط برقرار کند. اگر برقراری ارتباط دشوار باشد، درمانگر به کودک مبتلا به فلج مغزی شما خواهد آموخت از دستگاه های ارتباطی مانند کامپیوتر استفاده کند. دستگاه ارتباطی دیگر شامل طیفی از تصاویری است که شامل آیتم ها و فعالیت هایی می شود که کودک مبتلا به فلج مغزی در زندگی روزمره خود ممکن است با آن رو به رو شود. هم چنین می تواند با اشاره به تصاویر جملاتی را بیاموزد. همچنین می توان بر مشکلات ماهیچه ای دخیل در غذا خوردن و بلعیدن نیز تمرکز کرد.
-درمان Recreational یا استراحت درمانی: برخی کودکان ممکن است از این درمان ها بهره برند. این نوع درمان فلج مغزی، به توانایی حرکتی کودک، سخن گفتن و رفاه عاطفی کودک می پردازد.
گزینه جراحی برای درمان فلج مغزی:
برای تخفیف سفتی ماهیچه ها یا اصلاح برخی ناهنجاری های استخوانی ناشی از فلج مغزی اسپاستیک ممکن است انجام جراحی ضروری باشد. این انتخاب های درمانی در بیماری فلج مغزی عبارتند از:
جراحی ارتوپدیک: کودکانی که به ناهنجاری های شدید دچارند ممکن است به انجام جراحی در استخوان ها یا مفاصل نیاز داشته باشند تا استخوان ها در موقعیت صحیح جای گیرند. در برخی روش های جراحی ممکن است ماهیچه ها و تاندون هایی که در اثر contracture کوتاه شده باشند، بلند تر شوند. این اصلاحات می تواند درد ناشی از بیماری فلج مغزی را تخفیف داده و حرکت را بهبود بخشد. انجام این جراحی ها کمک می کند تا استفاده از ابزاری مانند واکر ساده تر شود. در موارد شدید زمانی که سایر درمان ها برای کنترل فلج مغزی کمک کننده نباشد جراح ممکن است اعصاب تغذیه کننده ماهیچه های اسپاستیک را قطع کند. به این ترتیب ماهیچه ها ریلکس شده و درد کاهش می یابد. اما این روش می تواند بی حسی را به دنبال داشته باشد.
پیشگیری از فلج مغزی
اغلب موارد فلج مغزی قابل پیشگیری نمی باشد، اما شما می توانید احتمال بروز برخی خطرات ناشی از فلج مغزی را کاهش دهید. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید انجام برخی اقدامات می تواند بروز عوارض بارداری را به حداقل برساند:
-واکسیناسیون لازم را انجام دهید. واکسیناسیون علیه بیماری هایی مانند روبلا می تواند به پیشگیری از عفونتی کمک کند که می تواند سبب فلج مغزی جنین می شود.
-مراقب خودتان باشید. سالم بودن شما احتمال ابتلا به عفونت را کاهش می دهد و در نتیجه شانس بروز عوارضی مانند فلج مغزی کاهش می یابد.
-مراقبت های بارداری یا پریناتال را به موقع دریافت کنید. ویزیت های منظم در طول دوران بارداری راه بسیار مناسبی برای کاهش ریسک عوارض برای شما و جنین می باشد. ملاقات مرتب پزشک می تواند مانع از زایمان زودرس، وزن اندک نوزاد به هنگام تولد و ابتلا به عفونت شود.
-با فرزند خود به دقت رفتار کنید. پیشگیری از آسیب به سر نوزاد می تواند در کاهش بروز فلج مغزی بسیار موثر باشد، برای مثال می توانید دور تخت فرزند خود از ریل های محافظ مناسب استفاده کنید.
نکات مهم:
زمانی که معلولیتی در مورد فرزند شما مانند فلج مغزی تشخیص داده می شود کل اعضای خانواده با چالش های جدیدی رو به رو خواهند بود. برخی نکات که در ادامه آمده است می تواند در مراقبت از فرزند مبتلا به فلج مغزی و هم چنین مراقبت از خودتان موثر باشد:
-استقلال کودک خود را تقویت کنید: هر گونه تلاش برای استقلال را تشویق کنید و اهمیتی ندارد که این تلاش چقدر کوچک است.
-مدافع کودک خود باشید: شما بخش مهمی از تیم مراقبتی کودکتان را تشکیل می دهید. نترسید و سوالاتی که از جانب کودک شما مطرح است را از متخصصین و درمانگرهای خود بپرسید.
-به دنبال دریافت پشتیبانی باشید: به این ترتیب می توانید با فلج مغزی فرزند خود و تاثیرات آن رو به رو شوید. ممکن است به عنوان والدین کودک احساس گناه و اندوه داشته باشید.
منبع:
دکتر سلامت
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼