بیماری راشیتیسم در کودکان، بیشتر درباره آن بدانید

اگر دارای فرزند هستید، احتمالاً بارها با موارد و اصطلاحاتی همچون نرمی استخوان و راشیتیسم بر خورد کرده‌اید و نسبت به آن نگرانی‌هایی داشته‌اید.
نرمی استخوان یا به‌ طور علمی‌تر راشیتیسم، یک اختلال اسکلتی حاد است که در اثر ضعف در جذب ویتامین دی، کلسیم و فسفات ایجاد می‌شود. در واقع این مواد مغذی در توسعه و به وجود آمدن استخوان‌های قوی و سالم عناصری ضروری هستند. افراد مبتلا به بیماری راشیتیسم می‌توانند طیف گسترده‌ای از رشد کم، استخوان‌های نرم، ناهنجاری‌های اسکلتی و … را تجربه کنند.
ویتامین دی به بدن کمک می‌کند که کلسیم و فسفات را از روده خود جذب کند. ویتامین دی می‌تواند از طریق محصولات غذایی مختلف، از جمله شیر، تخم مرغ و ماهی دریافت و جذب شود. همچنین بدن انسان می‌تواند با قرار گیری در معرض نور مستقیم آفتاب، ویتامین دی تولید کند.
کمبود ویتامین دی موجب ایجاد مشکل در روند جذب کلسیم و فسفات در بدن انسان می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد بدن انسان هورمون‌هایی تولید می‌کند که باعث دفع کلسیم و فسفات از استخوان‌ها می‌شود. با دفع این عناصر از بدن، استخوان‌ها به‌مرور نرم‌تر و نرم‌تر می‌شوند.
از آن جا که کودکان در سن رشد قرار دارند، بیشترین استعداد را در ابتلا به این بیماری دارا هستند. بیشترین آمار ابتلا به این عارضه در سنین ۶ الی ۳۶ سال رخ می‌دهد. معمولاً هنگامی که کودکان در شرایط دور از نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند، رژیم‌های فشرده گیاه خواری را تجربه کنند یا فقر استفاده از محصولات لبنی را داشته باشند، به این عارضه مبتلا می‌شوند. ناگفته نماند که این عارضه زمینه ارثی و ژنتیکی نیز دارد.
این عارضه به‌طور کلی از سال ۱۹۴۰ که غنی سازی محصولات غذایی از ویتامین دی در اولویت قرار گرفت، در اکثر کشورهای توسعه یافته تا حدی کمیاب و حتی نایاب شده است.

عوامل تشدید کننده احتمال ابتلا به راشیتیسم
سن
همان‌طور که ذکر شد، راشیتیسم در کودکان بین ۶ تا ۳۶ ساله شایع‌تر از سایر سنین است. در این دوره زمانی سرعت رشد استخوان‌ها بیشتر از سایر سنین بوده و استخوان‌ها بیشتر از مواقع دیگر به کلسیم و فسفات نیازمندند.
رژیم غذایی
اگر شما در رژیم غذایی گیاهخواری خود جایی برای مصرف ماهی، تخم مرغ و لبنیات به‌خصوص شیر در نظر نگرفته‌اید، در واقع احتمالاً شانس ابتلای خود به نرمی استخوان را افزایش داده‌اید. همچنین اگر از سوء هاضمه شیر و قند آن رنج می‌برید، بهتر است به فکر حل این مشکل باشید. چرا که این موضوع نیز خطر ابتلای شما به راشیتیسم را بالا می‌برد. متأسفانه تغذیه صرف از شیر مادر نیز نوزادان را در خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد. لازم به ذکر است که شیر مادر نمی‌تواند پاسخگوی نیاز بدن به تمام مقدار مورد نیاز ویتامین دی باشد.
رنگ پوست
تحقیقات نشان می‌دهد که مردم ساکن مناطق آفریقایی و حاره‌ای، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. پوست‌های تیره به دلیل واکنش ضعیف‌تر نسبت به تابش نور آفتاب، تأثیر گذاری کمتری در روند تولید ویتامین دی بدن انسان دارند.
شرایط جغرافیایی
مناطق دارای عرض جغرافیایی بالاتر، معمولاً مقدار کمتری از تابش نور آفتاب را دریافت می‌کنند که این مقدار می‌تواند دلیل کمبود ویتامین دی در بدن بومیان این مناطق باشد.
ژنتیک
یک نوع از انواع راشیتیسم به نام راشیتیسم ارثی، تحت تأثیر ژنتیک افراد قرار دارد. افراد درگیر در این اختلال معمولاً با مشکل جذب فسفات مواجه هستند.

آیا فرزند ما به راشیتیسم مبتلا شده است؟
برای پاسخ به این سؤال لازم است با علائم این عارضه بیشتر آشنا شویم:
- درد یا حساسیت در استخوان‌های بازوها، پاها، لگن یا ستون فقرات
- رشد کم و کوتاه قامتی
- گرفتگی عضلات
- ناهنجاری‌های دندان، مانند:
- تأخیر در تشکیل دندان، سوراخ در مینای دندان، آبسه‌ها، نقص در ساختار دندان، افزایش تعداد حفره هان
- ناهنجاری‌های اسکلتی، از جمله: یک جمجمه عجیب شکل یا پاهای پرانتزی یا ضربدری
- ستون فقرات بد شکل و بد شکلی‌های لگن
لازم به تأکید است که اگر این نشانه‌ها را در فرزند خود مشاهده کردید، نسبت به مراجعه حضوری به پزشکان متخصص ارتوپدی اقدام کنید. در صورت عدم توجه به این علائم، عوارض به وجود آمده دائمی می‌شوند.

تشخیص راشیتیسم
پزشکان می‌توانند تنها با یک معاینه فیزیکی نشانه‌های نرمی استخوان را تشخیص دهند. آن‌ها می‌توانند با یک فشار کوچک بر استخوان‌ها، حساسیت و میزان درد تولید شده آن‌ها را بررسی کنند. همچنین برای تشخیص نهایی ممکن است پزشک آزمایش‌های زیر را توصیه و تجویز کند:
- آزمایش خون برای اندازه گیری سطح کلسیم و فسفات در خون
- اشعه ایکس برای بررسی ناهنجاری‌های استخوانی
- در موارد نادر، بیوپسی استخوان

درمان راشیتیسم
درمان راشیتیسم، تمرکز بر جایگزینی ویتامین یا مواد معدنی نایاب در بدن است. با این کار علائم مربوط به نرمی استخوان از بین می‌رود. ممکن است پزشک از والدین کودک بخواهد او را به مدت زمان بیشتری در معرض نور آفتاب قرار دهند. آن‌ها همچنین شما را به مصرف محصولات غذایی غنی از ویتامین دی همانند ماهی، کبد، شیر و تخم مرغ تشویق می‌کنند. همچنین یک روش معمول، تجویز مکمل‌های ویتامین دی و کلسیم با دوز مصرفی مناسب است.
در برخی موارد حاد ناهنجاری اسکلتی، ممکن است متخصصین با استفاده از برخی تجهیزات فشارهای مکانیکی را به‌زانو ها وارد کنند تا در مسیر صحیح قرار بگیرند. در موارد بسیار نادر احتمال جراحی نیز وجود دارد.
در برای نرمی استخوان ارثی، ترکیبی از مکمل‌های فسفات و سطوح بالایی از فرم مخصوص ویتامین دی برای درمان بیماری مورد نیاز است.

میزان بهبودی پس از درمان
نشانه‌های بهبودی معمولاً یک هفته پس از شروع درمان ظاهر می‌شود. درمان ناهنجاری‌های حرکتی معمولاً در طول زمان و با درمان ریشه‌ای امکان پذیر است. معمولاً افرادی که درمان آن‌ها بعد از سن رشد شروع شده است، نمی‌توانند به مقدار زیاد در رفع ناهنجاری‌ها موفق شوند.

پیشگیری
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به راشیتیسم، مصرف رژیم غذایی حاوی مقادیر کافی کلسیم، فسفر و ویتامین دی است. افرادی که مبتلا به اختلالات کلیوی هستند باید سطح کلسیم و فسفات خود را به‌طور مرتب تحت نظارت پزشکان خود قرار دهند.
همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز می‌تواند مانع نرمی استخوان شود. توجه داشته باشید که نور بیش از حد خورشید می‌تواند به پوست شما آسیب برساند و لازم است که از کرم‌های ضد آفتاب برای جلوگیری از سوختگی و آسیب پوست استفاده شود. ناگفته نماند که گاهی اوقات استفاده از کرم‌های ضد آفتاب می‌تواند از تولید ویتامین دی توسط پوست شما جلوگیری کند، بنابراین بار دیگر مصرف محصولات غنی از این ویتامین ضروری است.