ساز مناسب کودکان، نکات طلایی

اکثر انسان‌ها کم و بیش به موسیقی علاقه دارند و مشتاقند که خود یا فرزندانشان به فراگیری یک ساز مشغول شوند. برخی به موسیقی کلاسیک غربی و برخی به موسیقی اصیل ایرانی علاقمندند ولی هنگام تصمیم گیری این سوال برایشان پیش می‌آید که چه سازی برای کودکشان مناسب‌تر است؟! با ما همراه باشید تا بفهمیم چه سازی برای کودکان مناسب است؟

بهترین سن شروع آموزش موسیقی در کودکان
برای شروع آموزش موسیقی به کودکان در روش ها و متد های متعددی که وجود دارد سنین مختلفی پیشنهاد می گردد.
اما به طور کلی همه روش ها و همه متخصصان این رشته متف القولند که بهترین سن شروع یادگیری بین سن ۳ تا ۶ سالگی می باشد.برترین روش آموزش موسیقی کودک در آموزشگاه موسیقی به تناسب خود کودکان می تواند متفاوت باشد.
این درست همان زمانی است که قابلیت های ذهنی کودک در حال شکل گیری است و نیاز است که چهار چوبی درست برای هر رشته ای تعریف گردد و اصول و پایه های درست در ذهن کودک بنا گردد.
اگر پایه ریزی درستی برای این موضوع شود چه در همین سنین و چه در آینده ، حتما فرد بهره درستی از موسیقی خواهد برد و زمانی موسیقی را با درکی درست ادامه خواهد داد.
و اما برای یادگیری ساز تخصصی بهترین زمان برای شروع درست بعد از این آموزش اولیه می باشد یعنی بین سنین ۶ تا ۸ سال و اگر در این سن آموزش صورت گیرد می توان بهترین بازده را هم از لحاظ یادگیری موسیقی و نوازندگی و هم از لحاظ بهره وری برای فواید موسیقی داشت.

چه سازی برای کودکان مناسب است؟
از مهم‌ترین قسمت‌های کلاس موسیقی انتخاب ساز برای یادگیری است، زیرا انتخاب ساز مناسب در ادامه دادن یا رها کردن کلاس موسیقی بسیار موثر است. با توجه به اینکه امروزه ساز‌های ایرانی و غربی بسیار متنوع شده‌اند پس باید کمی بیشتر برای انتخاب ساز وقت گذاشت. قابل ذکر است همین که فرزند دلبندتان بتواند با ساز انتخابی ارتباط خوبی برقرار کند و ابتکار و نوآوری‌هایی با آن ساز ارائه دهد یعنی در موسیقی موفق شده است. به طور کلی همه‌ی کودکان توانایی زدن هر سازی را دارند و نمی‌توان به طور قطع گفت که مثلا کودک ۷ ساله باید فلان ساز را انتخاب کند، ولی توجه به برخی نکات به کودک و والدین کمک می‌کند که انتخاب درست تری داشته باشند.

نکات مهم در انتخاب ساز برای کودکان
به طور کلی کلاس موسیقی و اینکه چه سازی برای کودکان مناسب است را با توجه به دو رده سنی زیر ۷ سال و بالای ۷ سال بیان شده است.
۱. انتخاب ساز برای کودکان زیر ۷ سال
اگر قصد دارید فرزندتان را به کلاس موسیقی بگذارید و او زیر ۷ سال سن دارد، برای موفقیت بیشتر بهتر است که با کلاس ارف (موسیقی کودک) شروع کنید. در کلاس‌های ارف ساز‌های بلز و فلوت ریکوردر همراه با بازی و سرگرمی به کودکان آموزش داده می‌شود و در طی کلاس با ترفند‌های مربی موسیقی و بازی، کودک به موسیقی علاقمند می‌شود. در پایان دوره ساز‌های موسیقی را به بچه‌ها معرفی می‌کنند و کودک با توجه به شناختی که نسبت به صدا‌ها و اصوات موسیقایی پیدا کرده و همچنین به کمک مربی و شناختی که از کودک در کلاس پیدا کرده است، ساز مناسب و مورد علاقه‌ی کودک انتخاب می‌شود. این روش انتخاب ساز باعث می‌شود که کمتر منجر به رها کردن کلاس موسیقی شود.
۲. انتخاب ساز برای کودکان بالای ۷ سال
برای انتخاب ساز کودکان بالای ۷ سال رعایت نکات زیر حائز اهمیت است:
- توجه به علاقه کودک: برای مشخص کردن علاقه کودک می‌توان برای او انواع سبک‌های موسیقی را پخش کنید تا گوش دهد. انواع موسیقی از موسیقی کلاسیک غربی گرفته تا موسیقی سنتی ایرانی. یا می‌توانید او را به کنسرت‌های مختلف ببرید و درمورد سبک موسیقی آن کنسرت با او صحبت کنید. پس از انتخاب سبک مورد علاقه می‌توانید ساز‌های موسیقی را به او معرفی کنید. برای این کار می‌توانید او را به یک مغازه‌ی ساز فروشی یا یک آموزشگاه موسیقی ببرید تا با تک تک ساز‌ها آشنا شود و صدای آن‌ها را به صورت زنده بشنود و ساز مورد علاقه‌اش را انتخاب کند. انتخاب و نواختن سازی که کودک به آن علاقه نداشته باشد احتمال شکست در موسیقی و رها کردن آن را بالا می‌برد.
- توجه به وضعیت جسمانی و فیزیکی کودک: هرچند تمامی ساز‌ها مثل ویولن، گیتار، تار و … در سایز‌های کوچک برای کودکان با جثه‌های مختلف وجود دارد، ولی ساز‌هایی مانند ترومپت و یا ترومبون کمتر در ابعاد کوچک وجود داشته و ممکن است نواختن آنها برای افرادی با اندام کوچک و بازوان ضعیف دشوار باشد. همچنین برخی از ساز‌های بادی به دستگاه تنفسی بسیار قوی احتیاج دارد. یا به عنوان مثالی دیگر برای ساز پیانو باید کودک حداقل در حالت ایستاده به کلاویه‌ها تسلط نسبی داشته و قدرت فیزیکی لازم برای فشار دادن کلاویه‌ها را داشته باشد.
- علاقه به خوانندگی: اگر کودک شما به خوانندگی و آواز خواندن علاقه دارد پس باید ساز‌هایی مانند نی و فلوت و دیگر ساز‌های دهانی را از دایره‌ی انتخابی خود حذف کنید.
در هنگام انتخاب ساز به فضای منزل خود دقت کنید که آیا فضای کافی برای نگهداری آن ساز دارید یا نه و نکته‌ی مهم دیگر به خصوص برای آپارتمان نشین‌ها، اینکه آیا سر و صدای ایجاد شده از ساز برای اطرافیان و همسایگان مزاحمت ایجاد می‌کند یا نه! به عنوان مثال سازی مثل ترومبون یا ساکسیفون دارای صدای بسیار بلندی است. شاید قبول نکنید، ولی همین موضوع اخیر می‌تواند مانع تمرین و پیشرفت فرزند شما شود.

علاقه کودک به آواز
نکته بسیار مهم در فرا گیری آواز برای کودکان و نوجوانان این است که آواز برای سنین پایین ۱۵ سال و زمانی که صدای بچه‌ها به بلوغ نرسیده‌اند، توصیه نمی‌شود. اما کلاس‌های آواز خوانی دسته جمعی از سن سه سالگی باعث رشد و علاقه آن‌ها به موسیقی خواهد شد.
برای آشنایی با انواع ساز‌ها می‌توانید به مقالات "آشنایی با آلات موسیقی غربی" ، "معرفی آلات موسیقی ایرانی (سازهای موسیقی دستگاهی ایران)" و "معرفی آلات موسیقی ایرانی (ساز‌های موسیقی نواحی ایران)" مراجعه فرمایید.

فواید موسیقی برای کودکان
موسیقی فواید متعددی دارد که یک از آنها نوازندگی است.
- تاثیر در روابط اجتماعی کودک
- ایجاد حس اعتماد به نفس
- بهبود عملکردهای ذهنی
- گسترش روابط مغزی
- خلاقیت
- و… بسیاری موارد دیگر از جمله فوایدی است که برای موسیقی بر شمرده اند.
بدیهی است با فوایدی که موسیقی برای کودکان دارد بهتر است که برای تاثیر بهتر ، آموزش موسیقی را از سنین پایین تر در دستور کار قرار داد.

مهم ترین موضوع برای انتخاب ساز مناسب کودک
مهم ترین موضوعات برای انتخاب ساز مناسب کودک شما به شرح زیر هستند:
۱- سن کودک
اگر کودک شما زیر ۶ سال سن دارد، باید موقع انتخاب موسیقی دقت کنید که کودک فلسفه و دلیل یادگیری آن موسیقی را درک می کند یا خیر؟ بهترین آلات موسیقی برای یادگیری کودک زیر ۶ سال ویولن و پیانو هستند، زیرا یک درک پایه ای از دنیای موسیقی به کودک می دهند و بعدا اگر دوست داشتند که یک ساز دیگر را انتخاب کنند، براحتی می توانند این کار را انجام دهند چون ویولن و پیانو بسیار منعطف هستند. از طرف دیگر باز هم ویولن انتخاب بهتری است چون در اندازه های مناسب کودک هم موجود است و محدودیت جسمی کودک موقع نواختن به چشم نمی آید.
۲- صدای ساز مدنظر
باید موقع انتخاب موسیقی برای کودک به این موضوع دقت کنید که کودک از صدای کدام ساز بیشتر خوشش می آید و آیا از صدای سازی که برایش انتخاب کرده اید متنفر نیست؟ صدای ساز تاثیر زیادی در ذهنیت کودک از موسیقی ایجاد می کند پس به این موضوع توجه کنید.
۳- وجهه اجتماعی آن ساز
کودکان از اطرافیان و دوستان خود بسیار تاثیر می پذیرند و دوست دارند سازهایی را بنوازند که وجهه اجتماعی مناسبی داشته باشد. برخی سازها از دیدگاه جامعه بعنوان سازهای اصطلاحا "باحال" و یا "مدرن و باکلاس" شناخته می شوند. مثلا ویولن و پیانو جزو چنین سازهایی در نگاه کودکان ممکن است باشند ولی سازی مثل کمانچه و سنتور خیلی با روحیه و وجهه اجتماعی از دیدگاه کودک سازگار نیستند.
۴- توانایی جسمی کودک
هر چقدر کودک بزرگ تر می شود و توانایی جسمی او افزایش می یابد، او به سراغ سازهای جدیدتری که به توانایی بیشتری نیاز دارند می رود (مثل سازهای بادی ترومپت، ترومبون و …). پس اگر سن کودک شما زیر ۵ سال هست به سراغ سازهای بادی و سخت نروید. همانگونه که در بالا هم ذکر شد در سنین پایین سازهایی مثل بلز، ارف و ویولن و حتی پیانو برای کودک پیشنهاد می شوند.
۵- محدودیت های مالی خانواده
به این موضوع دقت کنید که برخی سازها ارزان تر و برخی گران تر هستند. پیشنهاد ما این است که به هر شکلی هست هزینه های مالی آموزش موسیقی به کودک را چشم پوشی کنید و در این زمینه تا می توانید خرج کنید ولی اگر واقعا نمی توانید هزینه های آموزش و خرید ساز مناسب او را تامین کنید دنبال سازهای ارزان تری باشید. سازهایی مثل پیانو یا کیبورد از سایر سازهای هزینه اولیه بیشتری دارند و … .

بهترین پیشنهادها برای شروع به ساز کودک
- پیانو
- ویولن
- ارف
- بلز
- گیتار
- فلوت
- کلارینت
- سنتور چوبی کوچک
- Ukulele (یک آلت موسیقی شبیه گیتار و با اندازه کوچکتر از گیتار)