درمان لجبازی کودکان، راهنمایی به تفکیک سن

علت و درمان لجبازی کودکان چیست؟ چگونه می‌توان برخورد مناسبی با لجبازی کودکان داشت؟ کودکان در سنین مختلف رفتارهای مختلفی دارند و لجبازی کردن نیز یکی از رفتارهایی است که ممکن است کودکان در مراحل رشد خود داشته باشند. نحوه صحیح برخورد با کودکان لجباز نیاز به کسب مهارت و آگاهی در این زمینه دارد. برای این که بتوانید برخورد مناسبی داشته باشید باید علت این رفتار‌ها را بدانید و به صورت اصولی و صحیح با کودک خود رفتار کنید و در برابر لجبازی آن‌ها واکنش صحیح نشان دهید. در ادامه به علت لجبازی کودکان و شیوه‌های برخورد با آن‌ها را اشاره کرده‌ایم. همچنین یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش لجبازی کودکان شرکت در جلسات مشاوره کودک و مشورت با روانشناسان متخصص و دریافت راهنمایی از آن‌ها است. در برخی جلسات می‌توانید کودک را نیز همراه خود بیاورید.

کودکان لجباز چه رفتارهایی دارند؟
در ابتدا با کمک روانشناس باید تشخیص داده شود که با اختلال نافرمانی مقابله‌ای کودک روبرو هستیم یا نه. کودکانی که لجبازی و نافرمانی می‌کنند، سعی می‌کنند از دستوراتی که از سوی بزرگترها صادر می‌شود سرپیچی کنند و نظر آن‌ها را نادیده بگیرند. آسیب رساندن به خود یا دیگران از طریق گاز گرفتن، ناسزا گفتن، گریه کردن و اینگونه رفتارها از جمله کارهایی است که کودکانی که لجبازی می‌کنند انجام می‌دهند، همچنین معمولا افرادی که لجبازی و نافرمانی می‌کنند افرادی با اعتماد به نفس پایین و دارای خلق افسرده هستند.
اگر کودک نشانه‌های بالا را داشت می‌توان گفت که لجبازی و نافرمانی می کنند و توصیه می شود والدین برای درمان و کاهش لجبازی کودکان از راهکارهایی که در ادامه گفته می شود استفاده کنند. اگر همچنان لجبازی فرزندتان ادامه داشت می‌توانید از راهنمایی ‌‌های روان‌شناسان متخصص برای کاهش نافرمانی‌های کودکانتان استفاده کنید.

علت لجبازی کودکان چیست؟
کودکان در سنین مختلف لجبازی‌هایی دارند ولی نوع این لجبازی‌ها متفاوت است، مثلا کودکانی که بچه اول خانواده هستند خصوصیات فرزند اول را دارند و به دلیل تربیت در بهترین شرایط و فراهم بودن بهترین امکانات رفاهی بیشتر از سایر فرزندان ممکن است لجبازی کنند و برای خواسته‌های خودش پافشاری کنند. اما فرزندان دیگر خانواده لجبازی کمتری نسبت به فرزند اول خانواده دارند و این مسئله گاهی مشکل ساز می‌شود و والدین از لجبازی کودک خود درمانده می‌شود و نمی‌دانند چه برخوردی باید با فرزند خود داشته باشند.
همچنین عوامل زیستی نیز در بروز لجبازی کودکان موثر است و عوامل ژنتیکی، مصرف دارو، مبتلا بودن به بیماری خاص، خستگی، گرسنگی، تشنگی، کم خوابی و مبتلا بودن به اختلالات روانی مثل ‌ADHD. عوامل محیطی و روانی نیز ممکن است در بروز لجبازی کودکان نقش داشته باشد که شامل آگاه نبودن کودک از درست یا نادرست بودن رفتار خود، داشتن والدین حساس و کمال گرا، کمبود محبت کودک، وابستگی شدید کودک به دیگران، ضعیف بودن والدین که باعث می شود کودکان در لجبازی و نافرمانی شدت بگیرند و برای رسیدن به خواسته‌های خود پافشاری کنند.
علت و درمان لجبازی در کودکان ۲ تا ۳ ساله
کودکان در سن ۲ تا ۳ سالگی تقریبا کنجکاو و غیر قابل پیش‌بینی هستند، آن‌ها تمایل دارند از طریق مشاهده و تجربه درباره‌ی برخی اتفاقات اطلاعات کسب کنند، و ممکن است در این مسیر با مقاومت والدین و اطرافیان مواجه شوند و دست به لجبازی بزنند. از عوامل دیگری که باعث بروز لجبازی در کودکان می‌شود می‌توان به توقعات غیر منطقی والدین، که باعث می‌شود از کودک خود فراتر از توانایی‌هایش انتظار داشته باشند و فرزندشان را تحت فشار قرار دهند. در واقع همه چیز بستگی به این دارد که والدین کدامیک از سبک‌ های فرزندپروری را انتخاب کرده‌اند.
علت لجبازی در کودکان ۴ تا ۵ ساله
کودکان ۴ تا ۵ ساله معمولا برای ‌اینکه بتوانند خودشان را ثابت کنند و تا حدودی به استقلال برسند ممکن است گاهی لجبازی‌هایی داشته باشند، البته این رفتارها جزئی از مراحل رشد کودکان است و طبیعی است. جلب توجه اطرافیان به وسیله‌ی لجبازی، یکی دیگر از کارهایی است که ممکن است کودکان انجام می‌دهند. گاهی اوقات نیز به دلیل نوع تربیت والدین ممکن است کودکان دست به لجبازی بزنند و نافرمانی کنند، زیرا برخی والدین تمایل دارند روی فرزند خود تسلط کامل داشته باشند و در تمام امور فرزند خود دخالت کنند، و فرصت کافی به فرزند خود برای انجام دادن کارهایش نمی‌دهند که نتیجه‌ی آن لجبازی کودکان و نافرمانی آن‌ها می‌شود.
همچنین خستگی و گرسنگی از دلایل دیگر لجبازی کودکان است و کودکان زمانی که خسته می‌شوند، بی‌حوصله می‌شوند و ممکن است برای موضوعات مختلفی لجبازی کنند، داشتن بیماری‌های خاص مثل ADHD نیز در بروز لجبازی کودکان موثر است. دلایل دیگر لجبازی در کودکان ۴ تا ۵ ساله کمبود توجه، تقلید از دیگران و تولد نوزاد جدید به گونه‌ای که کودک حسادت خود را به صورت لجبازی نشان می‌دهد، می‌باشد.
علت لجبازی در کودکان ۶ تا ۷ ساله
کودکانی که در سن ۶ تا ۷ سالگی قرار دارند معمولا برای دریافت محبت از سوی دیگران، یاری و کمک خواستن از دیگران، داشتن احساس قدرت و تسلط بر دیگران و حتی جلب توجه دیگران ممکن است در برخی موقعیت‌ها دست به پرخاشگری بزنند و لجبازی کنند. والدین و اطرافیان کودک می‌توانند با تشخیص علت پرخاشگری کودکان، واکنش مناسبی در برابر لجبازی کودکان داشته باشند.

چگونه لجبازی کودکم را کاهش دهم؟
لجبازی در کودکان از ۲ سالگی شروع می‌شود، در ۳ یا ۴ سالگی به اوج خود می‌رسد و در حدود ۷ سالگی کاهش پیدا می‌کند، چگونگی برخورد با لجبازی کودکان اهمیت زیادی دارد و برای اینکه بتوانید برخورد مناسبی با فرزند لجباز خود داشته باشید باید آگاهی کامل از علت لجبازی فرزند خود داشته باشید و بعد از اینکه دلیل لجبازی کودک خود را متوجه شدید، راهکارهای زیر را در برابر لجبازی فرزند خود داشته باشید.
درمان لجبازی کودک ۲ تا ۳ ساله
برای درمان و کاهش لجبازی در کودکان ۲ تا ۳ ساله لازم است در ابتدا والدین با وظایف کودک ۳ ساله خود آشنایی داشته باشند. پدر و مادر نباید از کودک خود فراتر از توانایی‌هایش انتظار داشته‌ باشند، زیرا با این کار باعث ایجاد استرس و بروز لجبازی در فرزند خود می‌شوند و باید طبق توانایی‌های فرزند خود از آن‌ها انتظار داشته باشند. یکی دیگر از روش‌های کاهش لجبازی در کودکان این است که زمانی که کودکتان شروع به لجبازی و نافرمانی کرد، به جای اینکه با او بحث و جدل کنید، بهتر است حواس کودک را به موضوعات دیگر معطوف کنید و به عبارت دیگر حواس او را از موضوع اصلی که باعث لجبازی کودک شده است منحرف کنید.
درمان لجبازی در کودکان ۴ تا ۵ ساله
برای درمان لجبازی در کودکان ۴ تا ۵ ساله توصیه می‌شود به خواسته‌های آن‌ها گوش دهید و با آن‌ها مقابله نکنید، حتی بهتر است با کودکتان ارتباط برقرار کنید زیرا ممکن است علت لجبازی کودکتان را متوجه شوید و به صورت منطقی با یکدیگر کنار بیایید و دیگر نیازی به بحث و جدل نباشد. سعی کنید به کودک خود احترام بگذارید و در بعضی موارد به او حق انتخاب دهید تا از بروز لجبازی در کودکتان پیشگیری کنید و اگر با این وجود کودکتان پرخاشگری کرد، خونسردی خودتان را حفظ کنید و سعی کنید با صحبت و گفتگو مسئله را حل کنید.
درمان لجبازی در کودکان ۶ تا ۷ ساله
لجبازی در کودکانی که در این سن هستند متفاوت‌تر از لجبازی کودکان در سنین پایین است و راهکارهای درمانی مختلفی دارد. لجبازی کودکان در این سن ممکن است برای انجام دادن کارهایی باشد که انجام آن در توانش است اما به دلیل تنبلی لجبازی می‌کند و تمایل دارد دیگران کارهای او را انجام دهند. مثلا بستن بند کفش یکی از کارهایی است که کودکان می‌توانند آن را انجام دهند اما به خاطر تنبلی سعی می‌کنند انجام این کار را از طریق لجبازی کردن به دیگران موکول کنند. اینطور وقت‌ها اطرافیان کودک نباید در برابر اینگونه خواسته‌های کودک تسلیم شوند و کار‌های او را انجام دهند. زیرا اگر والدین کودک کارهای شخصی کودک را انجام دهند، باعث می‌شود کودک به این شرایط عادت کند و حتی در آینده نیز دیگران مجبور شوند کارهایی که مربوط به او هست را انجام دهند.
تهیه یک جدول مصور که تصاویری از کارهای روزانه‌ی کودک در آن باشد نیز در کاهش لجبازی کودک و تشویق او به انجام کارهای روزانه موثر است. جدول مصور به این صورت است که کارهای روزانه کودک مثل مسواک زدن، لباس پوشیدن، غذا خوردن و ... به صورت تصویری در جدول نشان داده شود.
درصورتی که کودک در طول روز آن‌ها را به درستی انجام داد تشویق می‌شود و ستاره دریافت می‌کند، اما اگر لجبازی کرد و کارهایش را انجام نداد ستاره‌ای دریافت نمی‌کند. این کار باعث می‌شود کودک با وظایف خود آشنا شود و برای انجام دادن کار‌های شخصی خود تشویق شود و لجبازی کمتری کند.

راهنمای برخورد عملی
-زمانی که با نافرمانی فرزندتان مواجه شدید خودتان را کنترل کنید و سعی کنید برای آرام کردن خودتان نفس عمیق بکشید، زیرا اگر شما نیز پرخاشگری کنید نه تنها گامی برای کاهش نافرمانی کودکتان برنداشتید بلکه باعث وخیم تر شدن شرایط نیز می‌شوید.
-جویا شدن علت لجبازی اهمیت زیادی دارد و گاهی لجبازی کودکان علت خاصی دارد، مثلا امتناع کودکان از رفتن به مهدکودک یا مدرسه ممکن است به علت آزار و اذیت‌هایی باشد که در مدرسه اتفاق می‌افتد و با از بین بردن و حل کردن آن ها می‌توان لجبازی کودکان را کاهش داد.
-اجازه دهید کودکان حق انتخاب داشته باشند و بتوانند تصمیم گیری کنند زیرا در اینصورت آن‌ها لجبازی و نافرمانی کمتری دارند و بهتر می‌توانند با مسائل کنار بیایند.
-برای کاهش لجبازی کودکان رفتارهای خوب آن‌ها را تقویت کنید. برای این کار دادن پاداش گزینه‌ی مناسبی است و باعث کاهش لجبازی کودکان می‌شود.

نحوه برخورد
-زمانی که با لجبازی کودک مواجه می‌شوید، سعی نکنید با بحث کردن او را متقاعد کنید و بهترین راه توجه نکردن به رفتارهای کودک و بی‌اعتنایی به او است، با این کار کودک به تدریج لجبازی کمتری ‌می‌کند. اما اگر والدین و اطرافیان کودک به صورت مداوم در برابر لجبازی کودک مقاومت کنند باعث می‌شود کودک برای اثبات حرف خودش لجبازی بیشتری کند.
-فراهم کردن شرایط محیطی ایمن برای رشد فرزندان لازم است و والدین باید محیطی دوستانه و بدون تنش و اضطراب برای فرزندان خود فراهم کنند. همچنین تنبیه کلامی و بدنی نه تنها باعث کاهش لجبازی کودکان نمی‌شود بلکه باعث پافشاری کودکان بر خواسته‌های خود می‌شود.
-والدین باید راهنمای مناسبی برای فرزندان خود باشند، تا فرزندان بتوانند به خوبی رشد کند و با چالش‌ها کنار بیایند.
اگر روش‌های فوق برای کاهش لجبازی کودکتان موثر نبود، توصیه می‌شود با روان‌شناس متخصص مشورت کنید تا بتوانید با راهنمایی‌های او لجبازی و نافرمانی کودکتان را کاهش دهید.