بیماری آسم در کودکان، عوامل محرک

آسم یک بیماری التهابی مزمن ریه‌ها و مجاری هوایی؛ یعنی لوله‌هایی است که هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها می‌رسانند. اگر کودکتان آسم دارد، این مجاری هوایی تحریک و متورم می‌شود و همین اتفاق می‌تواند روی توانایی او برای نفس کشیدن تأثیر بگذارد. آسم شایع‌ترین بیماری مزمن جدی دوران کودکی و سومین علت شایع بستری شدن در کودکان زیر ۱۵ سال است و بیشتر کودکان مبتلا به آسم، قبل از پنج سالگی‌شان علائم آن را نشان می‌دهند. برای جلوگیری و درمان حملات آسم لازم است که با پزشک کودکتان همکاری کنید. با داروهای مناسب و پیگیری پزشکی منظم، بیشتر کودکان مبتلا به آسم بدون مشکل زندگی می‌کنند. در این مطلب می‌توانید با همه چیز در رابطه با آسم کودکان، حملات آسم و درمان و جلوگیری از ابتلا به این مشکل آشنا شوید.

ارتباط آلرژی‌ با آسم در کودک
قرار گرفتن در معرض مواد آلرژی‌زایی مانند هیره که مایت یا کنهٔ گرد و غبار، سوسک، کپک، گرده‌های گیاهان یا شورهٔ حیوانات می‌تواند علائم آسم در برخی کودکان مبتلا به آسم را شروع یا بدتر کند. این مورد آسم آلرژیک نامیده می‌شود. آلرژی فصلی به گرده‌های موچود در هوای آزاد که تب یونجه نیز نامیده می‌شود معمولاً تا زمانی که کودکتان چهار یا پنج ساله می‌شود بروز نخواهد کرد، زیرا برای اینکه یک کودک به گرده‌های موجود در هوا آلرژی پیدا کند باید به اندازهٔ کافی در معرض آنها قرار بگیرد و این می‌تواند مدت زیادی طول بکشد. با این حال آلرژی به هیره، کپک یا شورهٔ حیوانات ممکن است زودتر ایجاد شود.
حدود ۷۵ تا ۸۰ از درصد کودکان مبتلا به آسم آلرژی‌های قابل توجهی نیز دارند. اگر کودک شما مبتلا به آسم است و فکر می‌کنید که آلرژی دارد، بهتر است برای ارزیابی و درمان بیشتر که ممکن است به جلوگیری از حملات آسم کمک کند، او را نزد یک متخصص آسم و آلرژی ببرید.

حملهٔ آسم در کودک
وقتی کودکی دچار یک حملهٔ حاد آسم می‌شود، پوشش مجاری هوایی او حتی از حالت معمول متورم‌تر خواهد شد و مخاط بیشتری تولید خواهد کرد. سپس عضلات اطراف مجاری هوایی کودک تنگ‌تر می‌شوند و این موجب باریک‌تر ‌شدن لوله‌های تنفسی می‌شود. کودک ممکن است به تندی نفس بکشد، سرفه کند یا خس‌خس سینه یا صدایی شبیه سوت زدن داشته باشد، زیرا نفس او از مجاری هوایی تنگ شده می‌گذرد. ممکن است متوجه شوید که سوراخ‌های بینی کودکتان بزرگ‌تر شده است یا پوست اطراف دنده‌های او با هر نفس فرو می‌رود. همچنین علائم آسم در کودکان احتمالاً شب‌ها بیشتر می‌شود.
اگر حملهٔ آسم درمان نشود یا در فراهم کردن مراقبت پزشکی تأخیر شود، یک حملهٔ آسم حتی می‌تواند کشنده باشد. به محض اینکه متوجه هر گونه نشانه‌ای از حملهٔ آسم شدید، سریعاً داروی «تسکین سریع» تجویزشده توسط پزشک کودکتان را به او بدهید. اگر داروی شرایط اضطراری ندارید، با اورژانس تماس بگیرید یا کودک را به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برسانید.
همچنین بعد از مصرف دارو، لوله‌های تنفسی کودک باز خواهد شد و علائم نیز باید فروکش کند ولی اگر علائم همچنان ادامه داشت یا بدتر شدند، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

عوامل محرک ایجاد آسم در کودک
عوامل محتمل آلرژی‌زا شامل هوای سرد، عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی معمولی، دود تنباکوها و سایر آلاینده‌های هواست و وقتی فرزندتان به اندازه‌ای بزرگ شد که بتواند بدود، تنها همان دویدن یا حرکت سریع می‌تواند یک حملهٔ آسم ایجاد کند. در واقع، اگر او اغلب پس از جست‌وخیز در پارک سرفه و خس‌خس سینه دارد، ممکن است موردی از آسم را داشته باشد که به نام «آسم ناشی از ورزش» شناخته می‌شود.

تشخیص آسم در کودک
تشخیص آسم در کودکان زیر دو سال می‌تواند دشوار باشد، زیرا عارضه‌هایی غیر از آسم نیز می‌تواند باعث ایجاد خس‌خس سینه یا دیگر صداهای مشابه شوند. در واقع، عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی احتمالاً شایع‌ترین علت خس‌خس سینه در کودکان هستند.
با این حال، اگر کودک شما اغلب سرفه می‌کند و حساسیت و آلرژی یا اگزما دارد و در خانواده‌تان سابقهٔ آسم و آلرژی یا اگزما وجود دارد، به خصوص اگر شما و همسرتان هر دو نفرتان این عارضه‌ها را دارید، احتمال بالایی وجود دارد که کودکتان نیز آسم داشته باشد. پزشک، فرزندتان را معاینه خواهد کرد و برای تشخیص درست، با دقت تاریخچه و سوابق کودک مثل تاریخچهٔ سلامت خانواده را بررسی می‌کند.

کنترل و مدیریت حملهٔ آسم در کودک
پزشک احتمالاً یک یا چند دارو برای کودکتان تجویز می‌کند. داروهایی که به عنوان داروهای تسکین سریع یا «اسپری استنشاقی نجات» شناخته می‌شوند برای متوقف کردن حملهٔ آسم مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها خیلی سریع باعث کاهش اسپاسم در مجاری هوایی می‌شود و تنفس کودکرا راحت‌تر می‌کند. داروهای تسکین سریع مانند آلبوترول با استفاده از یک دستگاه نبولایزر یا اسپری‌های دارای دز تنظیم‌شده؛ MDI، به شکل زیر به بیمار داده می‌شود:
نبولایزر: یک دستگاه برقی یا باتری‌خور است که داروی مایع را به ذرات کوچک بخار تبدیل می‌کند تا کودکتان می‌تواند از طریق یک ماسک تنفس کند. درمان‌های تنفسی با استفاده از نبولایزر معمولاً بین پنج تا ۱۰ دقیقه زمان می‌برند.
اسپری‌ دارای دز تنظیم‌شده: اسپری کوچکی است که وارد لولهٔ درازی به نام محفظهٔ نگهدارنده می‌شود که ماسک کوچکی به آن متصل است. داروی آلبوترول به داخل محفظهٔ نگهدارنده اسپری می‌شود و سپس در حینی که کودکتان از طریق ماسک نفس می‌کشد، آن را استنشاق می‌کند. این نوع درمان تنفسی می‌تواند در کمتر از یک دقیقه انجام شود.
انتخاب نبولایزر یا اسپری‌ دارای دز تنظیم‌شده بیشتر به این بستگی دارد که استفاده از کدام دستگاه برای شما و کودکتان آسا‌ن‌تر است. به‌طورکلی، هر دوی آنها به یک اندازه در رساندن دارو به ریه‌های کودک به منظور متوقف کردن حمله‌ی آسم مؤثر هستند.

راهکارهای پیشگیری از ابتلای کودکان به آسم
اگر کودکتان آسم را در ژن‌های خود داشته باشد، هیچ کاری نیست که بتوانید انجام دهید تا از ابتلا فرزندتان به آسم به طور قطعی و کامل جلوگیری کنید و تا زمانی که کودک نشانه‌های مزمن، مانند خس‌خس سینه و سرفهٔ مداوم را نشان ‌ندهد، شما متوجه مشکل آسم در او نخواهید شد. با این حال، اگر اقدامات زیر را انجام دهید ممکن است بتوانید شدت علائم فرزند خود را به حداقل برسانید یا تا زمانی که بزرگ‌تر می‌شود و ریه‌هایش دیگر بزرگ‌تر و قوی‌تر خواهد بود، شروع آسم او را به تأخیر بیندازید:
قرارگیری کودک در معرض هیره‌ها را به حداقل برسانید: رویه‌ای از جنسی غیرقابل نفوذ روی تشک کودک بکشید، فرش، موکت و اسباب‌بازی‌های کرک و خز‌دار را از اتاق کودک خارج کنید، به جای پرده‌های پارچه‌ای سنگین از کرکره استفاده کنید و یک بار در هفته رویه‌های تخت او را در آب داغ بشویید.
کودکتان را از دود سیگار دور نگه دارید: دود سیگار به لحاظ تکنیکی آلرژن محسوب نمی‌شود، اما ریه‌ها را تحریک می‌کند.
قرارگیری کودک در معرض آلودگی هوا را محدود کنید: آلاینده‌های هوا مثل ازون می‌توانند ریه‌ها را تحریک کنند و در افرادی که دستگاه‌های تنفسی حساس دارند باعث مشکلات تنفسی شوند. روزنامه یا اخبار شهر خود را برای گزارش‌های مربوط به شاخص کیفیت هوا بررسی کنید و در روزهایی که کیفیت هوا پایین است، سعی کنید کودک خود را در محیط داخل نگه دارید.
از شومینه یا بخاری چوبی دوری کنید: اگرچه گرما و صمیمتی که این وسایل به خانه می‌دهند وسوسه‌انگیز است اما دود آنها ممکن است سیستم تنفسی کودکتان را تحریک کند.
تماس با حیوانات را مدیریت کنید: اگر فرزندتان به حیوان خانگی شما آلرژی پیدا کرده است، در صورت امکان حیوان خانگی‌تان را در خارج از خانه نگه دارید. البته، بسته به خلق‌وخوی حیوان خانگی‌تان و وضعیت زندگی شما، این کار همیشه امکان‌پذیر نخواهد بود و قابل درک هم هست.
کپک‌های موجود در خانه را کاهش دهید: برای مثال، فن‌ هواکش نصب کنید یا پنجره‌ای را هنگام پختن غذا در آشپزخانه و هنگام دوش گرفتن در حمام باز بگذارید. در صورت لزوم از یک دستگاه تهویهٔ هوا یا رطوبت‌گیر استفاده کنید تا سطح رطوبت بین ۳۵ تا ۵۰ درصد نگه داشته شود. روزنه‌ها را نیز بپوشانید و تعمیر کنید، زیرا می‌تواند باعث رشد کپک در پشت دیوارها و زیر کفپوش‌ها شود. سطوح کپک‌زده را هم با استفاده از صابون و آب تمیز کنید. برای جلوگیری از رشد کپک اطمینان حاصل کنید که لباس‌ها یا سطوح مرطوب یا نم‌دار در اسرع وقت خشک می‌شود.

درمان آسم کودک
اگر کودک شما آسم دارد، باید با پزشک خود همکاری کنید تا استراتژی‌هایی برای پیشگیری و مقابله با حملات آسم ایجاد کنید. ابتدا باید بفهمید که چه چیزی حملات را ایجاد می‌کند و سپس تمام تلاش خود را به کار بگیرید تا کودک از این عوامل ایجاد کنندهٔ آسم پرهیز کند. برای مثال، برخی کودکان فقط وقتی سرما می‌خورند دچار حملهٔ آسم می‌شوند، درحالی‌که برخی دیگر حمله‌ٔ آسم را پس از تماس با یک مادهٔ آلرژی‌زا‌ یا یک مادهٔ تحریک‌کننده مانند دود سیگار تجربه می‌کنند.
همچنین داروهایی که به عنوان کنترل‌کننده‌ها شناخته می‌شوند برای جلوگیری از حملات آسم استفاده می‌شوند. این گروه شامل استروئیدهای استنشاقی است که می‌توانند به کاهش التهاب و ورم کمک و از خس‌خس سینه‌ٔ کودک جلوگیری کند. لازم است با توجه به استروئید تجویزی توسط پزشک، داروهای استروئید استنشاقی روزانه را با استفاده از یک اسپری‌ دارای دز تنظیم‌شده یا نبولایزر به کودکتان بدهید. اگر هم مشخص شود که کنترل آسم کودکتان دشوار است، پزشک او می‌تواند شما را به یک متخصص آسم و آلرژی ارجاع دهد.
اما هیچ درمان قطعی و کاملی برای آسم وجود ندارد، اگرچه برخی از کودکان مبتلا به آسم که فقط هنگام سرماخوردگی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی خس‌خس سینه دارند، به مرور زمان این مشکل را پشت سر می‌گذارند. همچنین شدت علائم آسم ممکن است با رشد کودک تغییر کند. پیگیری و ‌نظارت پزشکی و درمان مناسب، کودک شما را قادر می‌سازد که وقتی بزرگ‌تر می‌شود، آسم خود را کنترل و مدیریت کند و بتواند مانند سایر کودکان به دویدن، شنا و بازی بپردازد. بیشتر کودکان مبتلا به آسم بزرگسالان سالمی می‌شوند.
آسم می‌تواند برای شما و فرزندتان ترسناک باشد، اما به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. ممکن است تعجب کنید وقتی بفهمید که چه تعداد از افراد با آسم مواجه هستند.