بیماری سلیاک در کودکان، چیست و چه درمانی دارد؟

سلیاک در کودکان، بیماری است که موجب علائم گوناگونی می شود که اغلب دستگاه گوارش را درگیر کرده و موجب بروز اسهال، کاهش وزن، نفخ، درد معده و بی اشتهایی در کودکان می شود. سلیاک در کودکان برخی علائم غیر گوارشی مانند کندی رشد، سردرد، درد مفصلی و خستگی را ظاهر می سازد. این علائم در کودکان به این دلیل ظاهر می شوند که سیستم ایمنی به طور غیر طبیعی به یک پروتئین موجود در برخی خوراکی ها مانند گندم، جو، چاودار و غذاهای آماده پاسخ می دهد. این پروتئین گلوتن نام دارد. بیماری سلیاک در کودکان همچنین تحت عنوان انتروپانی حساسیت به گلوتن شناخته می شود که در واقع در آن پوشش روده کوچک دچار آسیب شده است. روده کوچک مسئول جذب غذا و مواد مغذی است. بنابراین، اگر سیستم ایمنی به پوشش روده کوچک آسیب وارد کند، موجب مشکلاتی در جذب مواد مغذی ضروری از مواد غذایی می شود. این مشکل سوء جذب نام دارد. با این که سلیاک در کودکان قابل درمان نیست، خودداری از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن معمولا آسیب وارده به پوشش روده را بهبود می بخشد.
شما همچنین می توانید به مقاله های حساسیت و آلرژی غذایی در کودکان، علل و درمان اسهال در کودکان و کمبود ویتامین D در کودکان و نوزادان که توسط سایت رسانه دکتر سلامت تهیه شده است، مراجعه کنید.

علت بیماری سلیاک در کودکان
سلیاک در کودکان اغلب در اثر عوامل ژنتیکی و قرارگیری در معرض یک عامل محرک ایجاد می شود. بیماری سلیاک در کودکان عموما در اثر به ارث رسیدن ژن عامل از مادر یا پدر به کودک ایجاد می شود که زمانی که کودک در معرض مواد غذایی حاوی گلوتن قرار می گیرد، بیماری بروز می کند. زمانی که با انجام برخی تست ها سلیاک تایید می شود، تنها راه درمان این بیماری پرهیز از مصرف گلوتن می باشد.
سلیاک در کودکان با حساسیت به گندم متفاوت است. آلرژی ها زمانی ایجاد می شوند که بخش های مختلف سیستم ایمنی توسط گندم فعال شوند و موجب بروز علائم آلرژی مانند کهیر و خس خس کردن گردند.

علائم بیماری سلیاک در کودکان
علائم سلیاک در کودکان از خفیف تا شدید متفاوت خواهد بود.
شایع ترین علائم سلیاک در کودکان شامل موارد زیر می باشد:
اسهال
بی اشتهایی
نفخ و درد شکم
از دست دادن وزن یا مشکل در وزن گیری
این علائم سلیاک ممکن است در هر سنی نوزادی تا بزرگسالی با خوردن غذاهای حاوی گلوتن ظاهر شوند. در برخی موارد، سلیاک در کودکان با هیچ یک از علائم شایع ظاهر نمی شود، اما در عوض کودکان مشکلاتی چون کندی در رشد، آنمی فقر آهن، یبوست، مدفوع چرب، نفخ، راش پوستی، خستگی یا درد مفصلی دارند. علائم سلیاک در کودکان ممکن است به صورت علائم رفتاری مانند اضطراب یا مشکلات خواب ظاهر شوند. کودکان بزرگ تر مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است نسبت به سن خود قد کوتاه تری داشته باشند، در وزن گیری دچار مشکل شوند، دچار بلوغ دیررس و یا سایر مشکلات مانند آنمی، ضعف استخوانی گردند.
علائم پوستی: مشکل پوستی به نام درماتیت هرپتیفرمیس از دیگر علائم سلیاک در کودکان است که احتمال بروز آن در کودکان زیر سن بلوغ پایین است. کودک ممکن است علائم پوستی سلیاک را با یا بدون علائم گوارشی داشته باشد. علائم درماتیت هرپتیفرمیس شامل خارش و سوزش هستند. خراشیدگی ایجاد شده موجب ترکیدن تاول ها شده و تیرگی و اسکار پوستی بر جای می گذارند. این نشانه از سلیاک بعد از حذف گلوتن از رژیم غذایی برطرف می شود، در حالی که بهبودی قابل توجه آن به چند هفته تا چند ماه زمان نیاز دارد.
مشکلات دندانی: بیماری سلیاک در کودکان عموما موجب تغییراتی در دندان های دائمی آن ها می شود. این شامل تغییراتی در پوشش دندان ها، کرم، زرد یا قهوه ای رنگ شدن دندان ها و ایجاد حفره در آن ها می باشد.
ضعف استخوانی: سلیاک در کودکان خطر ضعف استخوان ها در اثر جذب محدود ویتامین D و کلسیم را افزایش می دهد. درمان سلیاک در کودکان با رژیم غذایی بدون گلوتن در بیشتر موارد این مشکل را برطرف می سازد. در برخی مواقع، مکمل ویتامین D و کلسیم نیز برای بهبود علائم سلیاک در کودکان توصیه می شود.

چه کودکانی باید تست شوند؟
تست بیماری سلیاک در کودکان برای تمام آن ها انجام نمی شود. اگر شما نگران علائم سلیاک در کودک خود هستید، در مورد انجام تست سلیاک با متخصص اطفال مشورت نمایید. کودک باید قبل از انجام تست سلیاک، رژیم غذایی حاوی گلوتن را ادامه دهد. این به این دلیل است که آغاز رژیم غذایی بدون گلوتن یا پرهیز از خوردن گلوتن قبل از این که تست کامل شود موجب عدم دقت در نتایج به دست آمده می گردد.
کودکانی که علائم زیر را دارند، باید تست را انجام دهند
کوتاهی قد نسبت به سن خصوصا اگر رشد کودک در طول زمان به طور چشمگیری کند باشد و یا قد او به طور قابل ملاحظه ای کوتاه تر از سایر اعضای خانواده باشد.
اسهال که بیش از چند هفته طول می کشد.
یبوست مزمن، درد شکمی برگشت پذیر یا استفراغ
انواع خاصی از مشکلات دندانی
عدم آغاز بلوغ در زمان مورد انتظار
آنمی فقر آهن که با درمان بهبود نمی یابد.
گروه پرخطر: تست سلیاک برای کودکان خاص بالای ۳ سال که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری سلیاک قرار دارند توصیه می شود، حتی اگر کودک علائمی نداشته باشد. کودکانی که ۱ یا تعداد بیشتری از شرایط زیر را داشته باشند، در معرض خطر بالای بیماری سلیاک قرار دارند و باید مورد آزمایش قرار گیرند:
فرد مبتلا به بیماری سلیاک در اقوام درجه یک
سندرم داون
دیابت نوع یک
کمبود ایمنوگلوبولین IgA
سندرم تورنر
سندرم ویلیامز
تیروئیدیت خود ایمنی