سرگرمی برای کودکان، نوزادی تا بعد نه سالگی

اگر با کودکان سر و کار دارید یا والد، مربی یا معلم هستید، حتما تجربه کرده‌اید که در نحوه ارتباط با کودکان، به‌ خصوص گذراندن زمان‌هایی برای سرگرمی و تفریح، گاهی چالش‌هایی ایجاد می‌شود. می‌کوشید با کودک بازی کنید و زمانی سرشار از لذت و شادی برای او ایجاد کنید، اما هیچ ایده جذابی برای بازی و جلب توجه کودکان ندارید و نمی‌دانید بهترین کار برای برقراری ارتباط با آن‌ها چیست. این مقاله به شما می‌گوید اگر چند بازی ساده بلد باشید و آن‌ها را به خاطر بسپارید، می‌توانید به‌خوبی از پس سرگرم کردن کودک در سنین مختلف بربیایید و لحظات شادی برای آن‌ها فراهم کنید.

دوران نوزادی و پس از تولد
نوزادان تنها دوست دارند چهره شما را تماشا کنند یا در آغوشتان بخوابند.
اگر قرار است از نوزادی مراقبت کنید، دستپاچه نشوید. اگر نوزاد خواب‌ آلود به نظر می‌رسد و توجه زیادی به اطراف ندارد، تنها می‌توانید با آغوش گرفتن ساده احساس خوبی به او دهید، اجازه دهید سرش را روی شانه‌تان بگذارد و استراحت کند. برای بیشتر کردن احساس لذت در نوزاد، می‌توانید کمی هم حرکت کنید.
برای مثال، راه بروید یا روی یک صندلی راک بنشینید و به‌آرامی، به پشت او ضربه‌های ملایم بزنید و نوازشش کنید. اما اگر نوزاد بیدار است، جایی کنار تخت او بنشینید که بتواند به‌راحتی شما را ببیند و به چشم‌هایتان نگاه کند. در این حال، می‌توانید با او صحبت کنید یا برایش آواز بخوانید. می‌توانید اشعار آهنگین کودکانه برایش بخوانید و همزمان دست‌های خود را در مقابلش حرکت دهید یا بدن او را با ‌ملایمت لمس کنید.

سن ۱ تا ۳ سال
نوپایان عاشق حرکات ساده، خنده دار و کودکانه اند.
برای سرگرم کردن این گروه سنی، لازم است کیفیت بازی‌های خود را ارتقاء دهید و به قدر کافی سرگرم‌کننده باشید. به این پیشنهادها دقت کنید:
- جسمی را روی سر خود قرار دهید و نشان دهید وقتی انگشت پای خود را لمس می‌کنید، آن جسم از سر شما به زمین می‌افتد و برای هیجان بیشتر، صدایی شبیه افتادن با دهان خود ایجاد کنید و متعجب شوید. با انجام همین حرکات ساده و بچگانه، شما می‌توانید او را شاد کنید و بخندانید؛
- بلوک‌های اسباب‌بازی یا اشیای بدون خطر خانگی را به‌دقت روی هم بچینید و کاری کنید ناگهان آنچه ساخته‌اید فرو بریزد. همین حرکت ساده تا حد زیادی می‌تواند کودک را هیجان‌زده کند؛
- دو انگشت دست خود را روی زمین حرکت دهید و دست خود را، مانند عنکبوتی در حال حرکت، بازی دهید و به کودک بگویید این یک عنکبوت قلقلک‌دهنده است که به سمت تو می‌آید و با صدای خود به بازی هیجان دهید.
- البته نمی‌توان با هر کودکی این بازی‌ها را به‌راحتی انجام داد، زیرا ممکن است کودک به بازی فیزیکی میل نداشته باشد و این کاملا طبیعی است. در این صورت، ابتدا لازم است بازی عنکبوت را روی خودتان انجام دهید. ممکن است کودک فقط شما را تماشا کند، اما در بسیای موارد، آن‌ها به‌تدریج به شرکت در بازی تمایل پیدا می‌کنند، هم در نقش قلقلک‌دهنده و هم قلقلک‌شونده.
در بازی‌های دیگر نیز، شاید به همین روش، به شراکت میل پیدا کنند و برای مثال، بخواهند برجی را که ساخته‌اید خراب کنند یا با کمک یک حیوان اسباب‌بازی آنچه را روی هم چیده‌اید از هم بپاشند. می‌توانید وانمود کنید نمی‌بینید که سگ اسباب‌بازی در حال خراب کردن برج شماست و وقتی متوجه می‌شوید، به حالت شوخی و خنده‌دار مکالمه را پیش ببرید.
دو بازی دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند در سرگرم کردن کودکان بسیار نتیجه‌بخش باشد. یکی پرتاب اشیاء با دست به بالا به‌طور مداوم و گرفتن آن‌هاست. این بازی دقت و توجه کودکان را به‌شدت جلب و آن‌ها را متحیر می‌کند که این حرکات چگونه انجام می‌شود. بازی دیگر ساختن حباب برای آن‌هاست. شما می‌توانید در هر مهمانی یک ظرف کوچک برای ساختن حباب پیدا کنید، کودکان از درگیر شدن در این بازی بسیار لذت می‌برند و برای ترکاندن حباب‌ها، می‌دوند و می‌خندند و احساس شادمانی می‌کنند.

سن ۳ تا ۸ سال
از شنیدن و گفتن داستان ها لذت می برند.
بازی‌هایی که به آن‌ ها اشاره شد اغلب برای این گروه کودکان، به‌ویژه آن‌ها که در سنین پیش از دبستان هستند، نیز سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز است. اما در این سن، کودکان آنقدر بزرگ شده‌اند که بازه توجه و تمرکز بیشتری دارند و از این ویژگی می‌توان برای سرگرم کردن آن‌ها استفاده کرد. به این معنا که کودکان در این سن می‌توانند به‌راحتی موضوع یک داستان را دنبال کنند، چه شما آن داستان را برایشان تعریف کنید چه خودشان در جای دیگری شنیده یا خوانده باشند و بتوانند درباره‌اش با شما صحبت کنند. در ادامه، به چند فعالیت دیگری اشاره شده است که می‌توانید آن‌ها را انجام دهید:
- برایشان کتاب بخوانید. کتابخوانی را مشارکتی پیش ببرید، گاهی توقفی داشته باشید و از آن‌ها بخواهید ادامه داستان را حدس بزنند و بگویند از نظرشان چه اتفاقاتی در ادامه داستان خواهد افتاد یا داستان را براساس آنچه در تصویر می‌بینند حدس بزنند؛
- با هم آواز بخوانید و برقصید. شما می‌توانید، با استفاده از ترانه‌های شاد کودکانه یا شعرهایی که بلدید، با کودک برقصید و آواز بخوانید؛
- معمولا کودکان در این سن یک شخصیت محبوب کارتونی دارند و بدشان نمی‌آید درباره‌اش صحبت کنند. حتی ممکن است لباس یا کفشی با تصاویر آن‌ها پوشیده باشند و عروسک و کیف آن‌ها را با خود حمل کنند. شما می‌توانید از او درباره آن شخصیت‌ها سؤال کنید و بگویید: «به نظر می‌رسه تو این شخصیت کارتونی رو دوست داری، درسته؟ می‌تونی اسم این شخصیت رو به من بگی و توضیح بدی چه کارایی انجام می‌ده؟» این موضوعات می‌تواند شرایط مناسبی برای گفتگو با کودک فراهم کند و با همین سؤالات کم و کوتاه، معمولا کودک شروع به صحبت درباره قسمتی از کارتون محبوبش می‌کند. حتی ممکن است شخصیت‌های داستان‌های دیگر را نیز وارد صحبت‌هایش کند و از آن‌ها نیز حرف بزند که بسیار طبیعی است. اگر می‌خواهید تعامل بیشتری در بازی با او داشته باشید، می‌توانید از پیش درباره شخصیت محبوبش در گوگل جستجو کنید و سؤالات خاص‌ و دقیق‌تری از او بپرسید. از آنجا که سابقه بسیاری از شخصیت‌ها و کارتون‌ها به سال‌های پیش برمی‌گردد، می‌توانید درباره گذشته این شخصیت‌ها با کودک صحبت و او را سرگرم کنید.

سن ۹ سال به بالا
علایق کودکان و نوجوانان نزدیک به علایق شماست.
در این سن، بازی و قصه‌گویی همچنان می‌تواند یکی از گزینه‌های سرگرم کردن نوجوانان باشد، اما آن‌ها معمولا علایق مشخص‌تر و منحصربه‌فردتری نسبت به قبل از نه سالگی دارند. برای مثال، بعضی در تیم‌های ورزشی بازی می‌کنند و برخی دیگر نیز مجموعه کتاب‌های داستان را پیگیری می‌کنند و رمان می‌خوانند. به این معنا که شما می‌توانید به‌جز سؤال تکراری «چه خبر از مدرسه»، که بیشتر اعضای فامیل از آن‌ها می‌پرسند، موضوعات بیشتری برای گفتگو پیدا کنید. از او درباره آخرین کتابی که خوانده یا بهترین فیلمی که اخیرا دیده یا هیجان‌انگیزترین بازی که به‌تازگی انجام داده است بپرسید و حتی درباره موضوعی صحبت کنید که برای خود شما جذاب است و نظر او را جویا شوید.
براساس شرایط موجود و روحیه‌ای که نوجوان دارد، می‌توانید به‌جز گفتگو فعالیت‌های دیگری نیز در کنار هم انجام دهید. به این پیشنهادها دقت کنید:
- می‌توانید از پیش بازی‌های فکری را که در خانه دارید آماده کنید و با هم بازی کنید. بازی‌های کامپیوتری هم می‌تواند پیشنهاد خوبی باشد، اما سعی کنید ابتدا بازی‌های واقعی‌تر را کنار هم تجربه کنید و اگر باز هم نیاز به انجام فعالیت دیگری داشتید، به آن‌ها رجوع کنید؛
- می‌توانید با کمک هم آشپزی و فعالیت‌های هدفمند مشابهی انجام دهید و بگذارید او سرآشپز باشد. در جریان آشپزی، می‌توانید از او بپرسید: «خب، چی باید درست کنیم؟ چطور می‌تونیم درستش کنیم؟ چطور بیسکوییت‌ها رو تزوئین کنیم؟».
- کودکان در این سن شاید کمی عجیب و غریب به نظر برسند، اما اگر برای شناختنشان کمی تلاش کنید و زمان کافی اختصاص دهید، متوجه می‌شوید مشترکات زیادی با هم دارید. به هر ‌ترتیب، شما نیز روزی کودک بوده‌اید و روحیات مشابهی داشته‌اید، پس خیلی هم نباید دوستی و بازی با آن‌ها برایتان سخت باشد.
- به یاد داشته باشید، بازی‌هایی که برای گروه سنی کوچک‌تر مناسب است می‌تواند برای گروه سنی بزرگ‌تر نیز مناسب باشد و برعکس. بنابراین، مشخص کردن حد و مرز برای انجام بازی‌های مناسب با کودکان ضروری نیست و تصور نکنید یک بازی فقط مخصوص بچه‌های کوچک‌تر است و بازی‌های دیگر برای بچه‌های بزرگ‌تر کاربرد دارد. تنها سعی کنید بازی‌های پیشنهادی‌تان با سطح درک، مهارت و علاقه‌مندی آن‌ها مطابقت داشته باشد.
- شما همچنین می‌توانید همزمان با گروه‌های سنی متفاوتی بازی کنید. در این شرایط، می‌توانید از کودک سه ساله بخواهید به شما توضیح دهد چگونه خواهر کوچک‌تر خود را سرگرم می‌کند و از کودک پنج ساله نیز بخواهید به شما بازی بامزه یا آواز مسخره‌ای یاد دهد. به‌سرعت خواهید دید صدای خنده‌های آن‌ها در فضا پیچیده است.