دندان قروچه کودکان، ارتباطی با انگل روده دارد؟

یکی از باورهای قدیمی در مورد علل دندان قروچه در طب سنتی انگل‌های دستگاه گوارش به ویژه کرم‌ها هستند. در مورد این موضوع پژوهش‌های کمی انجام شده؛ برای همین نمی‌توان با قطعیت گفت که دندان قروچه و انگل به هم مرتبط‌اند.

دندان قروچه چیست؟
براکسیسم یا دندان قروچه به عادتی گفته می‌شود که در آن فرد به صورت ناخودآگاه و غیرارادی دندان‌هایش را روی هم می‌فشارد. این عادت مخرب می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های دندانی شود. دندان قروچه بیشتر اوقات در طول شب و حین خواب دیده می‌شود و بیشتر از همه کودکان را درگیر می‌کند.

علت دندان قروچه چیست؟
دلایل براکسیسم را می‌توان به دو دسته‌ی سیستمیک (عمومی) و موضعی تقسیم کرد. دلایل موضعی شامل مشکلاتی در عضلات، استخوان‌ها یا مفاصل فک و دهان است. مثلاً عدم تناسب فک بالا و پایین یا در آمدن دندان در کودکان از جمله دلایل موضعی دندان قروچه هستند.
ارتباط بین دندان قروچه و انگل را باید در بین دلایل سیستمیک یا عمومی بررسی کنیم. انگل‌های روده، کمبود برخی مواد مغذی (مثل منیزیم و کلسیم)، آلرژی و مشکلات هورمونی از جمله دلایل سیستمیک دندان قروچه هستند.

آیا واقعاً ارتباطی بین دندان قروچه و انگل روده وجود دارد؟
واقعیت این است که پژوهش‌های محدودی در این باره انجام شده است و نتایجی ضد و نقیض به همراه داشته‌اند. به علاوه مسائلی وجود دارند که وجود این ارتباط را با شک مواجه می‌کنند.

شیوع هردو مشکل در کودکان بسیار بالاست
دندان قروچه و انگل‌های روده هر دو مشکلاتی بسیار شایع در بین کودکان هستند. تقریباً تمام کودکان در دوره‌ یا دوره‌هایی از زندگی در خواب یا بیداری دندان قروچه می‌کنند. به علاوه اکثر کودکان به دلیل ناتوانی در رعایت توصیه‌های بهداشتی در مدرسه یا مهد کودک به انگل‌های گوارشی دچار می‌شوند. برای همین دور از انتظار نیست که این دو مشکل را در برخی از کودکان به طور همزمان ببینیم.

تاثیر انگل بر دندان قروچه مشخص نیست
اگر در نظر بگیریم انگل‌های روده باعث دندان قروچه می‌شوند، باید بتوانیم مکانیسم یا چگونگی ارتباط این دو را پیدا کنیم.
پژوهشگران معتقدند که انگل‌های روده موادی را تولید می‌کنند که برای بدن سمی هستند. این مواد می‌توانند باعث علائمی مانند اضطراب، بی‌خوابی و دندان قروچه شود. تولید و ترشح این مواد سمی در مورد کرمک و کرم آسکاریس که شایع‌ترین انگل‌های روده در بین کودکان هستند، شناسایی شده‌اند.
پس می‌دانیم که کرم‌های روده موادی سمی برای سیستم عصبی ترشح می‌کنند که ممکن است باعث علایم مرتبط با اعصاب (مثل اضطراب و بی‌خوابی) شود. اما هنوز نمی‌دانیم که این مواد دقیقاً چه تاثیری بر سیستم عصبی دارند و چگونه اثرات خود را اعمال می‌کنند.

بررسی علل دندان قروچه
در مورد ارتباط دندان قروچه و انگل در بزرگسالان، اطلاعات و گزارشات بسیار محدودی داریم. تقریباً پژوهش و مطالعه‌ای در این زمینه‌ انجام نشده؛ برای همین نمی‌توانیم در موردش اظهار نظری بکنیم.
بررسی دو پژوهش
همواره وقتی می‌خواهیم وجود ارتباط بین دو پدیده را بررسی کنیم، باید شواهد و مدارک کافی در اختیار داشته باشیم و همچنین چگونگی این ارتباط را به خوبی بررسی کنیم. هیچگاه نمی‌توانیم بگوییم چون در تعداد زیادی از کودکان همزمانی دندان قروچه و انگل روده وجود دارد، این دو به هم مرتبط‌اند. در واقع این یک خطای شایع در شناسایی علل و علامت‌های بیماری‌ها است.
بگذارید مثالی بزنیم. در گذشته نتایج یک مطالعه‌ی وسیع نشان داد، افرادی که چای و قهوه فراوان می‌نوشند، بیشتر دچار سرطان می‌شوند. نتایج این پژوهش باعث نگرانی بسیاری از افراد شد و مثل بمب صدا کرد. بعدها مشخص شد که بین این نوشیدنی‌ها و سرطان‌ها ارتباطی وجود ندارد. چرا؟ چون پژوهش‌های دیگر نشان دادند که قهوه‌خورها و چای‌خورهای قهار اکثراً سیگاری هستند. در واقع این سیگار است که باعث ایجاد سرطان‌ها می‌شود؛ نه چای و قهوه.
در مورد ارتباط بین دندان قروچه و انگل‌های روده هم این مسئله مطرح است و نمی‌توانیم صرف همزمانی دو علامت، بگوییم که به هم مرتبط‌اند. در ادامه دو پژوهش معتبر در این زمینه را بررسی کرده‌ایم:
در سال ۲۰۰۸ در کشور برزیل، ۵۷ کودک که ۳۰ نفرشان به دندان قروچه دچار بودند و ۲۷ نفرشان از این نظر مشکلی نداشتند، مورد مطالعه قرار گرفتند. از ۳۰ کودک دچار دندان قروچه، ۹ نفر و از ۲۷ کودک سالم از نظر دندان قروچه، ۱۱ نفر دچار انگل‌های روده بودند. پژوهشگران این مطالعه اعلام کردند که ارتباط معنی‌داری میان دندان‌ قروچه و انگل‌های روده وجود ندارد.
در سال ۲۰۱۰، پژوهشگران اصفهانی پژوهشی در این زمینه انجام دادند. در این مطالعه ۱۰۰ کودک ۳ تا ۶ ساله که ۵۰ نفرشان به دندان قروچه دچار بودند و ۵۰ نفرشان از این نظر مشکلی نداشتند، شرکت کردند. در این بین، ۱۱ نفر از کودکان دچار دندان قروچه و ۸ نفر از کودکان سالم از نظر دندان قروچه، به انگل‌های روده مبتلا بودند. پژوهشگران این مقاله اعلام کردند که ابتلا به انگل‌های دستگاه گوارشی می‌تواند باعث شروع دندان قروچه در کودکان شود.

نتیجه‌گیری
با توجه به پژوهش‌های محدود و نتایج ضد و نقیض آن‌ها، نمی‌توان با قطعیت گفت که دندان قروچه و انگل به هم ارتباطی دارند. با این حال خوب است که اگر متوجه دندان قروچه کودک خود شدید، به پزشک مراجعه کرده و آزمایش انگل بدهید. در برخی موارد دیده‌ایم که درمان انگل روده باعث درمان دندان قروچه می‌شود.