علل چاقی در کودکان، چرا بروز پیدا می کند؟

مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: هدف از مبارزه با اپیدمی چاقی در دوران کودکی رسیدن به تعادل انرژی است که می‌تواند در سراسر عمر فرد مؤثر باشد.
زهرا عبداللهی، در خصوص چاقی و اضافه وزن در دوران کودکی: افزود امروزه چاقی، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که گریبان گیر جوامع مختلف شده است. طی دو، سه دهه‎ اخیر، میزان شیوع چاقی در بین کودکان در حال افزایش بوده و این روند در کودکان ایرانی نیز قابل مشاهده است.
وی ادامه داد: بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۰ بیش از ۴۲ میلیون کودک زیر پنج سال در جهان دارای اضافه وزن بودند که نزدیک به ۳۵ میلیون نفر از این تعداد در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کردند.
عبداللهی گفت: شیوع جهانی اضافه وزن و چاقی دوران کودکی از ۴.۲ درصد در سال ۱۹۹۰ به ۶.۷ درصد در سال ۲۰۱۰ افزایش یافت که انتظار می‌رود، این روند تا سال ۲۰۲۰ به ۹.۱ درصد، معادل ۶۰ میلیون کودک برسد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه چاقی و اضافه وزن در دوران کودکی منجر به چاقی در دوران بزرگسالی نیز می‌شود، خاطرنشان کرد: همچنین، چاقی در دوران کودکی، احتمال ابتلاء به بیماری‌های غیر واگیر مانند دیابت و بیماری‌های قلبی، عروقی در سنین جوانی را افزایش می‌دهد. چاقی، اضافه وزن و بیماری‌های مربوط به آنها تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند، در نتیجه پیشگیری از چاقی دوران کودکی از اولویت زیادی برخوردار است.
وی با بیان اینکه علت اصلی چاقی و اضافه وزن دوران کودکی عدم تعادل بین کالری دریافتی و کالری مصرفی است، تصریح کرد: افزایش جهانی چاقی و اضافه وزن دوران کودکی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که از جمله آن می‌توان به تغییر جهانی در رژیم غذایی به سمت مصرف غذاهای پرکالری با میزان قند و چربی بالا، اما میزان ویتامین، مواد معدنی و مواد مغذی سالم کم دانست.
عبداللهی با بیان اینکه روند کاهش سطح فعالیت بدنی نیز یکی از علل اصلی اضافه وزن در دوران کودکی در جهان محسوب می‌شود، عنوان کرد: در کشور ما نیز تغییر در شیوه زندگی مانند رفتارهای غذایی نامناسب و کاهش فعالیت بدنی از جمله مصرف بی رویه فست‌فودها، نوشابه‌های گازدار، آب میوه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین، تنقلات تجارتی پرکالری مثل انواع چیپس، شکلات، پاستیل، شیرینی، استفاده طولانی مدت از بازی‌های رایانه‌ای از دلایل افزایش اضافه وزن و چاقی در کودکان هستند.
وی در خصوص دلایل اجتماعی اپیدمی چاقی در دوران کودکی، اظهار کرد: سازمان جهانی بهداشت، افزایش چاقی دوران کودکی را نتیجه تغییرات در سبک زندگی جامعه دانسته است. چاقی دوران کودکی به طور عمده با مصرف غذاهای ناسالم و الگوی کم فعالیت بدنی همراه شده است. مشکل اینجا است که چاقی دوران کودکی نه تنها وابسته به رفتار کودکان است، بلکه به طور فزاینده‌ای وابسته به توسعه اجتماعی و اقتصادی و سیاست‌هایی در زمینه کشاورزی، حمل و نقل، برنامه‌ریزی شهری، محیط زیست، فرآوری مواد غذایی، توزیع و بازاریابی و همچنین آموزش و پرورش است. از آنجا که پیشگیری بهتر از درمان است، چاقی و اضافه وزن مانند بیماری‌های مزمن قابل پیشگیری است، لذا هدف از مبارزه با اپیدمی چاقی در دوران کودکی رسیدن به تعادل انرژی است که می‌تواند در سراسر عمر فرد مؤثر باشد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه درمان چاقی در کودکان یک ضرورت محسوب می‌شود، افزایش مصرف میوه و سبزیجات، دانه‌ها، مغزها، حبوبات و غلات کامل، محدود کردن دریافت کالری از کل چربی و مصرف چربی‌های اشباع نشده به جای چربی‌های اشباع شده، محدود کردن مصرف قند و انجام فعالیت بدنی روزانه در حد متوسط را از جمله اقداماتی برشمرد که در کاهش میزان این معضل در کودکان مؤثر است.
عبداللهی در خصوص توصیه‌های اجتماعی بیان کرد: مبارزه با اپیدمی چاقی دوران کودکی نیاز به تعهدات سیاسی پایدار و همکاری سازمان‌های دولتی و خصوصی دارد. دولت، شرکای بین المللی، جامعه، سازمان‌های غیردولتی و بخش خصوصی نقش مهمی را در ایجاد محیطی سالم، انتخاب رژیم غذایی سالم، مقرون به صرفه و در دسترس ایفا می‌کند. هدف سازمان جهانی بهداشت ایجاد هماهنگی و همکاری بین این سازمان‌ها در اجرای استراتژی جهانی در رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سلامت است.
وی گفت: والدین می‌توانند با ارائه مواد غذایی و نوشیدنی‌های سالم و در دسترس و همچنین تشویق به انجام فعالیت بدنی بر روی رفتار کودک خود تأثیرگذار باشند، چراکه توصیه‌های والدین به شیوه زندگی سالم به دلیل الگوپذیری کودکان از والدین خود، مؤثر است.
عبداللهی تصریح کرد: روند اضافه وزن و چاقی در کودکان رو به افزایش است. بسیاری از کودکان چاق تبدیل به بزرگسالان چاق می‌شوند. خطر ابتلاء به دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها و بسیاری بیماری‌های دیگر در افراد چاق بیشتر است.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در خصوص توصیه‌های تغذیه‌ای برای پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی کودکان، اظهار کرد: تغذیه کودک در ۶ ماه اول زندگی فقط با شیر مادر و تداوم آن تا دو سالگی، مصرف روزانه صبحانه به عنوان یکی از سه وعده اصلی غذایی، مصرف روزانه حداقل دو میان وعده غذایی مناسب، صرف غذا به همراه خانواده، خودداری از مجبور کردن کودک به خوردن و آشامیدن، خودداری از دادن غذا یا تنقلات هنگام تماشای تلویزیون، خودداری از وادار کردن کودک به اتمام غذا، ندادن شکلات و شیرینی به عنوان پاداش به کودک، محدود کردن مصرف فست‌فودها و غذاهای آماده، محدود کردن مصرف غذاهای چرب، سرخ شده و تنقلات پرکالری و پر چرب مانند سیب زمینی سرخ شده، چیپس، پفک، شکلات، کیک‌های خامه‌ای و شکلاتی، بستنی، شیرکاکائو، نوشیدن آب یا دوغ کم نمک به جای نوشابه‌های گازدار و آب میوه‌های صنعتی که حاوی شکر افزوده هستند، مصرف لبنیات کم چرب برای کودکان بزرگ‌تر از دو سال، محدود کردن مصرف کره، سرشیر، خامه و سس مایونز، مصرف میوه یا آب میوه تازه و طبیعی به جای آب میوه آماده و شربت، استفاده روزانه از سبزی‌های تازه یا پخته و میوه تازه در برنامه غذایی کودک، جایگزین کردن آجیل و مغزها (از نوع کم نمک) به جای تنقلاتی مثل چیپس و پفک و پایش منظم وزن کودک و مشاوره با کارشناس تغذیه، از جمله توصیه‌هایی است که می‌تواند به کنترل چاقی و اضافه وزن کودکان کمک کند.
عبداللهی در خصوص فعالیت بدنی در کودکان توصیه کرد: انجام فعالیت بدنی روزانه کودک به مدت ۶۰ دقیقه، تشویق کودک به انجام ورزش‌هایی مانند دوچرخه سواری، دویدن و شنا، استفاده از مشارکت کودک در انجام کارهای روزمره منزل مانند نظافت خانه، تشویق کودک به بازی با سایر کودکان و محدود کردن سرگرمی‌های غیر فعال مانند تماشای تلویزیون یا بازی‌های کامپیوتری به کمتر از ۲ ساعت در روز، نیز از جمله اقداماتی است که می‌تواند در افزایش فعالیت بدنی کودکان به صورت روزانه در کنترل وزن کودکان مؤثر باشد.