کودک خجالتی را چطور اجتماعی کنیم؟

کودک خجالتی صرف‌نظر از اینکه مشکل یادگیری هم داشته باشد یا خیر، در مقایسه با کودکان برونگرا برای پیدا کردن دوستان جدید کار سخت‌تری دارد. گاهی خجالتی بودن کودکان به‌ حدی برای‌شان مسئله‌ساز می‌شود که از شرکت در فعالیت‌های مدرسه سر باز می‌زنند. کودک ممکن است خجالت بکشد دستش را در کلاس بالا بگیرد، برای سایر بچه‌های کلاس انشایش را بخواند و مشکلات دیگری مانند این. بعضی از کودکان خجالتی حتی در فعالیت‌های تفریحی مدرسه مثل ورزش یا کارهای داوطلبانه هم شرکت نمی‌کنند. چنین تمایلاتی ممکن است کودکان را به خودخوری و انزوا بکشاند که می‌تواند تأثیر بدی در روحیه‌شان داشته باشد. در این مطلب می‌خواهیم راجع به فعالیت‌هایی برای بهبود روابط اجتماعی کودکان خجالتی صحبت کنیم.
پیش از صحبت دربارهٔ فعالیت‌ها، بیایید ببینیم علت معمول خجالتی شدن کودکان چیست. این مسئله بیشتر مربوط به کودکان با نیازهای خاص (استثنایی) می‌شود. چنین کودکانی از دیگران کناره می‌گیرند و اگر در جمع افراد باشند، دچار نگرانی و اضطراب می‌شوند، چراکه خودشان تا حدودی واقف به متفاوت بودن‌شان هستند؛ گاهی هم فقط نگران این هستند که دیگران آنها را نپذیرند.
خجالتی بودن متأسفانه کودکان را از دوست یابی بازمی‌دارد و ممکن است باعث ناراحتی و افسردگی آنها شود. این حقیقتی است که باید بپذیریم و نباید اجازه بدهیم زندگی به کام کودکانی که کمتر اهل صحبت کردن هستند تا این حد تلخ شود. والدین و معلم‌های کودکان مهم‌ترین نقش را به عهده دارند: آنها هستند که می‌توانند کودکان را از پیلهٔ تنهایی‌شان بیرون بیاورند و برای پیدا کردن دوستان جدید، کمک‌شان کنند. فعالیت‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم برای این کار مناسب هستند.

استفاده از بازی دسته‌جمعی برای برانگیختن کنجکاوی کودک خجالتی
تعدادی اسباب‌بازی پیدا کنید که کودکان بتوانند برای بازی با آنها با یکدیگر تعامل داشته باشند. گروه کوچکی از کودکان را گرد هم جمع کنید و از کودک خجالتی هم بخواهید به آنها بپیوندد. به کودکان اجازه بدهید نوبتی هرکدام چیزی را از جعبه بیرون بیاورند و برای خودشان نگه دارند. پس از آن، از کودکانی که اسباب‌بازیِ شبیه‌به‌هم درآورده‌اند بخواهید پانزده تا بیست دقیقه با یکدیگر بازی کنند. بعد از سپری شدن این مدت‌زمان، اسباب‌بازی‌ها را سر جای‌شان بگذارید و دوباره این کار را انجام بدهید. به این شکل می‌توانیم امیدوار باشیم کودک خجالتی از میان این بچه‌ها هم‌بازی خوبی برای خودش پیدا کند.

درگیر کردن کودک خجالتی در کارهای گروهی
کارگاه یا مکانی را برای کودکان آماده کنید که بتوانند در گروه‌های دو تا چهارنفره کاردستی درست کنند. تمامی وسایل موردنیازشان را هم فراهم کنید. کودک خجالتی در قالب چنین گروه‌هایی یاد می‌گیرد که با تحمل حضور دیگران در کنارش، روی درست کردن کاردستی‌اش متمرکز باشد. به‌مرورِزمان که حضور کودکان دیگر برایش عادی شود، با آنها ارتباط چشمی برقرار خواهد کرد. کمی بعد با آنها صحبت خواهد کرد و به‌مرور می‌توانیم امیدوار باشیم میان‌شان رابطهٔ دوستی شکل بگیرد.

بازی در هوای آزاد برای تشویق کودک خجالتی به برقراری ارتباط با دیگران
از بازی‌هایی شروع کنید که تعامل و ارتباط کودکان در آنها محدود است و به‌مرور به بازی‌‌های دیگر رو بیاورید. بازی‌هایی مثل قایم‌باشک یا وسطی برای اوایل کار، انتخاب‌های مناسبی هستند. وقتی کودکان با یکدیگر راحت‌تر شدند، بازی‌هایی را به آنها معرفی کنید که به تعامل بیشتری نیاز دارند و کسانی که در بازی شرکت می‌کنند، باید به هم نزدیک‌تر شوند: فرضا بازی‌هایی مثل انواع بازی فکری یا بسکتبال.

از کودکان خجالتی انتظارات غیرمنطقی نداشته باشید
نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم فعالیت‌های بالا یک‌شبه کودک خجالتی را زیرورو کنند. این را هم نباید فراموش کنیم که بعضی از کودکان در طبیعت‌شان درونگرا هستند. درون گرایی کمی با خجالتی بودن متفاوت است. بهتر است کودکان درونگرا را همان‌طور که هستند، بپذیریم‌.
اما برای کودکان خجالتی، مسئله جور دیگری است. اگر بتوانیم آنها را در فعالیت‌هایی مانند آنچه گفتیم درگیر کنیم، یخ‌شان به‌مرور آب می‌شود و فرصت آشنایی با کودکان دیگر را پیدا خواهند کرد. کودک خجالتی متوجه می‌شود که کودکانِ دیگر آن‌قدرها هم که فکر می‌کرد، بد نیستند و ممکن است در علایقش با بعضی از آنها شریک شود.
اگر کودک خجالتی در همان ابتدای امر با شرکت در فعالیت‌های یادشده دوست تازه‌ای پیدا نکرد، ناامید نشوید. همین‌که حاضر شده است از خلوتش بیرون بزند و با کودکان دیگر بازی کند، خودش قدم بزرگی است. به‌مرورِزمان اتفاق‌های بهتری هم خواهد افتاد.