جلوگیری از سرماخوردگی کودکان، چند روش کارساز

سرماخوردگی عمدتا یک عفونت ویروسی است و تا کنون انواع مختلفی از ویروس‌ها به عنوان عامل ایجاد سرماخوردگی شناخته شده اند. با این حال نکته اینجاست که با وجود این تنوع در عوامل، روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی غالبا یکسان هستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا با روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی در بزرگسالان و کودکان آشنا شوید.

پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان
کودکان به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی شان نسبت به افراد بزرگسال بیشتر در معرض ابتلا به بیماری مسری به خصوص سرماخوردگی قرار می‌گیرند. در نتیجه علاوه بر اینکه باید مواظب باشید که کودکتان با افراد سرماخورده تماس نداشته باشد. باید به او یاد بدهید تا بتواند با رعایت بهداشت و مراقبت از خود، از ابتلا به سرماخوردگی پیشگیری کند. همچنین با تقویت سیستم ایمنی می‌توانید موجب پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان بشوید.

تقویت سیستم ایمنی بدن در کودکان
سیستم ایمنی حرف اول را در دفاع از بدن در برابر هر گونه عفونت‌های ویروسی و یا باکتریایی می‌زند. در مورد سرماخوردگی نیز که یک عفونت ویروسی است می‌توان انتظار داشت که با تقویت سیستم ایمنی از ابتلا به سرماخوردگی پیشگیری کرد. اما راه‌های تقویت سیستم ایمنی کدامند؟
۱. تقویت سیستم ایمنی بدن با ویتامین C
ویتامین C با افزایش سلول‌های ایمنی بدن موجب می‌شود که پاسخ دفاعی سیستم ایمنی هر چه بیشتر و قدرمندتر در برابر عفونت و التهاب عمل کند. از طرف دیگر ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان بسیار قوی، نقش مهمی در از بین بردن رادیکال‌های آزاد دارد.
۲. تقویت سیستم ایمنی بدن با زینک
زینک یا روی یک عنصر مهم و حیاتی برای بدن به شمار می‌رود. یکی از نقش‌های بسیار مهم زینک، افزایش سلول‌های T (خاطره) سیستم ایمنی است. همچنین زینک برای عملکرد درست بیش از ۳۰۰ آنزیم ضروری به نظر می‌رسد؛ بنابراین کمبود زینک می‌تواند از عوامل مهم ابتلای مکرر افراد به سرماخوردگی باشد.
۳. آموزش رعایت بهداشت به کودکان برای پیشگیری از سرماخوردگی
به طور کلی یک نکته مهم برای توانمندسازی کودکان این است که خودمراقبتی را به آن‌ها بیاموزیم. اینکه آن‌ها یاد بگیرند که با رعایت بهداشت و اصول ایمنی، از خود در برابر ابتلا به بیماری‌های مختلف به خصوص بیماری‌های مسری محافظت کنند نیز به نوعی خودمراقبتی محسوب می‌شود؛ بنابراین از همان سنین کودکی باید این موارد با قاطعیت و مهربانی به کودکان آموزش داده شود:
شیوه صحیح شستن دست‌ها با آب و صابون به خصوص پس از بیرون آمدن از دستشویی، بعد از اینکه از بیرون به خانه می‌آیند و همچنین پیش از خورد غذا
استفاده از ژل‌های ضد عفونی کننده دست در بیرون و جا‌هایی که دسترسی به آب نیست در صورت نیاز به پاک کردن دست‌ها
طریقه استفاده از دستمال و پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه
طرز رفتار با شخص بیمار و سرماخورده و رعایت فاصله با او، دست ندادن و نبوسیدنش
سبک زندگی سالم و استفاده از غذا‌های مقوی و میوه‌ها و سبزیجاتی که موجب پیشگیری از سرماخوردگی در کودکان می‌شوند.
علاوه بر این‌ها لازم است همه اعضای خانواده همه این نکات را رعایت کرده و همچنین سطوح مختلف و وسایلی مثل گوشی موبایل که آلودگی میکروبی بسیار زیادی دارند، به طور مرتب با الکل یا اسپری‌های ضد عفونی کننده پاک و ضد عفونی شوند. در صورتی که یک نفر در خانواده به سرماخوردگی مبتلا شد نیز باید لوازم شخصی و حتی بشقاب، لیوان و قاشق و چنگال او را جدا کرده و آنها را تا پایان دوره بیماری با سایر ظروف در ماشین ظرفشویی نشویید.

پیشگیری از سرماخوردگی در پاییز
فصل پاییز به دلیل تغییرات دمایی که رخ می‌دهد بیشترین شیوع سرماخوردگی را دارد. می‌توان این طور بیان کرد که برای پیشگیری از سرماخوردگی در پاییز چند اصل مهم وجود دارد که باید حتما رعایت شود.
۱. تنظیم رطوبت و درجه حرارت محیط
رطوبت زیاد موجب می‌شود شرایط رشد عوامل عفونی هر چه بیشتر مهیا شود. با تنظیم رطوبت محیط و حفظ دمای متعادل منزل و محیط کار می‌توانید امکان رشد این عوامل را به حداقل برسانید. همچنین سعی کنید حتما محیط بسته‌ای که در آن هستید را به سیستم تهویه مجهز کنید. البته توجه کنید که در مناطقی که خشکی هوا وجود دارد نیز با استفاده از دستگاه‌های بخور رطوبت محیط را حفظ کنید. به خصوص اگر رادیاتور یا بخاری در هوای خشک روشن می‌کنید و دستگاه بخور هم ندارید سعی کنید که حتما یک ظرف آب یا کتری روی شوفاژ یا بخاری قرار دهید تا بخار کرده و فضا را کمی مرطوب کند.
۲. دوری از افراد مبتلا به سرماخوردگی
همه می‌دانیم که سرماخوردگی از بیماری‌های به شدت مسری است که به سرعت در بین افراد انتقال می‌یابد. برای اینکه از افراد سرماخورده این بیماری به ما سرایت نکند باید چند نکته را رعایت کنیم.
فاصله حداقل یک متر با شخص مبتلا را حفظ کنیم و از روبوسی و دست دادن با او بپرهیزیم.
سعی کنیم در دوره بیماری در منزل استراحت کنیم و در محل‌های عمومی حضور پیدا نکنیم تا ویروس سرماخوردگی در بین افراد مختلف پخش نشود
کودکان سرما خورده را به مهد کودک یا مدرسه نبریم، چرا که کودکان به سرعت از یکدیگر این بیماری را می‌گیرند.
در صورت لزوم حضور در اجتماع حتما از ماسک و در هنگام سرفه و عطسه از دستمال کاغذی استفاده کرده و جلوی دهان و بینی خود را بگیریم.
در فواصل کوتاه و به طور مرتب دست هایمان را با آب و صابون بشوییم.
۳. نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی
نوشیدن روزانه هشت لیوان آب کمک بزرگی به حفظ سلامتی در همه فصول سال می‌کند. شاید فکر کنید در فصول سرد این میزان نیاز به نوشیدن آب کاهش پیدا می‌کند، اما اصلا اینطور نیست. همچنین فراموش نکنید که مایعاتی مثل قهوه یا چای به هیچ عنوان نباید جایگزین آب شوند چرا که در موارد بسیاری این نوشیدنی‌ها می‌توانند از دست رفتن هر چه بیشتر آب بدن بشوند.
۴. به طور منظم ورزش کنید
ورزش با افزایش قوای جسمی می‌تواند از ابتلا به سرماخوردگی پیشگیری کرده و یا در صورت ابتلا، دوره‌ی بیماری را کاهش داده و موجب شود شخص بیمار هر چه زودتر بهبود یابد.
۵. مصرف مرکبات و میوه‌های حاوی ویتامین C به میزان لازم
ویتامین ث برای پیشگیری از سرماخوردگی بسیار مفید و مؤثر است. در فصل پاییز که مرکباتی مثل لیموشیرین، نارنگی، پرتقال و کیوی به بازار می‌آیند بهترین زمان استفاده از این میوه‌های مفید خواهد بود. همچنین کدو حلوایی یا کدو تنبل که در فصل پاییز به وفور یافت می‌شوند به دلیل داشتن ویتامین آ و ث می‌توانند نقش مهمی در افزایش قدرت سیستم ایمنی و پیشگیری از سرماخوردگی داشته باشند. شلغم نیز که در این فصل به بازار می‌آید به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی در پیشگیری از سرماخوردگی بسیار مؤثر است.
۶. استفاده از لباس گرم و مناسب و گرم نگه داشتن سر
در فصول سرد به خصوص فصل پاییز که دما متغیر است، حتما لباس گرم برای صبح زود یا عصر‌ها همراه داشته باشید. همچنین سعی کنید به هیچ عنوان با مو‌های خیس بیرون نروید. باد‌های سردی که در پاییز می‌وزد در صورت خیس بودن مو‌ها می‌تواند به سرعت موجب ایجاد سرماخوردگی شود. در نتیجه بعد از حمام و شستن مو‌ها و یا بیرون آمدن از استخر حتما مو‌های خود را با سشوار خوب خشک کنید و هرگز با موهای خیس نخوابید.
۷. سیگار نکشید
سیگار و استعمال دخانیات علاوه بر مضرات بسیار زیادی که دارند، با از بین بردن مژک‌های درون بینی که به نوعی یک سد دفاعی در برابر ورود میکروب‌ها به بدن مهم محسوب می‌شوند، می‌توانند زمینه ابتلا به سرماخوردگی را هر چه بیشتر فراهم کنند. محققان دریافتند که کشیدن سیگار می‌تواند مژک‌های درون بینی را به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه فلج کنند. در نتیجه احتمال ورود عوامل بیماری زا و ویروس سرماخوردگی از طریق بینی و سیستم تنفسی بسیار زیاد افزایش می‌یابد. بنابراین برای حفظ سلامت خود سیگار را ترک کنید.
۸. در روز‌های آلوده فعالیت‌های خود را کاهش دهید
در فصل پاییز به دلیل سرد شدن هوا ممکن است وارونگی هوا رخ دهد و آلودگی هوا به میزان ناسالم و یا خطرناک به خصوص برای گروه‌های حساس یعنی سالمندان، کودکان و خانم‌های باردار برسد. در این روز‌ها که معمولا از طریق اخبار و رسانه‌ها اطلاع رسانی می‌شوند، سعی کنید تا حد ممکن از منزل خارج نشوید و در صورت ضرورت برای خروج از منزل حتما از ماسک‌های فیلتر دار استفاده کنید. همچنین در این روز‌ها مصرف شیر و نوشیدنی‌ها را افزایش دهید.
۹. غذا‌های خیابانی و غیر بهداشتی را مصرف نکنید
در فصل پاییز به خصوص که شیوع سرماخوردگی زیاد بوده و آلودگی هوا نیز وجود دارد به هیچ عنوان از غذا‌هایی که در فضای باز طبخ یا نگهداری می‌شوند استفاده نکنید. مثلا کباب ترکی‌های موجود در خیابان‌ها و یا پیراشکی‌هایی که در فضا‌هایی مثل مترو به فروش می‌رسند به شدت آلوده بوده و بار میکروبی بسیار بالایی دارند.
۱۰. خوب بخوابید و استرس نداشته باشید
استرس اثرات بسیار مخربی بر سیستم ایمنی بدن دارد؛ بنابراین آرامش خود را حفظ کرده و در همه حال استرس را از خود دور کنید. استفاده از دمنوش‌هایی مثل بابونه و بهارنارنج و یا گل گاوزبان آرامبخش بوده و مصرف مرتب آن‌ها می‌تواند از بروز سرماخوردگی پیشگیری کند. همچنین داشتن خواب کافی و خوب برای سلامت عمومی بدن بسیار ضروری است.

برای پیشگیری از سرماخوردگی چه بخوریم؟
۱. مصرف ویتامین ث و زنیک
بهترین راه برای پیشگیری از سرماخوردگی این است که سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید. همانطور که گفته شد مصرف منابع غنی از ویتامین ث و زینک می‌توانند در پیشگیری از سرماخوردگی بسیار مؤثر باشد. منابع غنی از ویتامین ث، مرکبات و سبزیجات و به خصوص پرتقال، لیمو و کیوی هستند. از منابع غذایی سرشار از زینک یا روی نیز می‌توان به گوشت قرمز، حبوبات و انواع دانه‌ها اشاره کرد. تحقیقات نشان داده است که مصرف زینک در ابتدای دوره سرماخوردگی می‌تواند طول دوره را تا ۴۰ درصد کاهش دهد.

نکته مهم در مصرف ویتامین ث و زینک این است که دوز‌های زیاد ویتامین ث مشکلی ایجاد نمی‌کنند؛ چرا که این ویتامین محلول در آب بوده و مقدار اضافی آن را بدن از طریق ادرار دفع می‌کند؛ اما مقادیر زیاد روی یا زینک سمی بوده و می‌تواند سلامت شخص را به خطر بیاندازد. بنابراین در صورتی که از مکمل‌های دارویی حاوی زینک برای جبران کمبود این عنصر مهم استفاده می‌کنید حتما با پزشک مشورت کنید تا دوز مجاز برایتان تجویز شود.
۲. معجون آب گرم، عسل و لیمو
مصرف معجون آب گرم، عسل و لیمو نیز می‌تواند موجب افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن شده و از سرماخوردگی پیشگیری کند. همچنین غرغره آب نمک یا شستشوی بینی با سرم شستشو می‌تواند آلودگی‌ها را دفع کرده و شخص را تا حدودی ایمن کند. مصرف ماست نیز به دلیل داشتن پروبیوتیک بدن را در برابر ویروس سرماخوردگی مصون خواهد کرد.

آیا واکسن آنفولانزا برای پیشگیری از سرماخوردگی موثر است؟
از آن جا که آنفلوآنزا و سرماخوردگی علائم بسیار شبیه به هم دارند ممکن است گاه با یکدیگر اشتباه گرفته شوند؛ اما این دو بیماری اساسا با هم متفاوت بوده و عامل ایجاد آن‌ها با هم فرق می‌کند؛ بنابراین واکسن آنفلوآنزا نمی‌تواند برای پیشگیری از سرماخوردگی مؤثر باشد و این باور که با تزریق واکسن آنفلوآنزا دیگر سرما نمی‌خوریم کاملا غلط است.

سخن آخر
سرماخوردگی یک بیماری مسری است که در فصل پاییز شیوع بسیار بالایی دارد. سرماخوردگی به علت ایجاد بی حالی و عوارض متعدد معمولا چند روز شخص را از زندگی روتین خود دور کرده و او را نسبتا زمین گیر می‌کند؛ بنابراین پیشگیری از سرماخوردگی اهمیت بسیار زیادی دارد. با رعایت بهداشت فردی و پیروی از سبک زندگی سالم می‌توانید تا حدود زیادی از ابتلا به سرماخوردگی پیشگیری کنید.