علت لکنت زبان در کودکان، سه تا شش سالگی

لکنت زبان در کودکان ۳ ساله و بزرگتر یکی از مشکلاتی است که والدین در مورد آن نگرانی بسیار دارند. در عین حال لکنت زبان ممکن است به اشتباه تشخیص داده شود و با روندی که کودک برای تکامل گفتارش طی می‌کند اشتباه گرفته شود. در این مقاله به شناخت لکنت زبان، علل احتمالی و راه حل آن می‌پردازیم.

ذهن یک کودک پیش دبستانی پر است از سوالات، دستورالعمل‌ها و شعر‌های کودکانه تکه پاره! کودک شما هنوز در حال یاد گرفتن اینست که چطور افکارش را به کلمات معنی‌دار تبدیل کند و در این مسیر خطا کردن بسیار معمول است. کودک شما ممکن است سخنان خود را با استفاده کردن از صدا‌هایی مثل «هوم...» یا «ام...» جالب‌تر کند و کلمات یا عباراتی را مرتبا تکرار کند (هی هی هی هی مامان من می‌تونم... امممم... می‌تونم برات یه چیزی تعریف کنم؟). او حتی ممکن است حرف اول کلمات را یکی دوبار تکرار کند (م... م... مثل این!). خب این مسائل تا به اینجا کاملا نرمال هستند. کودکتان را به حال خودش بگذارید. او بزودی از دل این اشتباهات کوچک رشد خواهد کرد.

با این حال تعدادی مشکلات گفتاری هستند که می‌توانند نشاندهنده یک مشکل جدی مانند لکنت زبان کودک باشند:

- تکرار کردن حروف آغازین کلمات به دفعات (آ. آ. آ. آشپزخونه) طوریکه کودک آن حرف را سه بار یا بیشتر تکرار کند.

- جایگزین کردن حرفی که روی آن گیر کرده است با «اه» (باه باه باه بازیگر).

- کشیدن بعضی صدا‌ها (م م. م. م. موتور سیکلت).

- سریع صحبت کردن.

- توقف‌های طولانی مدت حین ادای کلمات و صحبت کردن.

- کلنجار رفتن با خود و ناراحتی ناشی از عدم توانایی در رساندن منظور.

- بدتر شدن اوضاع هنگام مضطرب بودن یا مثلا معذب بودن.

علت لکنت زبان در کودکان ۳ ساله و بزرگتر چیست؟

هیچ کس نمی‌داند علت لکنت زبان دقیقا چیست. بسیاری از پژوهشگران معتقدند لکنت زبان، تاثیر خطا‌های کوچک و ناگهانی مغز کودک بر روی آهنگ کلمات و نحوه ادا کردنشان است. همانطور که بعضی کودکان در گرفتن توپ حین توپ بازی مشکل دارند، برخی دیگر ممکن است در مهارت‌های گفتاری مورد نیاز برای ادای منظورشان مشکل داشته باشند. لکنت زبان می‌تواند در خانواده ارثی باشد و در پسران تا ۴ برابر بیشتر از دختران اتفاق می‌افتد. این مشکل هیچ ربطی به ضریب هوشی کودک ندارد و به هیچ عنوان نشان‌دهنده والدین بد یا مشکلات روانی نهانی کودک نیست. اتفاقات تنش زا مثل نقل مکان کردن به یک خانه جدید یا رفتن به یک مهدکودک جدید می‌تواند لکنت زبان را بدتر کند، اما اینطور نیست که دقیقا همین اتفاقات مسبب لکنت زبان شود.

آخرین مطالعات دانشگاه بریتانیا بر روی کودکان ۸ تا ۱۲ سال نشان می‌دهد کودکانی که در خانواده‌های دوزبانه رشد یافته‌اند بیشتر از کودکانی که در خانه‌شان منحصرا به یک زبان صحبت می‌شود دچار این مشکل می‌شوند. طبق این مطالعات لکنت زبان از ۴ سالگی شروع می‌شود. با این حال مطالعات ۸ ساله در این زمینه نشان می‌دهد لکنت زبان تاثیر چندانی بر پیشرفت تحصیلی ندارد.

چگونه به بهتر صحبت کردن کودکم کمک کنم؟

چه کودکتان دچار لکنت زبان بوده و چه درگیر یادگیری چم و خم‌های یک زبان باشد به حمایت شما و درک متقابل از سوی شما نیاز دارد. تشویق شما به او کمک می‌کند صدایش را بخوبی کنترل کند و از بدتر شدن هر مشکل کوچک دیگری جلوگیری می‌کند. این‌ها چند اصل پایه هستند که باید رعایت کنید:

- وقتی کودکتان در بیان یک جمله به مشکل برمی‌خورد ارتباط چشمی‌تان را همچنان با او حفظ کنید و در کمال آرامش منتظر باشید جمله‌اش را به پایان برساند.

- وقتی با او حرف می‌زنید تن صدایتان آرام بخش باشد.

- هر روز وقتی برای بحث آزاد و بدون استرس با فرزندتان کنار بگذارید.

- بجای انتقاد کردن به او گوش دهید، اینکه از او بخواهید دوباره شروع کند یا شمرده و آرام حرف بزند فقط باعث عصبی‌تر شدن او و بدتر شدن مشکلش می‌شود.

- اجازه دهید بداند شما مشکلش را می‌دانید و در این راه از او جانب داری می‌کنید. وقتی که او به سختی جمله‌اش را تمام می‌کند، شنیدن این حرف که: "صحبت کردن می‌تواند گاهی مشکل باشد". به او حس بهتری خواهد داد؛ یا دانستن اینکه سخت کوشی‌اش موجب می‌شود به او افتخار کنید. اگر شما وانمود کنید که اصلا چنین مشکلی وجود ندارد فرزندتان فکر می‌کند لکنت زبان یک خطای نابخشودنی‌ست.

اگر به وجود لکنت زبان در کودکان ۳ ساله یا بزرگتر خود مشکوک شده‌اید، به گفتار درمانگر مراجعه کرده و از او بخواهید گفتار فرزندتان را بررسی کند. معطل نکنید، کودکانی که در مراحل اولیه شکل‌گیری لکنت زبانشان، در جلسات گفتار درمانی شرکت کرده‌اند نتیجه فوق‌العاده‌ای در صحبت کردن به شکل نرمال گرفته‌اند.

گفتار درمانگر به شما می‌گوید که کودکتان در حال طی کردن سیر طبیعی تکامل گفتارش است یا یک مشکل جدی دارد. اگر هم متوجه نکته‌ای شد، مطمئن باشید بهترین راه برای حرف زدن با کودکتان را نشانتان می‌دهد. بهترین درمان برای لکنت زبان در کودکان ۳ ساله تا ۶ ساله وجود والدین آگاه است. والدینی که فرزندشان را درک می‌کنند.

بعضی از کودکان به جلسات گفتار درمانی شخصی و یک نفره با درمان‌گر نیاز دارند. گفتار درمانگران هنگام کار با کودکان پیش‌دبستانی از بازی‌ها و تکنیک‌هایی استفاده می‌کنند که از سرعت حرف زدن کودک بکاهند. اگر کودکتان یاد بگیرد زمان حرف زدن آرامش داشته باشد توانسته است مشکل لکنت زبانش را مغلوب کند. گفتار درمانگر حتی ممکن است به شما هم یاد بدهد چطور این مساله را در خانه مدیریت کنید. چون همانطور که انتظار می‌رود همراهی والدین در این موضوع باعث سریع‌تر شدن روند بهبود کودک خواهد شد.