خشونت برای کودکان، چه عواقبی دارد؟

به هر گونه ارتباط و مکالمه‌ با کودک که حالت تهاجمی و خشونت آمیز داشته باشد، خشونت کلامی گفته می‌شود. برای مثال افراد ممکن است نسبت به اطرافیان خود از جمله همکاران، برادر یا خواهر و حتی فرزندان خود خشونت کلامی داشته باشند. رفتارهایی که واقعا خشونت کلامی محسوب می‌شود عبارتند از: توهین کردن، فریاد زدن، انتقاد کردن، تحقیر کردن، تخریب کردن، فحاشی کردن، تهدید کردن و …
به عنوان والدین یک کودک هرگز نباید به کتک زدن و تنبه کردن کودکتان فکر کنید، تنبیه فیزیکی می‌تواند باعث شود کودک شما احساس آسیب دیدگی روحی، بدبختی و پیدا کند. اکثر والدین همچین دیدگاهی در مورد خشونت کلامی ندارند، در حالی که خشونت کلامی هم می‌تواند آثار مخرب زیادی روی کودک داشته باشد.
بسیاری از والدین اغلب خشونت کلامی خود را با گفتن این جمله توجیه می‌کنند که «اگر فرزند من رفتار، نگرش یا ادراک درست داشته باشد که من او را تنبیه یا توبیخ نمی‌کنم». به این ترتیب آن‌ها علت اصلی رفتار نادرست خود را رفتار کودک می‌دانند. البته با این رفتار آن‌ها نه تنها از نظر روحی به فرزندان خود آسیب می‌رسانند بلکه رابطه بین والد-فرزندی را هم تخریب می‌کنند.

آثار مخرب خشونت کلامی روی کودک
بهتر است بدانید آسیب‌هایی که خشونت کلامی در دوران کودکی بر فرد بر جا می‌گذارد، می‌تواند پیامدهای جدی در زندگی کودک داشته باشد.
تغییر در رشد مغز
محیطی که کودک در آن زندگی می‌کند، چگونگی رشد مغز او را تعیین می‌کند. وقتی کودک در یک محیط امن رشد کند و مورد توجه باشد، از لحاظ احساسی پایدار پرورش می‌یابد. همچنین اگر یک کودک در محیط پرتنش، خشونت آمیز و ناخوشایند رشد کند همواره تحت فشار و استرس خواهد بود که همین امر روی رشد و پیشرفت مغز تاثیر منفی خواهد گذاشت.
تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۱ انجام شد تایید می‌کند که بدرفتاری با کودکان موجب کوچک‌تر شدن ساختار هیپوکمپ و کاهش چین خوردگی‌های سطح مغز می‌شود.
براساس این مطالعه، استرس ناشی از خشونت کلامی در دوران کودکی می‌تواند تعداد نورون‌ها در هیپوکامپ (بخشی از مغز که با تنظیم عواطف و احساسات مرتبط است) را کاهش دهد. این موضوع نشان می‌دهد که آسیب های ناشی از خشونت کلامی باعث تغییر ساختار مغز کودک می‌شود.
کاهش اعتماد به نفس
سرزنش کردن مکرر، فریاد زدن و تحقیر کردن می‌تواند اعتماد به نفس کودک را کاهش دهد. اگر دائما به کودک بگویید که «در هیچ چیزی خوب نیست» می‌تواند باعث شود کودک کم کم به این باور برسد که واقعا در هیچ چیزی موفق نیست. این امر باعث می‌شود اعتماد به نفس خود در برابر توانایی‌هایش را از دست بدهد و در انجام کارهای جدید تردید کند.
به عنوان مثال، اگر به فرزند خود دائما بگوید که او خنگ و دست و پا چلفتی است، او کم کم به این باور می‌رسد که این موضوع درست است و در همه جنبه‌های زندگی ضعیف عمل می‌کند. اما، اگر والدین حتی زمانی که کودک اشتباه می‌کند، از او حمایت کنند، عملکرد او با گذشت زمان بهبود خواهد یافت.
خود کم بینی
کودکان در سال‌های اول زندگی به دنبال درک این موضوع هستند که او چه کسی است و جایگاه او در این جهان کجا است. آموختن امکان نخواد داشت مگر با آزمون و خطا. بنابراین، بسیار مهم است که او اجازه کشف کردن و امتحان کردن داشته باشد.
اگر کودک همواره مورد شماتت و سرزش بزرگترها قرار بگیرد، به این باور می‌رسد که تنها دلیلی که بزرگتر‌ها با آن‌ها بدرفتاری می‌کنند این است که به اندازه کافی خوب نیستند. این طرز فکر به مرور زمان باعث به وجود آمدن تفکر خود کم بینی و حقارت شده و کودک خود را در برابر همسن و سال‌های خودش حقیرتر و کم ارزش‌تر تصور می‌کند.
افزایش احتمال اعتیاد به مواد مخدر
مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که در یک خانواده پرتنش رشد می‌کنند بیشتر تمایل به مصرف مواد مخدر و الکل پیدا می‌کنند. کودکی که برای مدت طولانی مورد خشونت کلامی انتقادها و قضاوت‌های بزرگترها قرار می‌گیرد، برای فرار یا پنهان کردن این احساسات ممکن است به سمت مصرف مواد مخدر کشانده شود.
افزایش احتمال افسردگی
خشونت کلامی مکرر از جمله سرزش و انتقاد می‌تواند باعث بحران درونی در کودک شود. همین امر می‌تواند باعث بروز ناامیدی در کودک شود و او به این باور برسد که زنیا ارزش زندگی کردن را ندارد. در برخی از موارد این احساس و طرز فکر به سرعت تبدیل به افسردگی می‌شود. در هر صورت، افسردگی در کودکان و نوجوانان به دلیل عوامل مختلف در چند دهه گذشته به سرعت در حال افزایش است و خشونت کلامی هم می‌تواند باعث تشدید مشکل می‌شود.
تاثیر منفی روی سلامت جسمی
آشکار است که خشونت کلامی روی سلامت روان کودکان تاثیر منفی می‌گذارد، اما بهتر است بدانید خشونت کلامی روی سلامت جسمی کودکان هم اثر مخرب دارد. کودکی که مورد خشونت کلامی قرار می‌گیرد ممکن است در مورد سلامتی خود کوتاهی کند یا به خود آسیب وارد کند.
این امر می‌تواند به رفتارهای نادرست زیادی از جمله توجه نکردن به بهداشت فردی، بریدن یا سوزاندن بدن، اختلالات خواب یا تغذیه در اثر استرس یا ترس منجر شود. این عوامل هم می‌توانند باعث عوارض جدی‌تر شوند هم آسیب روحی کودک را تشدید کنند.
تمایل به رفتارهای خشونت آمیز
کودکی که مورد خشونت کلامی قرار گرفته است احتمال اینکه در آینده خود او هم رفتارهای خشونت آمیز از خود نشان دهد بیشتر می‌شود. این امر به این دلیل است که این رفتارهای خشونت آمیز تبدیل به یک عادت می‌شود کودک ممکن است بعدا آن را تقلید کند. در نتیجه، او احتمالا نسبت به فرزندان خود از خشونت کلامی استفاده خواهد کرد. این چرخه معیوب همینطور ادامه پیدا خواهد کرد و به نسل‌های بعدی منتقل خواهد شد.
در پایان باید به این موضوع دقت داشته باشید که فکر نکنید کلمات نمی‌توانند به کودکان شما آسیب بزنند. برعکس، خشونت کلامی می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد و آثار روحی و جسمی طولانی مدت و پایدار روی کودک داشته باشند. بنابراین باید نسبت به رفتار خود در برابر کودکان توجه ویژه‌ای داشته باشید و هنگام عکس العمل به رفتار فرزند خود آگاهانه تصمیم بگیرید. رفتاری که شما در برابر کودک از خود نشان می‌دهد در واقع بهترین ابزار برای آموزش رفتار صحیح به کودکان محسوب می‌شود.