شناخت بیماری اوتیسم، آیا میدانید؟

یکى از بیمارى هاى جدى از گروه بیمارى هاى رشدى اختلالات طیف اُتیسم است که در اوایل دوره کودکى (معمولا قبل از ۳ سالگى) ظاهر مى شود. هرچند علایم و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است، اما همه انواع اتیسم بر توانایى برقرارى ارتباط با دیگران توسط کودک، تاثیر مى گذارد.
به نظر مى رسد که یک اختلال در سیستم عصبی که باعث عدم عملکرد صحیح مغز می شود در ایجاد این بیماری مؤثر باشد.
"لادن نمونه ای از یک فرد مبتلا به اتیسم است : او در سن ۶ سالگی یک دوچرخه ترسیم کرد. نقاشی او پیچیده و به میزان قابل توجهی دقیق بود. لادن دارای استعدادهای خاصی بود، اما صحبت نمی کرد. ترجیح می داد تنها باشد، در اطاقش به طرز غیر قابل انعطافی به نظم و ترتیب اشیاء اهمیت می داد. و بدون پاسخگویی به دیگران ، ساعت ها در اطاق می نشست. لادن به عنوان یک فرد اوتیستیک تشخیص داده شده بود."
علائم اتیسم از 9 ماهگی قابل تشخیص است اما معمولاً در سن 3 سالگی کاملا مشخص می شود مگر در موارد بسیار خفیف که ممکن است در نوجوانی یا جوانی تشخیص داده شود. علائم در سه حوزه ارتباط، کلام و علایق و رفتارهای تکراری دیده می شود.

علائم و نشانه هایی که معمولاً در کودکان مبتلا به اتیسم دیده می شوند، عبارتند از:
-کودک تاخیر در یادگیرى صحبت کردن داشته و یا اصلا صحبت نمی کند. یک کودک طبیعی در یک سالگی می تواند تک کلمه ادا کند و در ۱/۵ سالگی ۲ تا ۳ کلمه را با هم ترکیب می کند. اما کودکان مبتلا به اتیسم یا کلام ندارند یا در مقایسه با سن شان دچار تاخیر کلامی اند یا کلام دارند اما معنی دار نیست و کلام دیگران را صرفاً طوطی وار تکرار می کنند. گاهی این کودکان به جای پاسخ دادن به سوال، آن را تکرار می‌کند.
-کودک به نام خود بی توجه است و گاهاً خود را سوم شخص خطاب می‌‌کند. در روند طبیعی رشد، کودکان به محض آنکه " من" را درک می کنند، دیگر از نام خود برای بیان خواسته هایشان استفاده نمی کنند در حالی که کودک مبتلا به اتیسم شناختی از " من" ندارد و خود را با نام و یا سوم شخص خطاب می کند؛ مثلا می گوید: "به لادن آب بدید!"
-کودک ممکن است ناشنوا به نظر برسد چراکه در برابر نام خود، دستورات کلامی و یا حتی صداهای بلند، خود را بی تفاوت نشان می دهند .
-کودک مبتلا به اتیسم تفکر انتزاعی ندارد. یک فرد عادی در نوجوانی می تواند متوجه ضرب المثل ها و کنایه شود اما این کودکان چنین درکی ندارند. آنها نمی توانند از مسائل نتیجه بگیرند و همین موضوع ارتباطشان را مختل می کند.
-در کودک مبتلا به اتیسم، انواع رفتارها، علایق و بازى هاى تکراری و یا کلیشه ای وجود دارد. یک کودک طبیعی مدت توجه کوتاهی دارد یعنی شاید نهایتا چند دقیقه کوتاه با یک اسباب بازی بازی کند و بعد آن را رها کند و سراغ بازی دیگری برود. زیرا کودک طبیعی تمایل دارد محرک های مختلف را آزمایش کند، اما کودک مبتلا به اتیسم ساعت ها با یک وسیله تکراری، بازی می کند.
-کودک در گفتن اسم ها ناتوان است و ترجیح می‌دهد مورد نوازش یا لمس قرار نگیرد و از بغل شدن اجتناب می کند.
-کودک مبتلا به اتیسم توانایی درک احساسات دیگران را ندارد. کودک اتیستیک نمی تواند به محیط توجه کند یا خود را جای دیگران بگذارد و احساسات دیگران را درک کند.
-کودک در برقرارى ارتباط چشمى ناتوان است و غرق در دنیای خودش است. در موارد متوسط تا شدید، این کودکان ارتباط چشمی ندارند. این نشانه را میتوان خیلی زود یعنی زمانی که کودک نوزادی شیرخوار است هم می‌توان تا حدودی مشاهده کرد چون این کودکان بر خلاف سایر بچه‌ها هنگام شیر خوردن به چشمان و صورت مادرشان نگاه نمی کنند و به عبارتی تمایلی به برقراری تماس چشمی ندارند.
-کودک در مهارت های مرتبط با توجه مانند نشان دادن و یا اشاره کردن ضعیف است. مثلا نشان دادن هواپیمای در حال پرواز.
-کودک به ورود و خروج والدین و یا برادر و خواهر ها توجهی ندارد.
-کودک به نور، صدا و یا لمس شدن حساس است و در عین حال به درد بى توجه است. در واقع این کودکان یکپارچگی حسی ندارند؛ یعنی در برخی از آنها آستانه درد بسیار بالا و در برخی پایین است. بعضی از آنها گاهی متوجه سوختگی های شدید نمی شوند و برخی با کوچکترین ضربه درد شدید حس می کنند. در مورد صدا هم همینطور است؛ گاهی یک کودک مبتلا، صداهای بسیار آهسته را می شنود و به آن توجه دارد و گاهی برخی صداها برای او آزاردهنده است، در حالی که گاهی متوجه صداهای بلند مثل صدای زنگ در نمی شود.
-مشکلات گوارشی دراین کودکان شایع بوده و حدود 30 درصد از آنها ممکن است عادات غذایی عجیب داشته و مثلاً مواد غیرغذایی مانند خاک یا کاغذ بخورند.
-کودک از یک روال روتین پیروی می‌کند و اصلاً تمایلی به تغییر برنامه ندارد. در واقع اصرار بر یکنواختی و مقاومت در برابر تغییرات دارد.
-رفتارهایی مثل خودزنى مثلا کوبیدن سر به زمین یا دیوار و یا با دست ها در او دیده می شود.
-معمولاً دو سوم کودکان مبتلا به اتیسم، کم توان ذهنی هستند و یک سوم آنها هوش معمولی دارند. این کودکان گاهی در برخی مسائل نبوغ خاصی دارند. در برخی از این بچه‌ها جزایر هوشی وجود دارد، مثلا بعضی از آنها در درک موسیقی خیلی قوی هستند و فقط با یکبار شنیدن یک موزیک می‌توانند آن را بنوازند. برخی هم در ریاضی توانایی بالایی دارند و مثلا می‌توانند تمام اعداد یک کتابچه قطور تلفن را حفظ کنند.

آیا اتیسم ارثی است؟
بر اساس بررسی های انجام شده، افرادی که دارای یک کودک با اختلال اتیسم هستند، 19 درصد احتمال دارد که فرزند دوم آنان نیز اتیسم داشته باشد. در صورت داشتن دو کودک دارای اتیسم احتمال داشتن کودک سوم با تشخیص اتیسم بسیار بالاتر می رود. در مطالعه ای که بر روی دو قلوها انجام شد، نشان داده شد که در زمانی که یکی از دوقلوهای دو تخمی دارای اتیسم باشد، احتمال اینکه قل دوم نیز دارای اتیسم باشد، 31 درصد است. در صورتی که یکی از دو قلوهای یک تخمی پسر دارای اتیسم باشد، 77 درصد احتمال دارد که قل دیگر نیز علایم اتیسم را از خود نشان دهد.

برای تشخیص این بیماری هیچ آزمایش بالینی و پزشکی وجود ندارد. برای تشخیص اتیسم در یک کودک باید رفتار، ارتباط و سطح رشد ذهنی او را به دقت بررسی نمود. از آن جایی که بعضی از علائم این بیماری با بعضی از بیماری های دیگر مشترک است ممکن است متخصصان آزمایش ها و تست های پزشکی متفاوتی را برای کودک تجویز کنند تا از وجود یا عدم وجود مشکلات دیگر در کودک مطمئن شوند.