روش تشویق کودکان، راه و روش خاصی دارد؟

در روش صحیح تشویق و تحسین کردن کودکان شایسته تر آن است که رفتار او را تحسین کنیم نه شخصیتش را. در حقیقت به زبان آوردن عبارت ((چه دختر خوبی)) صحیح نیست ؛ چون این جمله معنا را این گونه القا میکند که هدفمان خوب بودن در تمام اوقات است. به جای این جمله کلی بهتر است رفتار خوب کودک را جزء جزء کنیم : « مثلا از نحوه برخوردت با سحر خوشم اومد»
تشویق و تحسین کردن ، منبعی است که نیروی اضافی را برای انجام دادن کارها، در فرد ایجاد می‌کند. حسِّ عزّت نفس و اعتماد به نفسِ طفل، با تشویقش به بیان عقاید خوب و انجام رفتار خوب کودک ، تقویت می‌شود، که نتیجۀ آن، رشد استعدادهای درونی‌اش و از بین رفتن زمینه‌های یأس، ناامیدی و سقوط و تباهی است.
اگر کودکی فعالیت مهمی انجام داد بهتر است او را تشویق کنیم چرا که کودک تلاش می کند تا آن کار را دوباره تکرار کند. تشویق کودک موجب رغبت و دلگرمی و نشاط و تحرکش می شود و او را به جدیت وادار می کند. باید توجه داشت که تشویق به سن و درک و نوع عمل و رفتار خوب کودک بستگی دارد.
ما باید با توجه به سن و سطح درک فرزندمان و اوضاع و شرایط خاص زندگی و ارزش و اهمیت کار او، نوع تشویق و میزان آن را انتخاب کنیم. تشویق برخلاف تنبیه که از عوامل بازدارنده است، عاملی ترغیب کننده است که به انسان نیرو می دهد. شخصی که تشویق می شود از کار و زحمت خود احساس رضایت می کند و همین رضایت خاطر است که جلو خستگی و بی میلی او را می گیرد.

تشویق بدون علت در کودکی
بزرگ ترین پشتیبان فرزندتان باشید. او را به خاطر اینکه بی همتاست، تحسین و تشویق کنید. پاداش دادن به رفتار خوب کودک ، از طریق علاقه نشان دادن، ستایش موارد خوب، ابراز صمیمیت و لبخند، نوازش و در آغوش کشیدن از ساده ترین و در عین حال تأثیر گذارترین روش‌های تشویق است.

هنگامی که فرزندمان را تشویق می کنیم فرصتی فراهم می شود تا او به توانایی، ظرفیت و ارزشمندی های خود پی ببرد و در نتیجه تصویر مثبت و ارزنده ای از خود در ذهنش ایجاد شود که دوره جوانی شکل دهنده حرمت نفس او خواهد بود.

اما باید حواسمان به تشویق بدون علت هم باشد. تشویق بدون علت در کودکی به مرور ممکن است به صورت رشوه درآید و اعمال کودک به پاداش وابسته شود و پرتوقع و طلبکار پرورش یابد و در همه جا انتظار پاداش عملی یا معنوی داشته باشد، از همه کس طلبکار شود ولی خودش احساس مسئولیت نکند. او حتی در برابر انجام وظایف قانونی یا اجتماعی خود نیز توقع پاداش خواهد داشت.
تحسین و بغل کردن فرزند کوچک، رفتار مناسب را تقویت می‌کند و احتمال وقوع دوبارۀ آن را افزایش می‌دهد. برای تحسین کردن فرزندتان بر رفتار های خاصی که مورد قبولتان است تاکید کنید. هرچه تحسین اختصاصی تر باشد نتیجه مطلوب تری خواهد داشت؛ مثلا اگر کودکتان صبح تختش را مرتب کرده است باید به او بگویید : « از اینکه امروز تختت رو مرتب کردی خوشحالم.» اما در مورد کودکان بزرگ تر بهتر است با پیام های سر مثل چشمک زدن یا اشاره دست آن ها را تحسین کنیم.
در حقیقت تحسین کردن به خصوص در مورد خردسالان وقتی موثر است که بدون معطلی و درست در لحظه انجام رفتار صورت گیرد. اگر مسئولیتی که بر عهده کودک گذاشته‌اید، به خوبی انجام داد، وی را در آغوش گرفته، به او بگویید که «از کارش لذت برده‌اید» و برای پاداش، آن را به پایان برسانید. برخی والدین نگرانند که ممکن است کودکشان به تحسین و تمجید شرطی شود. برای رفع این نگرانی بهتر است پس از جا افتادن یک رفتار جدید رفته رفته از میزان تعریف و تمجید بکاهیم و آن را موردی انجام دهیم.

روش صحیح تشویق کودکان
به‌جای تحسین کودک، روش انجام کارش را تحسین کنید. مثلا به‌جای اینکه بگویید «تو خلاقی» با صراحت بگویید «‌راهکار خوبی برای انجام اون پیدا کردی و با افتخار می‌تونم بهت بگم که در مسیر رسیدن به هدفت هستی.»
واقع‌گرا باشید و وقتی کارها خوب انجام نمی‌شود، تشویق نکنید. کودکان ۷ ساله بیشتر به تشویق ظاهری واکنش نشان می‌دهند و از شنیدن یا دیدن آن به وجد می‌آیند، اما کودکان بزرگ‌تر مانند بزرگ‌سالان نسبت به تشویق بدگمان هستند. کودکان ۱۲ ساله کلمات تحسین‌برانگیزی را که از اطرافیان‌شان می‌شنوند، بررسی می‌کنند تا ببینند آیا تشویق‌ها و تحسین‌ها صادقانه است یا ساختگی. با وجود این، آنها به‌خوبی می‌دانند که وظیفه‌شان را خوب انجام داده‌اند یا نه.
تحقیقات نشان داده‌است تحسین کردن فرزند به صورت یکسره، انگیزه را در کودکان از بین می‌برد. آنها سخت تلاش می‌کنند تا رضایت والدین را به‌دست بیاورند و به محض حذف وعده و وعید‌های والدین و معلم‌ها، ممکن است علاقه به انجام تکالیف‌شان را از دست بدهند.
شیوه‌ی نادرست تحسین کردن فرزند سبب می‌شود تنها محرک کودک برای فعالیت‌هایش مانند رنگ‌ کردن، مسواک زدن، کفش پوشیدن و … همین «آفرین‌» گفتن‌های والدین باشد. .
به‌جای تشویق‌ کردن صرف، در حالی‌که ناظر فعالیت‌های کودک هستید، سعی کنید به او پیشنهاداتی درباره‌ی بهبود عملکردش بدهید. از عبارت‌هایی که فاقد ارزشیابی عملکرد کودک هستند کمک بگیرید مثل «خودت کفش‌ات را پوشیدی؟» چنین اظهارنظرهایی تلاش کودک را برای موفقیت در کارهایش به رسمیت می‌شناسد. اگر کودک شما نقاشی‌ای کشیده‌ است، آنچه را می‌بینید قضاوت نکنید، بلکه در قالب عبارت‌های توصیفی بازگو کنید مثلا «این ابرها چقدر بزرگ‌اند!» یا «پسر! امروز یه عالمه ابر کشیدی!»
زمانیکه که فرزند را تشویق می کنید تشویق از صمیم قلب باشد زمانی که تشویق از صمیم قلب نباشد کودک متوجه می شود واز تشویق شما چندان استقبالی نمی کند .
فاصله زمانی بین پاداش با رفتار مناسب بلافاصله و در کمترین زمان باشد.
تنها رفتار های مثبت تشویق و تحسین شود، اگر کودک خطایی انجام دهد و باز هم پاداش دریافت کند نتیجه معکوس خواهد شد. گاهی والدین ناخواسته رفتار نامطلوبی را تقویت می کنند. بهتر است واکنش های خود را بیشتر مورد توجه قرار دهید.
فراموش نکنید نیازهای کودک مانند محبت، تغذیه و حس امنیت همیشه باید برآورده شوند. مشروط کردن تمام نیازهای کودک او را با یک نا امنی مواجه خواهد کرد.