مشکل بینایی در کودکان، چطور متوجه شویم؟

ضعف بینایی می‌تواند رشد کودکتان را مختل کند و امنیت او را به خطر بیندازد. اما از کجا باید بفهمید کودکتان مشکل بینایی دارد یا خیر؟
شناسایی ناهنجاری‌های بینایی در کودکان می‌تواند جلوی مشکلات یادگیری یا رشد او را بگیرد یا این مسائل را رفع کند.
معاینه‌ی سالیانه‌ی کودک خردسالتان بسیار اهمیت دارد چون این اطمینان را به شما می‌دهد که او می‌تواند یاد بگیرد، بازی کند و رشد کند. با رشد کودک، بدن او و از جمله چشم‌هایش به طور مداوم تغییر و رشد می‌کند. بسیاری از پدر و مادرها کودک را به طور مداوم از جهت سلامتی چکاپ می‌کنند؛ اما چکاپ بینایی او را اغلب نادیده می‌گیرند.
هرچند پزشک متخصص کودک می‌تواند چند ارزیابی ساده از چشم‌های کودک شما انجام بدهد؛ اما پزشک متخصص چشم و کارشناس بینایی سنجی، مجهز به تخصص و ابزارهای لازم برای سنجش دقیق‌تر چشم و بینایی هستند و برای همین احتمال اینکه ناهنجاری‌ها یا مشکلات چشم و بینایی را به خوبی تشخیص دهند بسیار بیشتر است.

علائمی که می‌گوید کودکتان مشکل بینایی دارد
۱. عادت کرده است برای دیدن هر چیزی به آن نزدیک‌تر شود.
2. چیزهایی مانند کتاب را معمولاً نزدیک به صورتش نگه می‌دارد.
۳. چشمانش را می‌مالد.
4. وقتی دور را نگاه می‌کند چشم‌هایش را جمع می‌کند یا خیلی نزدیک به تلویزیون می‌نشیند.
۵. چشمش به طور ناگهانی حالتی از انحراف پیدا کرده است، یعنی یکی از چشم‌ها از نظر فیزیکی، زاویه‌اش تغییر کرده و در مقایسه با عکس‌های قدیمی، به سمت داخل یا بیرون برگشته است.
6. از دوبینی و سردرد شکایت دارد.
۷. زیاد پلک می‌زند.
8. برای خواندن یک چشمش را می‌بندد.
۹. از خواندن یا سایر کارهایی که از نزدیک باید دیده شوند، دوری می‌کند.
10. به تماس چشمی علاقه‌ای ندارد.
۱۱. توانایی لازم برای نگاه مستمر ندارد که موجب جا انداختن کلمات هنگام خواندن می‌شود.
12. مهارت‌های حرکتی را با تأخیر می‌موزد؛ مانند توانایی ضعیف در توپ بازی
۱۳. به نور خیلی حساس است.
14. چشم‌هایش تراز نیستند یا حرکات غیرعادی دارند (بعد از شش‌ماهگی)
۱۵. چشم‌هایش قرمزی مزمن دارند.
16. چشم‌هایش مدام آبریزی دارد.
۱۷. مردمک چشم‌هایش به جای اینکه تیره باشند، سفیدند.
ضمناً معلم فرزندتان نیز ممکن است کمبود توجه و بی‌قراری فرزندتان را به شما گزارش بدهد که می‌تواند ارتباط مستقیم با مشکل بینایی او داشته باشد. کودکی که مشکل بینایی دارد نمی‌تواند تمرکزش را حفظ کند، زیرا سیستم بینایی او عملکرد مورد نیازش را ندارد.

کودک شما ممکن است نتواند به شما بگوید برای دیدن مشکل دارد
منتظر نمانید تا کودکتان از بینایی‌اش شکایت کند، زیرا خیلی از بچه‌ها حتی نمی‌توانند متوجه شوند که بینایی‌شان مشکلی دارد؛ زیرا به شیوه‌ی خاص دیدنشان عادت کرده‌اند و تصور می‌کنند همه همین‌طور می‌بینند.
کودکتان را سالی دو بار نزد بینایی‌سنج یا متخصص چشم ببرید تا اگر هرگونه مشکلی در بینایی‌اش وجود دارد هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان شود. بیشتر مشکلات بینایی با تجویز عینک یا در موارد نادر با عمل جراحی رفع می‌شوند.

عینک و لنز در کودکان
بچه‌ها در هر سنی می‌توانند از عینک و لنز استفاده کنند، حتی بچه‌های بسیار کوچک.
اگر کودکتان از عینک استفاده می‌کند این نکات را به یاد داشته باشید:
- اجازه دهید کودکتان خودش فریم عینکش را انتخاب کند.
- فریم‌های پلاستیکی برای بچه‌های کوچک‌تر از دو سال مناسب‌ترند.
- اگر فرزند شما از فریم فلزی استفاده می‌کند حتماً دسته فنری باشد تا فرزندتان بیشتر احساس راحتی کند.
- بند کشی برای عینک به کودکتان کمک می‌کند در زمان فعالیت، راحت‌تر عینکش را سر جایش نگه دارد.
- بچه‌هایی که مشکل بینایی شدید دارند ممکن است به لنزهای بخصوصی به نام لنزهای شاخص بالا (high index) نیاز داشته باشند که نازک‌تر از لنزهای پلاستیکی‌اند.
- لنزهای پلی کربناتی برای بچه‌ها بهترین نوع لنز هستند، مخصوصاً برای آن‌هایی که ورزش می‌کنند. پلی کربنات، یک ترموپلاستیک نشکن و شفاف است که برای درست کردن لنزهای نازک و سبُک به کار می‌رود. هر چند که این لنزها بسیار مقاوم‌اند؛ اما نسبت به لنزهای پلاستیکی، راحت‌تر خش می‌افتند.
بچه‌هایی که با آب مروارید مادرزادی متولد می‌شوند ممکن است طی چند هفته‌ی اول تولد، نیاز به عمل جراحی داشته باشند تا آب مرواریدشان برداشته شود. برخی از این بچه‌ها باید بعد از عمل جراحی آب مروارید، از لنز استفاده کنند. بچه‌ها حدود ۱۰ سالگی ممکن است بخواهند به دلایل زیبایی یا ورزش، به جای عینک از لنزهای تماسی استفاده کنند. این کودک باید بداند چگونه لنز را به درستی در چشم‌هایش قرار دهد، به درستی آن‌ها را خارج کند و طبق توصیه‌ی پزشک آن‌ها را تمیز کند. مشکلات ناشی از استفاده از لنزهای تماسی، تقریباً همیشه به دلیل عادات نادرست و بهداشت ناکافی بروز می‌کنند. چشم پزشک کودکتان می‌تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید چه نوع اصلاح بینایی برای کودک شما بهترین است.

چه غذاهایی برای تقویت سلامت بینایی کودکان مفیدند؟
غذاهای گیاهی فراوانی وجود دارند که به سلامت چشم‌ها کمک می‌کنند. سبزیجات برگ‌دار از جمله سبزیجات سوپرفود دارای مقدار زیادی ویتامین‌ها و املاح مانند ویتامین A، ویتامین C و کلسیم هستند. مخصوصاً اسفناج غنی از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند لوتئین و زآگزانتین بوده و بی‌نهایت برای سلامت چشم مهم است. هویج، سیب زمینی شیرین، انگور، غذاهای امگا ۳ دار، مرکبات، بادام و انواع کلم نیز از دیگر خوراکی‌های مفید برای سلامت چشم محسوب می‌شوند