انواع حساسیت کودکان، کدامند و چه علائمی دارند؟

آلرژی یا حساسیت کودکان می‌تواند برای کودکان و نوزادان بسیار آزاردهنده باشد، چون نمی‌توانند از مشکلات خود و جزییاتش صحبت کنند. حساسیت‌های غذایی، حساسیت‌های فصلی و حساسیت‌های پوستی از جمله آلرژی‌های شایع در کودکان است که هریک علل و راهکار درمانی خود را دارد.
امروزه در جهانی که مشکلات پزشکی متعددی وجود دارد، آلرژی‌ها بسیار رایج هستند و ما از آن‌ها تحت عنوان حساسیت یاد می‌کنیم. نه فقط بزرگسالان، بلکه نوزادان نیز مبتلا به حساسیت می‌شوند. حساسیت غذایی شایع‌ترین نوع حساسیت کودکان است. حساسیت‌ها در کودکان بصورت تصادفی ظاهر می‌شود و شما باید از شایع‌ترین علل آن‌ها و نحوه مدیریت کردنشان مطلع شوید.

آلرژی یا حساسیت چیست؟
"آلرژی" اصطلاح رایج برای نشان دادن واکنش غیر طبیعی بدن به برخی از مواد است. موادی که می‌توانند بسیار مورد استفاده باشند و استفاده از آن‌ها کاملا عادی باشد. بدن به برخی از مواد حساس است. واکنش آلرژیک نتیجه واکنش بدن به یک یا چند ماده خاص است.
نوزادان نیز ممکن است به برخی غذا‌ها مانند شیر، تخم مرغ، آجیل، گندم و ماهی آلرژی داشته باشند. ممکن است به علت واکنش آلرژیک خارش، مشکل در تنفس و عطسه‌ی مداوم ایجاد شود.

حساسیت در نوزادان چقدر شایع است؟
سیستم ایمنی بدن نوزادان بسیار آسیب پذیر و ضعیف است. همین امر نوزادان را مستعد ابتلا به حساسیت می‌کند. کودکان ممکن است به مواد غذایی و سایر مواد خارجی حساس باشند.

چه کسانی بیشتر درمعرض ابتلا به حساسیت هستند؟
به سختی می‌توان حساسیت را به یک عامل خاص وابسته دانست. پس نمی‌توان به سادگی مشخص کرد کودک شما در معرض ابتلا به حساسیت هست یا خیر. با این حال ژنتیک می‌تواند در حساسیت کودکان به یک ماده خاص تاحدودی دخیل باشد. اگر در خانواده‌ای نسبت به ماده خاصی حساسیت وجود داشته باشد، شانس کودک شما برای حساسیت داشتن به همان ماده دوچندان می‌شود. بعضی اوقات هم کودک ما دقیقا به همان ماده حساس نیست و عامل حساسیتش می‌تواند کاملا جدید باشد. همانطور که قبلا گفتیم نوزادان بخاطر ضعف سیستم ایمنی بدن بسیار مستعد ابتلا به حساسیت هستند.

حساسیت در مقابل سرماخوردگی
اشتباه گرفتن سرماخوردگی با حساسیت بسیار رایج است، چون این دو علائم مشترک زیادی با هم دارند. حتی بسیاری از افراد تفاوت سرماخوردگی و حساسیت را نمی‌دانند.
دلیل سرما خوردن ما یک ویروس مسری است. وقتی سرما می‌خورید سیستم ایمنی بدنتان در واکنش به این ویروس شما را دچار تب، سرفه و درد می‌کند. رها شدن از شر ویروس سرماخوردگی ممکن است چندین روز طول بکشد. اما حساسیت به دلیل نحوه کار سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. چون چیز‌های بی‌ضرر را به عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و به آن‌ها حمله می‌کند و واکنش‌های آلرژیک بدن مانند بثورات پوستی یا عطسه ایجاد می‌شوند.
بعضی از آلرژی‌های شناخته شده عبارتند از: حساسیت به شیر، سویا، ماهی، گرد و غبار، گرده، آجیل و گندم. بر خلاف سرماخوردگی، آلرژی‌ها به سرعت از بین نمی‌روند، آن‌ها به صورت ادامه دار تکرار می‌شوند و البته مسری هم نیستند.
تشخیص حساسیت در کودکان از سرماخوردگی
اگر بدن کودکتان تحریک شده و مدتی‌ست دچار گرفتگی دماغ می‌باشد، احتمالا او به چیزی حساس است. بدن به عامل حساسیت خیلی سریع واکنش نشان می‌دهد، برخلاف سرماخوردگی که علائم با سرعت کمتری ظاهر می‌شوند. اگر متوجه شدید دماغ کودک گرفته و وی نمی‌تواند راحت بخوابد یا برروی بدنش بثورات پوستی ظاهر شده‌اند این به احتمال قوی حساسیت است نه سرماخوردگی.

علت حساسیت کودکان چیست؟
بیشتر حساسیت‌ها در خانواده نسل در نسل از طریق ژن‌ها منتقل می‌شوند، مانند حساسیت‌های غذایی. کودک همچنین می‌تواند به حیوانات خانگی، علف‌های هرز و گرده گل حساس باشد. حساسیت وی ممکن است در هر لحظه یا نقطه‌ای از زندگی خودش را نشان دهد.

تشخیص آلرژی در کودکان
واکنش‌های بدن به حساسیت بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض عامل حساسیت دیده می‌شود. اولین علائم عبارتند از: عطسه‌، چشمان خیس و گرفتگی بینی. این واکنش‌ها هر بار که کودک در معرض آن آلرژن‌ها قرار می‌گیرد، دوباره تجدید می‌شوند.
برای تشخیص آلرژی‌های مختلف روش‌های تست مختلفی هم وجود دارد. اما بهترین راه اینست که اول خود عامل حساسیت کودکان را شناسایی کنید.

چرا ابتلا به حساسیت در کودکان رو به افزایش است؟
استدلال خاصی مبنی بر اینکه چرا آلرژی در نوزادان و کودکان افزایش یافته وجود ندارد. سطوح آلودگی رو به افزایش است و ما در خارج از منزل در معرض آلودگی‌های مختلفی قرار می‌گیریم. به طور کلی، اعتقاد بر این است که تمیزکاری زیاد منزل و قرار گرفتن در معرض میزان کمتری از میکروب‌های بی ضرر ممکن است سبب افزایش حساسیت شود، زیرا بدن نوزاد توانایی ایجاد مکانیسم دفاعی در محیط آلوده را از دست می‌دهد. خوب است گاهی اجازه دهید بچه‌ها کثیف شوند. مراقبت بیش از حد می‌تواند آسیب بیشتری نسبت به خسارت‌های کثیف بازی ایجاد کند.

واکنش‌های آلرژیک چگونه ایجاد می‌شوند؟
هنگامی که بدن ما با عامل حساسیت روبرو می‌شود، آنتی بادی‌هایی را برای مبارزه با این آلرژن‌ها آزاد می‌کند و این آنتی بادی‌ها، هیستامین نامیده می‌شوند. هیستامین‌ها باعث می‌شوند عروق خونی متورم شوند و این باعث بروز خارش، انسداد بینی، عطسه و خارش چشم می‌شود و نفس کشیدن دشوار می‌گردد. بدیهی است که یک نوع هیستامین فقط مسبب ایجاد یک نوع حساسیت است. مثلا شما ممکن است به تخم مرغ حساسیت داشته باشید، اما به بادام زمینی حساسیت نداشته باشید.

حساسیت‌های شایع در کودکان
تعدادی از حساسیت‌های شایع در کودکان عبارتند از:
-حساسیت غذایی
-حساسیت پوستی
-حساسیت به شیر
-حساسیت به حیوانات خانگی
-حساسیت به گرد و غبار و مایت‌ها
-حساسیت به گرده گل
-حساسیت به قارچ‌ها

حساسیت‌ های غذایی کودکان
شایع‌ترین نوع حساسیت در نوزادان و کودکان حساسیت غذایی است. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۴٪ نوزادان و کودکان از حساسیت غذایی رنج می‌برند. مواد غذایی مانند آجیل، تخم مرغ، گندم، شکلات و ماهی باعث ایجاد حساسیت غذایی در نوزادان می‌شوند.
علائم: علائم رایج این نوع حساسیت عبارتند از:
-گرفتگی بینی
-ورم کردن
-خارش یا ورم کردن چشم
-دل درد
-اسهال
مشکلات:‌ دشوارترین بخش روبرو شدن با حساسیت نوزادان اینست که آن‌ها نمی‌توانند مشکلات خود را بیان کنند. اگرچه علائمی که گفته شد بی خطر به نظر می‌رسند. اما در بعضی موارد زبان به دلیل تورم عروق خونی ضخیم می‌شود. این تورم می‌تواند تنفس را مشکل کند و کودک قادر به نفس کشیدن نباشد (شوک آنافیلاکتیک یا آنافیلاکسی).
راهکار‌ها: بهترین راهکار در مقابل حساسیت‌ کودکان دوری کردن از عواملش است. این راهکار ممکن است خیلی عملی نباشد. چنین مواقعی دکتر‌ها آنتی‌هیستامین تجویز می‌کنند. مشاهد شده که برخی از این حساسیت‌ها با رشد کودک از بین می‌روند.
پیشگیری: همانطور که گفتیم باید تا می‌توان از عامل حساسیت دوری کرد. اگر شما علائم حساسیت را در کودکتان مشاهده کردید بهتر است در آینده از روبرو کردن او با عامل حساسیتش جلوگیری کنید.
حساسیت به شیر مادر: بعضی از نوزادان شیرخوار به شیر مادر حساسیت دارند که دلیل این حساسیت می‌تواند بخاطر وجود شیر گاو در رژیم غذایی مادر باشد. این نوزادان وقتی از فرمول‌های غذایی جایگزین شیر مادر استفاده می‌کنند بسیار بهتر می‌شوند. علائم حساسیت به شیر مادر در شیرخوارن عبارتند از: استفراغ، اسهال، دل درد، گرفتگی بینی و وزن نگرفتن. آلرژی به شیر گاهی تنها در سال‌های اولیه زندگی کودک، والدین را درگیر می‌کند.
حساسیت به تخم مرغ: برخی کودکان نوپا به تخم مرغ حساسیت دارند. این حساسیت در پسر‌ها بیشتر از دختر‌ها دیده شده است. در اینصورت باید برای چند سال استفاده از تخم مرغ در غذای کودکتان را ممنوع کنید و بعد از چند سال می‌توانید مجددا تست کنید که آیا حساسیت آن‌ها از بین رفته است یا خیر.

حساسیت‌های پوستی کودکان
به طور متوسط ۱۰٪ از کودکان، مبتلا به حساسیت‌های پوستی هستند، شایع‌ترین آن اگزما است که به عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود. سایر آلرژی‌های پوستی عبارتند از: سبوره، درماتیت، عرق سوز.
اگزما یک نوع از بیماری پوستی است که در آن تکه‌هایی از پوست خشک و قرمز می‌شود و با احساس سوزش همراه است.
بیشتر بخوانید: حساسیت پوستی چیست و چگونه درمان می‌شود؟
علائم: لکه‌های قرمزی که بیشتر برروی گردن، مچ دست و مچ پا ظاهر می‌شوند.
مشکلات: اگر اگزما درمان نشود، می‌تواند بسیار دردناک باشد و در طول عمر فرد مداوما باعث رنج وی شود.
راهکار‌ها: اگزما با کرم‌های موضعی استروئیدی (هیدروکورتیزون) درمان می‌شود.
پیشگیری: با راهکار‌های زیر اگزما به راحتی قابل کنترل است:
-اجتناب از عوامل حساسیت زا و محرک‌های پوستی
-تنظیم کردن یک برنامه روتین برای مراقبت از پوست
- جلوگیری از خارش بثورات پوستی توسط کودک
-دوری از استرس

حساسیت‌های تنفسی
حساسیت‌های مربوط به بینی یا دستگاه تنفسی معمولا شدید هستند و اقدامات فوری می‌طلبند. علائم این آلرژی بسیار شبیه به سرماخوردگی است با این تفاوت که سرماخوردگی بخش فوقانی دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند، ولی آلرژی برروی بخش تحتانی دستگاه تنفسی اثر می‌گذارد.
علائم: آلرژی‌های تنفسی برروی مسیر عبور هوا از بینی تاثیر می‌گذارد و باعث سرفه و خس خس سینه می‌شود. از دیگر علائم آن دشواری تنفس و تنگی نفس است.
مشکلات: خس خس سینه یا آسم یک وضعیت ناخوشایند و جدی است زیرا کودک در نفس کشیدن دچار مشکل می‌شود، بنابراین مهم است که فورا کودک را نزد پزشک ببرید. آلرژی تنفسی می‌تواند زمینه ساز مشکلات ریه در آینده باشد.
راهکار‌ها: دارو‌های ضد التهابی یا استروئید‌های استنشاقی برای درمان این حساسیت کودکان استفاده می‌شود که در بهبود التهاب و تورم بینی موثر است.
پیشگیری: بهترین راه برای جلوگیری از آلرژی‌های تنفسی این است که از عوامل محرک دوری کنید. در اینجا به برخی از روش‌های رایج برای جلوگیری از آلرژی تنفسی اشاره کرده‌ایم:
-استفاده از تشک و بالشت‌های مقاوم در برابر گرد و غبار
-اجتناب از مصرف سیگار در منزل
-فرش نکردن اتاق کودک
-نیاوردن حیوانات خانگی در داخل خانه

حساسیت‌ های فصلی
حساسیت‌های فصلی "Hayfever" نیز نامیده می‌شود. عواملی مثل گرده گل و قارچ ها، به عنوان جسم خارجی در بدن، سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند و بدن با انتشار هیستامین‌ها علیه شان مبارزه می‌کند.
علائم: برخی علائم عبارتند از:
-خاراندن چشم توسط نوزاد
-گرفتگی بینی
-آبریزش بینی
-خارش گوش
-احساس خارش در گلو
مشکلات: اگرچه حساسیت فصلی خطرناک نیست، زندگی با وجود آن‌ها دشوار است. اگر درمان نشود، ممکن است در دراز مدت باعث بروز مشکلاتی مانند آسم، سینوزیت و عفونت گوش بشود. در این آلرژی چشمان نوزادان ممکن است بسیار اذیت شده و بی قرارشان کند.
راهکار‌ها: حساسیت فصلی به جز اجتناب از عوامل حساسیت زا نیاز به مصرف دارو هم دارد. مثل برخی از دارو‌های رایج آلرژی برای نوزادان که شامل آنتی هیستامین‌ها و ضد گرفتگی بینی هستند.
پیشگیری: برخی اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
-ایمونوتراپی
-شستشوی مجاری تنفسی با محلول آب نمک
-دوری کردن از مکان‌های پر از گردو غبار و قارچ
-استفاده کردن از ماسک و تصفیه کننده هوا

حساسیت به حیوانات
حساسیت به حیوانات در اثر تنفس شوره و پوست‌های خشک شده ریز، بزاق دهان، مدفوع و ادرار حیوانات ایجاد می‌شود. خز و پوست حیوانات چندان حساسیت زا نیست، اما گرد و غبار زیادی جذب می‌کند.
بیشتر بخوانید: تمایل روز افزون مردم به نگهداری و سرپرستی از حیوانات خانگی
علائم: علائم شایان ذکر عبارتند از:
-چشمان اشک آلود
-آبریزش بینی
-عطسه کردن
-خستگی
مشکلات: هیچ مشکل جدی در این نوع حساسیت وجود ندارد، اما برای کودک می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد.
پیشگیری: بهترین راه جلوگیری از آوردن حیوانات به درون خانه است. دیگر راه‌های پیشگیری عبارتند از:
-بغل نکردن حیوانات و نبوسیدنشان
-جارو کردن خانه بطور منظم
-استفاده از تصفیه کننده‌های هوا
-حمام کردن حیوانات خانگی بطور منظم

حساسیت‌های داخل سالن
حساسیت‌های داخلی به خاطر آلرژی به گرد و غبار، حیوانات خانگی و قارچ‌ها ایجاد می‌شود.
علا‏یم: سرفه و مشکلات تنفسی از علائم کلیدی هستند.
مشکلات: گرچه هیچ عوارضی جدی وجود ندارد، سرفه بیش از حد و مشکلات تنفسی می‌تواند موجب ناراحتی شود.
راهکارها: استفاده از اسپری بینی و ایمونوتراپی.
پیشگیری: توصیه می‌شود خانه را تا حد امکان تمیز نگه داشته و از نگهداری حیوانات خانگی اجتناب کنید.

سخن آخر
اکثر حساسیت‌ها تنها در صورت شناسایی عامل حساسیت کودکان قابل درمان هستند. بهترین درمان واکنش‌های آلرژیک کودک این است که این عوامل را از بین ببرید یا از آن‌ها دوری کنید. اگر چه بیشتر آلرژی‌ها خطرناک نیستند، اما برای نوزادان بسیار ناراحت کننده‌اند؛ بهتر است که در اسرع وقت برای آسودگی فرزندتان اقدامی کنید.