رشد و نمو کودکان، نحوه ارزیابی

یکی از نشانه‌های بیماری قلب در کودکان، کاهش رشد و نمو (FTT) است. رشد و نمو دو واژه‌ای است که هرکدام تعریف خاص خودش را دارد. رشد شامل افزایش قد، وزن و اندازه و نمو شامل تغییرات تکاملی است که به بلوغ منجر می‌شود.
پدر و مادرها با به یاد سپردن چند عدد می‌توانند، به کاهش رشد و نمو کودک خود پی‌ برده و او را هرچه زودتر نزد پزشک ببرند تا سلامت او در نظر نباشد. در این خصوص توصیه می‌شود اگر به تازگی صاحب فرزند شده‌اید، توضیحات دکتر حبیب اله یدالهی فارسانی، متخصص کودکان، فوق تخصص قلب و اکوی جنین را بخوانید.
گرچه رشد و نمو کودکان از هم جدایی ناپذیرند، ولی رشد (growth) به افزایش اندازه و سایز بدن گفته می‌شود. و نمو (developement) به معنی افزایش کارکرد (Function) فرآیندهای تن و ذهن است. سفارش انجمن متخصصین کودکان آمریکا (AAP) برای ویزیت روتین کودک از بدو تولد تا پایان دوران نوجوانی به روال زیر است؛
ویزیت اول؛ در هفته نخست تولد و سپس هفته دوم.
پس از آن روند رشد و نمو شیرخوار باید به ترتیب در ماه‌های دوم، چهارم، ششم، نهم، دوازدهم، پانزدهم و هجده ماهگی توسط متخصص معاینه و بررسی شود.
ویزیت‌های بعدی در سن 2 سالگی، 2/5 سالگی و ۳ سالگی است. سپس سالی یکبار تا ۶ سالگی. میان ۶ سالگی تا پایان دوران نوجوانی نیز هر دو سال یکبار.

نکته حائز اهمیت اینکه قد، وزن و دور سر شیرخوار باید در هر ویزیت اندازه‌گیری شود. اندازه‌گیری‌های پی‌درپی، سودمندتر از بررسی‌های گاه‌به‌گاه (موردی) است زیرا به کمک آن می‌توان به انحراف از الگوی‌های رشد نرمال (با بکار گرفتن نمودارهای رشد CDC) پی‌ برد.

عددهایی که باید به خاطر بسپارید
۱- در چند روز نخست پس از زایمان، ۱۰-۵ درصد از وزن نوزاد کم می‌شود و در ۷-۱۰ روزگی دوباره به وزن هنگام زایمان می‌رسد.
۲- با یک برآورد ساده و سرانگشتی، وزن نوزاد در هنگام زایش، در ۴- ۵ ماهگی 2 برابر، در یکسالگی 3 برابر و در 2 سالگی 4 برابر می‌شود.
٣- میانگین وزن نوزادان در هنگام زایش ۳/۵ کیلوگرم، در یک سالگی ۱۰ کیلوگرم، در پنج سالگی ۲۰ کیلوگرم و در ۱۰ سالگی ۳۰ کیلوگرم است.
۴- میانگین افزایش وزن روزانه شیرخواران در 3 تا 4 ماه نخست 20 تا 30 گرم بوده و ۱۵ تا ۲۰ گرم در باقیمانده سال اول است.
۵ - میانگین افزایش وزن شیرخواران سالیانه ۲/۵ کیلوگرم از ۲ سالگی تا سن بلوغ.
۶- میانگین قد کودک در هنگام زایش ۵۰، در یک سالگی ۷۵، در سه سالگی ۹۰ و در ۴ سالگی ۱۰۰ سانتی‌متر است. یعنی 2 برابر قد هنگام زایمان.
۷- میانگین افزایش سالیانه قد ۴-۷/۵ سانتی‌متر از چهار سالگی تا سن بلوغ خواهد بود.
با بیاد سپردن این چند عدد و کنترل وزن و قد فرزند خود در خانه، می‌توانید به تشخیص زودرس کاهش رشد و نمو او کمک کنید.