رشد اجتماعی کودکان، تولد تا سه سالگی
کودکان از همان لحظه که به دنیا پا می‌گذارند به‌خوبی برای تعامل با والدین خود مجهزند.
کودکان از همان لحظه که به دنیا پا می‌گذارند به‌خوبی برای تعامل با والدین خود مجهزند؛ آن‌ها دارای غرایز اجتماعی هستند که والدینشان را تشویق می‌کند با کودک خود تبادل پیام کنند. به‌عبارت‌دیگر هم والدین و هم نوزاد برای اختلاط دوطرفه‌ای که زیربنای تمامی تعامل‌های اجتماعی است، آماده‌اند.
در مقابل، ارتباط کودک با اسباب‌بازی‌ها امری یک‌طرفه است و کودک نیز این را می‌داند. اسباب‌بازی‌ها می‌توانند او را خوشحال کنند ولی خودشان خوشحال نمی‌شوند. در این نوع ارتباط هیچ نوع پسخوردی که بتواند سبب ایجاد رابطه‌ای گرم و مستمر گردد، وجود ندارد.
کودکان در جستجوی توجه محبت‌آمیز هستند که فقط انسان‌ها می‌توانند آن را فراهم کنند، و فقط انسان‌ها به‌خصوص پدر و مادر هستند که می‌توانند با توجه محبت‌آمیز مخصوص به خود، کودک را به موجودی اجتماعی تبدیل کنند.
این پاسخ طلبی از دیگران در رفتار تمام کودکان خردسال مشهود است و اگر می‌خواهیم کودکانمان به بزرگسالانی اجتماعی و بامحبت تبدیل شوند باید از همان ابتدا نیازهای آن‌ها را برآورده سازیم و به آن‌ها پاسخ دهیم. با این کار باعث می‌شویم آن‌ها به افرادی پاسخ‌دهنده به دیگران با رفتاری دوستانه، اجتماعی و بامحبت تبدیل شوند و در این صورت خدمت مناسبی به آن‌ها کرده‌ایم زیرا دیگران نیز آن‌ها را می‌پذیرند و دوست دارند.
رابطه‌ای که کودک با والدینش و در وحلۀ اول با مادرش ایجاد می‌کند، طرحی کلی برای همۀ روابط دیگر او خواهد بود. کودکان با تقلید از ما اجتماعی می‌شوند. آن‌ها ابتدا از حالت‌های صورت تقلید می‌کنند و بعد از ژست‌ها (اشارات)، بعد از حرکات و سرانجام از کل الگوهای رفتاری.
در همان فاصلۀ زمانی کوتاه سال اول زندگی، کودک بسیاری از تشریفات پایۀ اجتماعی را از والدین دریافت می‌کند و می‌آموزد. بنابراین پدر و مادر مسئولیت دارند که آگاهی اجتماعی خود را بیش از هر زمان دیگری افزایش دهند. کودکان از بدو تولد به صداهای زیر انسانی پاسخ می‌دهند و از همین زمان است که شما باید شروع به صحبت کنید و همیشه به این کار ادامه دهید. با شروع به صحبت کردن با کودک خود، او را در مسیر اجتماعی شدن می‌اندازید.
رشد اجتماعی، نوزاد
کودک شما دوست دارد وقتی با او صحبت می‌کنید به شما گوش بدهد، نگاه کند و پاسخ دهد. او سرخود را به بالا و پایین تکان می‌دهد، دهانش را حرکت می‌دهد، زبانش را بیرون می‌آورد و بدنش را تکان می‌دهد.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
کاری کنید که کودکتان مکرر با شما تماس پوستی داشته باشد زیرا این کار برای برقراری پیوند اجتماعی ضروری است. با پاسخ دادن به‌تمامی واکنش‌های او یک گفتگوی دوطرفه را ترتیب دهید. این کار او را به صحبت کردن متقابل تشویق می‌کند.
رشد اجتماعی، ۱۲ هفتگی
کودک شما سرش را به‌طرف صدای شما می‌چرخاند و به شما لبخند می‌زند. او خشنودی خود را با لبخند زدن، لگدزدن با پا و حرکت دادن دستانش نشان می‌دهد.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
بسیاری از برداشت‌های اولیۀ کودک شما از جهان از طریق تغذیه با شیشه یا پستان به دست می‌آیند. هنگام تغذیه با او تماس چشمی برقرار کنید تا ضمن احساس خوشایند شیر خوردن، ارتباط اجتماعی را نیز تجربه کند. اگر شما با توجه، محبت، در آغوش گرفتن، آرامش بخشیدن و صداهای آرام‌بخش به کودکتان پاسخ دهید، او یاد می‌گیرد که مهربان بودن پاداش دارد. اگر به کودک لبخند بزنید او هم در پاسخ و به‌عنوان سلام لبخند می‌زند.
رشد اجتماعی، 16 هفتگی
کودک شما به کسانی که با او صحبت یا بازی می‌کنند نگاه می‌کند و لبخند می‌زند. او شما و سایر اعضای خانواده‌اش را می‌شناسد. او دوست ندارد مدت زیادی با یک اسباب‌بازی تنها گذاشته شود و به هنگامی‌که تنها می‌ماند گریه می‌کند. اگر به‌طرف او بروید دست از گریه برمی‌دارد و بدنش را پیشاپیش پیچ‌وتاب می‌دهد.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
به‌صورت اغراق‌شده‌ای برگردید و با کودک خود روبه‌رو شوید طوری که او به‌راحتی بفهمد که دارید به‌سوی او می‌روید و به او توجه می‌کنید. تا آنجا که می‌توانید با او ارتباط چشمی برقرار کنید و در تمام حالات و اشارات صورت غلو کنید. هر کاری را که کودکتان انجام می‌دهد تقلید کنید ولی به‌صورت اغراق‌آمیز. تا می‌توانید وقت بیشتری برای بازی با او اختصاص دهید. آواز خواندن و بازی‌هایی که با شعر و حرکات موزون همراه‌اند او را تشویق می‌کنند در پاسخ صدا درآورد.
رشد اجتماعی، ۲۰ هفتگی
کودک شما با برگرداندن صورت و بدن از خود شرم و خجالت نشان می‌دهد ولی به افراد آشنا لبخند می‌زند. او به چهار طریق ارتباط برقرار می‌کند: گریه کردن، صدا درآوردن، حالات صورت و حرکات بدن. او فرق صدای دوستانه و صدای خشمگین را تشخیص می‌دهد و نسبت به لبخند زدن و دعوا کردن واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهد.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
همۀ صداهای کودک خود را با تغییر دادن زیروبم صدای خودتان، تقلید کنید. اگر کودک فقط گوش می‌کند توجه او را با صداهای ظریف جلب کنید، موسیقی ملایم بنوازید، دستمال‌کاغذی مچاله کنید، با زنگ‌های کوچک صدا درآورید و یک فرفره نزدیک تخت او قرار دهید. همۀ میهمانان خود را به کودک معرفی کنید تا به افراد غریبه عادت کند.
رشد اجتماعی، 24 هفتگی
کودک شما به‌طور آشکار و به‌سرعت در حال پیشرفت است. او با حرکاتی همچون نوازش کردن، ضربه زدن، چنگ زدن و سیلی زدن واکنش نشان می‌دهد. او ممکن است به‌عنوان سلام گفتن یا نشان دادن علاقه دست خود را به‌صورت شما بکشد. در این سن ممکن است از غریبه‌ها بترسد و احساس تعلق خود به شما را با چنگ زدن به شما و نگه‌داشتن شما، نشان دهد.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
اگر کودک شما حرکات بدن زیادی از خود نشان می‌دهد، حرکات و اشارات جدیدتری به او یاد دهید. وقتی می‌روید تا او را بغل کنید، دست‌های خود را بازکنید؛ او از شما تقلید خواهد کرد. حرکات پراحساس و اغراق‌آمیز نشان دهید و زیروبم صدای خود را با حرکت خود تطبیق دهید. صبر کنید تا کار شما را تکرار کند. به معرفی کردن غریبه‌ها ادامه دهید و به کودک خود برای عادت کردن به آن‌ها وقت کافی بدهید.
رشد اجتماعی، ۲۸ تا ۳۶ هفتگی
کودک شما به یک کودک دیگر نگاه می‌کند، دستش را به‌طرف او دراز می‌کند و او را لمس می‌کند. او دوست دارد در بازی‌هایی مثل دس دسی و لی‌لی حوضک شرکت کند. کودک شما برای اینکه به او توجه کنید سرفه می‌کند، صداهای حلقی درمی‌آورد، جیغ می‌کشد، گریه می‌کند که همگی با حالات صورت و سایر اشارات محاوره‌ای همراه است.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
مقدار زیادی محبت جسمانی از خود نشان دهید. تجربیات لمسی را تشویق کنید و بازی‌های تماسی زیادی انجام دهید. اگر کودک شما زیاد از خودش صدا درمی‌آورد، صداهای او را تقلید کنید. سپس صدای جدیدی درآورید و صبر کنید تا پاسخ دهد. به‌این‌ترتیب به‌زودی یاد می‌گیرد که صدا به معنی ارتباط برقرار کردن است. استقلال او را از طریق تغذیۀ مستقل تقویت کنید، از آزمایشگری او استقبال کنید. کلمۀ نه را محکم ادا کنید تا او پاسخ منفی را درک کند.
رشد اجتماعی، 37 هفتگی تا یک‌سالگی
کودک شما نام خود را می‌داند و نه را می‌فهمد. او حس شوخ‌طبعی دارد و خیلی دوست دارد شما را بخنداند. او با فشردن سروصورت خود به‌صورت شما محبت زیادش را نشان می‌دهد. او بعضی از تشریفات اجتماعی مثل بای بای کردن و بوسیدن را بلد است. اگر اسباب‌بازی او را بگیرید، خشمگین می‌شود.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
رضایت خود را از هر چیز با خندیدن نشان دهید و در لابه‌لای بازی‌ها و داستان‌ها بخندید و با او شوخی کنید تا حس شوخ‌طبعی او را در برخوردهای اجتماعی پرورش دهید. او را با کودکان دیگر آشنا کنید و گاهی او را با پرستار بچه و سایر اشخاصی که خوب نمی‌شناسد، تنها بگذارید. اگر مراقب دیگری در کار نباشد، کودک به یک شخص وابسته می‌شود و هنگام جدایی احساس ناامنی می‌کند.
رشد اجتماعی، ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
کودک شما گردهمایی‌های اجتماعی را دوست دارد و گفتگوها را تعقیب و در فواصل گفتگو سروصدا می‌کند. او می‌تواند
یک یا دو کلمۀ بامعنی به زبان بیاورد، از شما چیزی بخواهد، تشکر خود را نشان دهد و با شنیدن کلمۀ نه از انجام کارها خودداری می‌کند. سعی می‌کند در فعالیت‌ها مثمر ثمر باشد. او دوست دارد دست شما را برای احساس اطمینان و امنیت بگیرد.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
امکان شرکت در وقایع اجتماعی را برای کودک خود فراهم‌سازید. صندلی مخصوص او را در کنار میز غذا، روروک او را در مرکز اتاق و محل نشستن او در اتومبیل را بین دیگران قرار دهید. کودک شما ممکن است از غریبه‌ها بترسد یا آن‌ها را دوست نداشته باشد. برای تقویت استقلال وی او را به ماندن با دیگران عادت دهید. آموزش تشکر کردن را آغاز کنید. هر وقت نیاز به پشتیبانی دارد دست او را بگیرید و حمایتش کنید.
رشد اجتماعی، 15 تا 18 ماهگی
کودک شما بیشتر کمک می‌کند، هم در کارهای روزمره خانه و هم در پوشیدن و از تن درآوردن لباس‌های خود. او نسبت به افراد خانواده، حیوانات خانگی و عروسک‌ها محبت نشان می‌دهد. او به بزرگسالان توجه و علاقۀ رو به تزایدی نشان می‌دهد و دوست دارد از آن‌ها تقلید کند. او به گرد هم‌آیی‌های اجتماعی علاقه‌مند‌است. او در کنار یک کودک دیگر، ولی نه با او، بازی می‌کند.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
غریزۀ یاریگری او را با واگذار کردن کارهای کوچک روزانه به او تقویت کنید. اجازه دهید بعضی از لباس‌هایش را خودش بپوشد و کلاهش را به سر بگذارد. هر وقت می‌توانید او را با کودکان دیگر آشنا کنید. او به خاطر لذتی که از شما کسب می‌کند، انگیزۀ لازم برای برقراری روابط دوستانه با دیگران را پیدا می‌کند. رفتار محبت‌آمیز با بستگان، کودکان دیگر، عروسک‌ها و حیوانات دست‌آموز را تشویق کنید.
رشد اجتماعی، ۱۸ ماهگی تا دوسالگی
کودک شما ممکن است به‌صورت افراطی به وسایل جلب‌توجه مثل چنگ زدن به دست شما و انجام کارهای ممنوعه متوسل شود و غالباً از اطاعت سرباز می‌زند. بااین‌حال با سایر بچه‌ها کمتر دعوا و بیشتر همکاری می‌کند او ممکن است برای انطباق با همبازی، رفتار خودخواهانه‌اش را تعدیل کند.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
تا آنجا که می‌توانید او را با کودکان دیگر درگیر کنید، او را وادارید با آن‌ها بازی کند و انواع وسایل بازی برای تسهیل اجتماعی شدنِ او در اختیارش بگذارید. با تقدیر از موفقیت‌های کودک خود، از بروز رقابت جلوگیری کنید. این کار به او احساس عزت‌نفس می‌دهد. هرگونه مشارکت از سوی او را تحسین کنید. همیشه به طرق جلب‌توجه او پاسخ دهید ولی سعی کنید با منحرف کردن حواس او به طرق مختلف، از منفی کاری او جلوگیری کنید.
رشد اجتماعی، 2 تا 2.5 سالگی
کودک شما ممکن است از شریک شدن با بقیه اکراه داشته باشد و احساس رقابت در او دیده می‌شود. او سعی می‌کند خواست خود را به دیگران تحمیل کند. دوست دارد مستقل باشد ولی درعین‌حال تأیید بزرگ‌ترها را نیز می‌طلبد. ممکن است نسبت به اِعمال قدرت با کج‌خلقی کردن واکنش نشان دهد، که باید نادیده گرفت.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
همواره از تلاش‌های او پشتیبانی کنید. از شکست‌ها چشم‌پوشی کنید و نشان دهید چگونه می‌توان به‌آرامی مشکلات را حل کرد. هر موفقیتی را تحسین کنید. آموزش رفتار مؤدبانه و احترام به مالکیت اشخاص را آغاز کنید. در مورد مقررات ایمنی، همیشه یکنواخت و قاطع عمل کنید. انضباط را به‌صورت محدود به کار ببرید ولی در مورد آن یکنواخت و عادلانه رفتار کنید. انضباط بیش‌ازحد ممکن است منجر به مشکلات رفتاری شود و انضباط کمتر از حد لازم نیز می‌تواند سبب رفتار ضداجتماعی گردد.
رشد اجتماعی، ۳ سالگی
کودک شما مستقل‌تر شده و برخورد او با کودکان دیگر دوستانه‌تر شده است. در این سن است که احتمالاً خودخواهی کنار گذاشته می‌شود و دوستی‌های باثبات با بزرگ‌ترها و کودکان شکل می‌گیرد. او وقتی شاهد ناراحتی کسی است با او همدردی می‌کند و سخاوتمندتر نیز شده است.
چگونه می‌توانید کمک کنید.
خودخواه نبودن حاصل عضویت در گروه است. بنابراین کودک خود را تشویق کنید که در منزل بار خودش را به دوش بکشد. در هر فرصت ممکن از او تمجید کنید. هیچ‌گاه برای آشنا کردن کودک با راست‌گویی و صداقت زود نیست. همیشه این کار را تشویق کنید حتی اگر اعتراف به یک عمل خطا باشد. ابتدا راست‌گویی او را تحسین کنید و دفعۀ بعد با رفتار ناپسند وی برخورد کنی.
منبع:
کودک آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼