تکامل رشد کودک، نحوه ارزیابی‌ آن

ارزیابی تکاملی، برآوردی نظام‌ مند از رشد و نمو فیزیکی، زبانی، ذهنی، اجتماعی و عاطفی کودک است که توسط یک متخصص ارزیابی تکاملی یا تیمی از متخصصان که شامل یک متخصص اطفال، متخصص زبان، متخصص شنوایی، متخصص کاردرمانی، روان‌شناس کودک و فیزیوتراپ است انجام می‌شود. در این مطلب می‌توانید با مفهوم ارزیابی تکاملی رشد کودکان، تشخیص نیاز کودک به ارزیابی تکاملی، ویژگی‌های یک ارزیابی تکاملی خوب و اطمینان از کسب بهترین نتیجه برای ارزیابی رشد کودکان شیرخوار آشنا شوید.

معنی و مفهوم ارزیابی تکاملی رشد
این ارزیابی رشد متناسب با سن کودکتان و مشکل یا تأخیری که احتمال آن وجود دارد خواهد بود. در این ارزیابی معمولاً طیفی از سؤالات جزئی دربارهٔ رشد کودک، حرکات فیزیکی، رفتار، بازی‌ها و تعاملات او با اعضای خانواده و دیگران از شما پرسیده می‌شود و کودک تحت مجموعه‌ای از آزمایشات قرار می‌گیرد که می‌تواند شامل یک معاینهٔ فیزیکی‌، تست غربالگری بینایی و شنوایی، مشاهدهٔ بازی کودک و تست‌های استانداردی باشد که در آن به کودک تکالیف خاصی داده می‌شود تا نقاط ضعف و قوت او شناسایی شود.
اگر پزشکی به شما توصیه کرده است که از کودکتان یک ارزیابی تکاملی بگیرید ممکن است احساس نگرانی، ترس یا حتی عذاب وجدان داشته باشید. هیچ پدر و مادری دوست ندارند که بشنوند کودکشان مشکلی دارد. طبیعی است که نگران باشید اما به خاطر داشته باشید که ارزیابی تکاملی تنها یک معاینه از کودکتان است. توصیه برای انجام یک ارزیابی در اغلب موارد به معنای تشخیص وجود یک مشکل است، نه به معنای اینکه مشکلی خیلی خطرناک و جدی وجود دارد.
در بسیاری از موارد، ارزیابی تنها نشان می‌دهد که کودک کاملاً نرمال و طبیعی است و به درمانی نیاز ندارد پزشک ممکن است پیشنهادهایی برای کار با کودک به شما بدهد. پس بهتر است به این ارزیابی و انجام آن نگاه مثبتی داشته باشید و بدانید که شما و کودکتان از این رویکرد سود خواهید برد.

تشخیص نیاز کودک به ارزیابی تکاملی رشد
پزشک کودکتان در هر کدام از چک‌آپ‌های سلامت کودک، میزان رشدونمو او را بررسی خواهد کرد. اگر متوجه شود که کودک شما در یک زمینه به میزان قابل توجهی از همسالانش عقب‌تر است، ممکن است شما را برای ارزیابی به یک متخصص در زمینهٔ تکامل کودک ارجاع دهد.
اما شما به عنوان والدین کودک، خودتان هم می‌توانید زمینه‌ساز انجام یک ارزیابی تکاملی باشید. در واقع، والدین اغلب اولین کسانی هستند که متوجه یک تأخیر تکاملی می‌شوند، زیرا آنها کودکشان را بهتر از هر کسی می‌شناسند. یک پزشک در هر ویزیت و ملاقات تنها چند دقیقه را با کودک می‌گذراند، بنابراین به سادگی ممکن است مشکلات جزئی را نبیند. پس اگر نگران مسئلهٔ خاصی مثلاً مهارت گفتاری یا توانایی گرفتن اشیا هستید و پزشک کودک به چیزی اشاره نکرده، بهتر است خودتان این موضوع را مطرح کنید و از او بخواهید که شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
همچنین اگر کودکتان را به مهدکودکی می‌برید که کارکنان آن در تکامل اولیهٔ ‌کودک آموزش دیده‌اند، آنها ممکن است توصیه کنند که از کودکتان یک ارزیابی تکاملی بگیرید.

ویژگی‌های یک ارزیابی تکاملی رشد خوب
ارزیابی‌ها با یکدیگر متفاوت است، زیرا هر کودک و هر خانواده‌ای با دیگری فرق دارد. اما به طور معمول بهترین ارزیابی‌ها ویژگی‌های زیر را دارند:
ارزیابی باید توسط یک تیم پزشکی انجام شود
در تیم پزشکی لازم است یک متخصص اطفال، متخصص شنوایی‌سنجی، روان‌شناس کودک و فیزیوتراپ وچود داشته باشند تا تصویر کاملی از مهارت‌های کودک به دست بیاورند تا به یک درک کامل از رشد کودک برسند.
والدین و متخصصان باید با هم همکاری کنند
شما در رفتار کودکتان کارشناس هستید و باید نقشی کلیدی در فرایند ارزیابی بازی کنید. در اختیار گذاشتن اطلاعات و نظرات شما در مورد چگونگی رشد کودکتان با پزشک حیاتی و لازم است.
کودک باید در محیط‌های متفاوت و با حضور افراد مختلف بررسی شود
رفتارها اغلب پیچیده هستند و برای داشتن تصویری کامل از اینکه کودکتان چگونه بازی می‌کند، یاد می‌گیرد، استدلال می‌کند، حرکت و تعامل می‌کند، لازم است او در محیط‌های متفاوتی بررسی شود. برای مثال رفتارش در کنار شما ممکن است با رفتارش در مهدکودک یا در کنار خواهر و برادرهایش متفاوت باشد. یک تیم ارزیابی خوب همهٔ‌ این عوامل را در نظر می‌گیرد.
فرایند ارزیابی باید نقاط ضعف و قوت کودکتان را شناسایی کند
تکامل کودک موضوعی بسیار پیچیده است و یک ارزیابی خوب باید عملکرد کودک در تعدادی از زمینه‌ها را در نظر بگیرد، نه اینکه تنها یک یا دو مورد را بررسی کند که به نظر می‌رسد کودک در آنها مشکل دارد.
در طول آزمایشات نباید کودک را وادار به جدا شدن از شما کنند
اگر کودک از جدا شدن از والدینش مضطرب باشد نمی‌توانید از او انتظار داشته باشید بهترین عملکردش را در این ارزیابی‌ها نشان دهد.
یک ارزیابی تکاملی باید مفید باشد
ارزیابی رسمی از رشد و نمو کودک اغلب اولین قدم در تعیین این موضوع است که آیا کودک به مداخله یا درمان زودهنگام نیاز دارد یا خیر. اما وقتی ارزیابی و آزمایشات انجام می‌شود، بسیاری از والدین می‌گویند این ارزیابی به خودی خود هم مفید است. در طول فرایند ارزیابی، شما باید احساس کنید که اطلاعاتتان دربارهٔ کودکتان در حال افزایش است، ایده‌های تازه‌ای دربارهٔ‌ تعامل با کودکتان به دست آورده‌اید و پاسخ بسیاری از سؤالات خود دربارهٔ رشد و نمو کودک را گرفته‌اید. حتی ممکن است به نوعی خیالتان راحت شود. روبه‌رو شدن با یک مشکل تکاملی بالقوه می‌تواند ناراحت‌کننده باشد اما آگاهی از اینکه کمک در دسترستان است می‌تواند شما را امیدوار کند.

نکاتی برای گرفتن بهترین نتیجه از ارزیابی رشد کودک
آماده شدن برای ارزیابی تکاملی و پشتیبانی از حقوق کودک مهم‌ترین کارهایی است که شما می‌توانید برای اطمینان از کسب بهترین نتیجه از ارزیابی تکاملی انجام دهید. چند راهنمایی خاص برای این ارزیابی به ترتیب زیر است:
یک تیم پزشکی خوب پیدا کنید
قبل از شروع مداخلهٔ درمانی، دربارهٔ‌ گرفتن نظر یک تیم یا پزشک دیگر هم فکر کنید. درمان می‌تواند هزینه‌بر، زمان‌بر باشد و از لحاظ احساسی برای شما و کودکتان سختی‌هایی هم ایجاد کند. پس بد یست قبل از شروع درمان، برای پیدا کردن یک تیم ایده‌آل، یک مشاورهٔ مطمئن بگیرید.
هر دوی والدین حضور داشته باشند
پدر و مادر هر دو باید در صورت امکان در هر نوع جلسه یا آزمایشی حاضر باشند. اگر این امکان وجود ندارد و هر یک از والدین نیز اطلاعات یا ایده‌های مختلفی برای گفتن داشته باشند، می‌توانید از نظرات یکدیگر یادداشت‌هایی بردارید و بعد آنها را با هم مقایسه کنید تا مطمئن شوید که همه چیز را به خوبی فهمیده‌اید.
از راحتی کودک مطمئن شوید
اطمینان پیدا کنید که در طول ارزیابی، کودک سالم و راحت است. برای مثال،‌ کودکی که ترسیده است یا سرماخوردگی یا عفونت گوش دارد، طبیعتاً بهترین عملکرد خود را نشان نخواهد داد.
از پزشکان سؤال کنید
در پایان ارزیابی در خواست کنید که یک گزارش کتبی به شما بدهند. دربارهٔ‌ هر چیزی که نمی‌فهمید سؤال کنید و از مخالفت با نظر متخصصان نیز نترسید و دربارهٔ‌ نکاتی که با آنها مشکل دارید درخواست بحث و توضیح بیشتر کنید، چون ارزیابی‌ای که شما فکر می‌کنید اشتباه است کمکی به شما یا کودکتان نخواهد کرد.
ارزیابی‌های بعدی را فراموش نکنید
به طور دوره‌ای لازم است ارزیابی‌های مجددی برای کودک داشته باشید. کودکان آن‌قدر سریع رشد می‌کنند و سرعت رشدشان به قدری متفاوت است که ارزیابی منظم آنها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. در طول این دوره‌ها کودکتان ممکن است تأخیرهایش را جبران کند یا دچار تأخیرهای تکاملی جدیدی شود و نظارت مداوم، هر نوع تغییری را نشان خواهد داد.