سرطان خون کودکان، انواع و درمان

سرطانی که در کودکان خردسال بیشتر شایع است سرطان خون در کودکان است. اگرچه این موضوع برای کودکانی که از این بیماری رنج می‌برند بسیار سخت است، یک درمان موفقیت آمیز برای این بیماری در دسترس است و در اکثر موارد این نوع سرطان منجر به مرگ نمی‌شود. هر ساله حدود ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ کودک که اکثراً ۳ تا ۵ سال دارند در کشور به عنوان دارنده‌ی این بیماری تشخیص داده می‌شود.
سرطان خون در کودکی، در شکل گیری گلبول‌های سفید در مغز استخوان تأثیر می‌گذارد و این سلول‌های غیر طبیعی در جریان خون اطراف سلول‌های سالم حرکت می‌کنند. در نتیجه، توانایی بدن در مقابله با ویروس‌ها کاهش می‌یابد و این احتمال وجود دارد که کودک دچار عفونت‌های متعدد و سایر بیماری‌ها شود.

سرطان خون در کودکان چه علائمی دارد؟
تشخیص سرطان خون بسیار دشوار است زیرا معمولاً علائم آن به آرامی نشان داده می‌شود (به جز در سرطان خون حاد که علائم آن ناگهان ظاهر می‌شود) و همچنین به دلیل این که در زمان ظهور، با سایر بیماری‌های عادی کودک اشتباه گرفته می‌شود. علائم سرطان خون در کودکان متفاوت است و علت اصلی بیماری در اکثر اوقات غیر قابل تشخیص است.
سلول‌های سرطانی در اطراف سلول‌های سالم که پلاکت، گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز ایجاد می‌کنند، جمع می‌شوند و در نتیجه کمبود آن‌ها در بدن ایجاد می‌شود. علاوه بر این، سلول‌های سرطانی در مناطق دیگر بدن نیز گسترش می‌یابد و بر سلامتی دیگر اندام بدن نیز تأثیر می‌گذارد. به این دو دلیل بیشتر علائم بیماری ایجاد می‌شوند. با این حال، همین علائم می‌تواند توسط بیماری‌های دیگر نیز ایجاد شود. بنابراین، مهم است که هرچه سریع‌تر به پزشک در مورد این علائم اطلاع دهید تا علت اصلی این علائم شناسایی و درمان شود.

علائم سرطان خون چیست؟
خستگی
کودک به دلیل کم خونی که در اثر کمبود گلبول‌های قرمز ایجاد می‌شود، بسیار سریع خسته می‌شود. این کمبود ممکن است به ضعف و سرگیجه و پوستی کمرنگ نیز منجر شود.
تب و عفونت
کودک از تب‌هایی رنج می‌برد که ممکن است با داروهای معمولی درمان نشوند. این می‌تواند ناشی از سلول‌های غیر طبیعی سرطانی باشد یا به دلیل ترشح شیمیایی آن‌ها در بدن یا به دلیل عدم اقدام از طرف گلبول‌های سفید برای مبارزه با عفونت. با داشتن تنها چند گلبول سفید سالم برای محافظت، عفونت‌ها باعث ایجاد تب‌های سرسخت‌تر می‌شوند.
کبودی و خونریزی بیش از حد
از آنجا که سرطان خون باعث کاهش پلاکت‌های خون در بدن می‌شود، ممکن است کودک مقدار زیادی لکه‌های قرمز کوچک یا کبودی در سراسر پوستش ایجاد شود که ناشی از خونریزی رگ‌های خونی آسیب دیده است. ممکن است کودک به طور مکرر دچار خونریزی بینی و لثه شود، زیرا پلاکت‌هایی که به سرعت خونریزی را متوقف می‌کنند تعدادشان زیاد نیست.
درد در استخوان و مفاصل
سلول‌های سرطانی معمولاً در مفصل و در اطراف سطح استخوان‌ها جمع می‌شوند. بنابراین ممکن است کودکی که مبتلا به سرطان خون است از درد در استخوان‌ها و مفاصل شکایت کند.
تورم شکم
کودک مبتلا به سرطان خون ممکن است شکمش بزرگ یا متورم شود. در واقع کبد و طحال دچار تورم می‌شود. پزشک به راحتی دلیل بزرگ شدن آن‌ها را در زیر دنده‌های پایین تشخیص می‌دهد. این به دلیل خوشه بندی سلول‌های سرطانی در کبد و در نتیجه، تورم آن ایجاد می‌شود.
کاهش وزن و اشتها
کودک مبتلا به سرطان خون ممکن است اشتهای خود را از دست بدهد و به این ترتیب، به تدریج به دلیل بزرگ شدن کبد و طحال، وزن زیادی را از دست می‌دهد. منطقه بزرگ شده می‌تواند سایر اندام‌های اطراف آن، از جمله معده را تحت فشار قرار دهد و از این رو ظرفیت موجود در آن را محدود می‌کند.
تورم غدد لنفاوی
گره‌های لنفاوی معمولاً هنگام مبارزه با عفونت در کودکان متورم می‌شوند و تورم آنها معمولاً نشانه عفونت است. در سرطان خون، غدد لنفاوی نیز بزرگ می‌شوند و تورم به صورت توده‌هایی در زیر پوست ظاهر می‌شود. هنگامی که پزشک غدد لنفاوی بزرگ شده را در کودک مشاهده کرد، باید ضمن آزمایش معالجه عفونت، کودک را از نظر سرطان خون نیز کنترل کند.
مشکلات تنفسی و سرفه
تیموس تحت تأثیر سلول‌های ALL قرار دارد و به همین دلیل کودک مبتلا به سرطان خون ممکن است از مشکلات تنفسی و سرفه رنج ببرد. تیموس در قفسه سینه در اطراف نای قرار دارد و وقتی سلول‌های سرطانی بزرگ می‌شوند، نای را تحت فشار قرار می‌دهد که منجر به سرفه و مشکلات تنفسی می‌شود.
تورم بازوها و صورت
تورم بازوها و صورت در کودک علامت بسیار خطرناکی است زیرا نشانگر سندرم SVC است که می‌تواند زندگی کودک را تهدید کند و نیاز به درمان فوری دارد. سندرم SVC در کودک مبتلا به سرطان خون در اثر فشار دادن SVC (وریدی که باعث می‌شود خون از مغز و بازوها به قلب باز گردد) توسط تیموس بزرگ شده ایجاد می‌شود. فشار SVC باعث برگشت خون می‌شود و باعث تورم در صورت، بازوها و قفسه سینه می‌شود در حالی که می‌تواند منجر به سرگیجه و سردرد نیز شود.
تشنج، سردرد و استفراغ
این نشانه ابتلا به سرطان خون پیشرفته است زیرا سردرد، تاری دید، استفراغ و تشنج نشان می‌دهد که سرطان خون در سیستم عصبی مرکزی گسترش یافته است.
خونریزی لثه و بثورات لثه
هنگامی که سرطان خون به پوست سرایت می‌کند، باعث می‌شود تعداد زیادی لکه‌های کوچک شبیه به بثورات در سراسر پوست ظاهر شود. در AML سلول‌های سرطانی حتی به لثه‌ها نیز سرایت می‌کنند و باعث خونریزی و تورم در آن‌ها می‌شوند.
ضعف شدید
در AML، هنگامی که مقدار سلول‌های سرطانی در بدن به تعداد زیادی می‌رسد، جریان خون در اطراف رگ‌های خونی کوچک در مغز کند می‌شود. زیرا سلول‌های سرطانی خون را غلیظ می‌کنند و این منجر به خستگی و ضعف شدید می‌شود. این مورد معمولاً نادر است اما نشانه‌ای نگران کننده از AML پیشرفته در کودکان است.

چگونه سرطان خون را در کودکان تأیید کنیم؟
تشخیص علائم سرطان خون در کودکان راهی ۱۰۰٪ برای تأیید آن نیست. سرطان خون معمولاً با آزمایش مغز استخوان تأیید می‌شود. این آزمایش با گرفتن مقداری از مغز استخوان از استخوان ران بر روی کودک انجام می‌شود. اگرچه این عمل دردناک به نظر می‌رسد، کودک در طی مدت زمان آزمایش متوجه چیزی نمی‌شود و این آزمایش تقریباً پانزده دقیقه طول می‌کشد. سپس مغز استخوان آزمایش می‌شود تا وجود سرطان خون را تأیید یا انکار کند.
بیشتر این روند هنگامی شروع می‌شود که سلامت فرزند شما بدون هیچ دلیل عادی رو به زوال می‌رود. پزشک متخصص اطفال به متخصص انکولوژیست اطفال مراجعه می‌کند که ممکن است با آزمایش خون مختلفی شروع کند تا هرگونه ناهنجاری در تعداد گلبول های سفید و قرمز و پلاکت‌ها را تشخیص دهد. در صورت یافتن نتایج غیر معمول، متخصص انکولوژیست فقط در این صورت آزمایش مغز استخوان را پیشنهاد می‌کند.

چگونه لوسمی در کودکان درمان می‌شود؟
درمان
درمانِ اصلی سرطان خون در کودکان، شیمی درمانی است که از طریق دهان یا از طریق مایع وریدی یا نخاعی انجام می‌شود. روش درمانی بر اساس نتایج پروفایل خون کودک با داروها و دوزهای متناسب با آن انتخاب می‌شود. پرتودرمانی، پیوند سلول‌های بنیادی و هدفمند درمانی، از دیگر روش‌های درمانی‌ایی است که برای سرطان خون در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سرطان خون را می‌توان با موفقیت درمان کرد و روش شیمی درمانی بسیار موفق است. حدود ۹۰٪ از کودکانی در پایان دوره درمانشان سرطان را شکست داده‌اند. در اغلب موارد سرطان خون کودک بهبودی دائمی حاصل می‌شود اما تشخیص زودهنگام این بیماری مهم است.

عوارض جانبی درمان
کودکان به دلیل شیمی درمانی فشرده از عوارض جانبی مختلفی رنج می‌برند. عوارض جانبی معمول آن شامل سرگیجه، تهوع، استفراغ و ریزش مو به همراه قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف است. پزشکان معمولاً برای هر عارضه جانبی که هنگام انجام شیمی درمانی ظاهر می‌شود، درمان‌های لازم را پیشنهاد می‌کنند.

انواع سرطان خون را بشناسید
دو نوع اصلی سرطان خون حاد و مزمن کودکان دیده شده است. سرطان خون حاد خیلی سریع رشد می‌کند در حالی که سرطان خون مزمن به آرامی توسعه می‌یابد.
براساس اینکه چه نوع گلبول‌های سفید خون مبتلا می‌شود، می‌توان سرطان خون حاد را به دو دسته دیگر تقسیم کرد. اگر سلول‌های درگیر لنفوسیت باشد، سرطان خون حاد به سرطان خون لنفوبلاستیک حاد (ALL) گفته می‌شود و اگر سلول‌های درگیر میلوسیت باشند، به سرطان خون حاد، سرطان خون حاد میلوئید (AML) گفته می‌شود. انواع دیگر سرطان خون، کمتر رایج شامل سرطان خون میلوومونوسیتیک جوان (JMML) و سرطان خون میلوژنز مزمن (CML).
سرطان خون لنفوبلاستیک بیشتر در بین دو نوع سرطان خون حاد مشاهده می‌شود که تنها ۲۰٪ کودکان مبتلا به AML دارند. AML بیشتر در کودکان زیر ۲ سال و بالای ۱۰ سال یافت می‌شود در حالی که ALL در کودکانی که بیشتر از ۲ تا ۸ سال دارند تشخیص داده می‌شود.