بازی و رشد کودکان، تاثیر آن ها بر هم

امروزه، بازی به عنوان یکی از عوامل مهم در آماده‌سازی کودک به منظور نقش‌پذیری در آینده به شمار می‌آید و علاوه بر این که عامل تخلیه انرژی اضافه کودک و آرام نگاه داشتن او است، در تندرستی روحی، روانی، و رشد تفکر و تخیل کودک نیز نقش دارد و به ویژه در هفت سال اول زندگی کودک از نقش آموزشی غیرمستقیم برخوردار است.

بازی یکی از اساسی‌ترین جنبه‌های زندگی کودک محسوب می‌شود و در واقع به کودک این فرصت را می‌دهد تا خود را برای ورود به دنیای بزرگسالی آماده کند. از این لحاظ شرایط محیطی بازی، آزادی کودک در بازی، نوع اسباب‌بازی مورد استفاده و مدت زمانی که صرف بازی می‌کند، اهمیت بسیار شایانی در روند رشد شخصیت و آموزش‌های تربیتی کودک دارد. بازی و اسباب‌بازی برای کودکان بسیار مهم است. به طوری که آنها بیشترین ساعات بیداری خود را به بازی و فعالیت می‌پردازند. انتخاب اسباب‌بازی مناسب برای کودکان در هر سنی به جهت پرورش تفکر، تخیل و سرگرمی و لذت و مهم‌تر از همه یادگیری کودک و آشناسازی او با مفاهیم و دنیای پیرامون، بسیار حایز اهمیت است.

به نظر کارشناسان، اگر اسباب‌بازی‌های کودک به دقت انتخاب شود موجب بالا رفتن کیفیت بازی و رشد شخصیت کودک می‌شود. اسباب‌بازی‌های آموزشی، نقش مهمی در رشد کودکان پیش دبستانی دارند زیرا موجب بالا رفتن هوش، مهارت‌های اجتماعی و همچنین رفتارهای احساسی کودکان می‌شوند. اسباب‌بازی در کنار سایر بازی‌ها در رشد و خلاقیت کودکان نقش به سزایی را ایفا می‌کند. مادران از ابتدای دوران شیرخوارگی از طریق اسباب‌بازی‌هایی مثل «جغجغه» با رنگ‌های درخشان و براق می‌توانند موجب تحریک حواس پنج‌گانه کودک شوند. بازی‌هایی مثل «دالی موشه» و «قایم موشک» در تقویت هوش و خلاقیت کودکان موثرند. در انتخاب اسباب‌بازی باید به سن کودک توجه شود. اگر اسباب‌بازی مطابق با سن کودک برای او خریداری شود، بالا بردن قدرت تفکر و خلاقیت او کمک شایانی خواهد کرد. اسباب‌بازی‌های آموزشی مثل کره هوش، جورچین‌ها و خانه‌سازی برای کودکان یک سال به بالا مناسب است و از سه سالگی به بعد نقش اسباب‌بازی‌هایی مانند عروسک، ماشین، تفنگ و بازی‌های تقلیدی مثل خاله‌بازی می‌تواند قوه تخیل کوک را افزایش دهند. انجام بازی‌های هوش و طرح معما، برای به کارگیری فکر کودک، باعث می‌شود تا کودک قوه فکر و تخیل خود را به کار بیندازد، جوانب مختلف مسأله را در نظر بگیرد و سعی در حل مسأله کند. کودکی که مسایل مختلفی را به شکل بازی یا معما حل می‌کند، در برخورد با مسایل زندگی، مسایل علمی و غیره به همین شکل عمل می‌کند زیرا که یاد گرفته است که مسأله را از زاویه‌های مختلف نگاه کند و راه حل مناسب برای آنها بیابد. این موضوع نقش زیادی در تقویت اراده و نگرش مثبت کودک به مسائل مختلف دارد و در رشد هوش او نیز موثر است. کودکان در سه سال اول زندگی به سرعت علاقه خود را به یک نوع اسباب‌بازی از دست می‌دهند و در این سنینه به اسباب‌بازی‌های متنوع و زیاد نیاز دارند. در این سن هر نوع وسیله‌ای می‌تواند برای کودک اسباب‌بازی باشد، حتی یک در قابلمه. والدین باید توجه داشته باشند که گاهی یک اسباب‌بازی ساده که شباهت به چیز خاصی ندارد قوه خلاقیت کودک را بیشتر تحریک می‌کند. به عنوان مثال اگر یک تکه چوب در اختیار کودک باشد کودک آن را به جای عصا، شمشیر، تفنگ، اسب و غیره به کار می‌برد، در حالی که وقتی از یک شمشیر پلاستیکی استفاده می‌کند این قابلیت‌ها را ندارد. در طبیعت منبع بی‌زوال و بی‌انتهایی از اسباب‌بازی برای کودکان وجود دارد، مانند بازی با آب، شن، چوب، برگ و بسیاری منابع بی‌خطر دیگر که موجب رشد جسمی، عاطفی، شخصیتی و ذهنی کودک می‌شود و زمینه بروز خشونت را در وی بسیار کاهش می‌دهد. در بیشتر مواقع کودک دلیل بازی کردن خود را نمی‌تواند بیان نماید ولی نمی‌تواند بدون بازی کردن زندگی کند.

امروزه ثابت شده است، کودکانی که به درستی و اندازه کافی در دوران کودکی بازی نکرده‌اند از رشد ذهنی و اجتماعی درستی برخوردار نیستند. اگرچه میل به بازی در سنین بالا کم کم کاهش پیدا می‌کند و کارهای روزمره زندگی و مسئولیت‌ها جای آن را می‌گیرد، اما اعتقاد روان‌شناسان بر این است که انسان تا پایان عمر تمایل به بازی و تجربه کردن دوباره دوران کودکی خود را دارد.