تنبیه بدنی کودکان، روش های جایگزین

تنبیه در اصل مجازاتی است در مورد اشخاص خاطی تا او را آگاه کنند و از خطا دورش بدارد و در نهایت به راستی و راه صواب سوقش دهد. تنبیه به دو نحو اعمال می‌شود: تنبیه بدنی و تنبیه اخلاقی. از قدیم‌الایام تنبیه بدنی کودکان یا بچه ها در بین همکلاسی‌ها بیشتر از تنبیه‌های دیگر رایج بوده است.
شما با اشتباه کودک تان چطور برخورد می کنید ؟ آیا می دانید تنبیه بدنی کودکان مخرب است ؟ امروزه با مخالفتهای شدیدی که مسئولین امور تربیتی ما دارند تنبیه‌ بدنی کودک یا کتک زدن کودکان به هر شکلی منسوخ و مذموم دانسته شده و بیشتر به راه های مقابله با کودک آزاری توجه می‌شود.
ما همگی تا به امروز یا تنبیه شده‌ایم و یا اینکه شاهد تنبیه شدن دیگران بوده‌ایم. چه بسا کودکانی که تا به امروز تن و جانشان آزرده ستم با درشتی‌های اولیای خود بوده است. غافل از اینکه اینگونه رفتارها چه لطمات جبران ناپذیری به روح آنها وارد ساخته و می‌سازد.

تنبیه بدنی کودکان در اعصار و قرون مختلف
تنبیه‌ کودک بخصوص تنبیه بدنی کودک به قصد تربیت و اصلاح نسل ها و بازداری ایشان از لغزش و خطا از بدو پیدایش جوامع و در دوره‌های مختلف به صور گوناگون خود را متجلی ساخته است.
موضوع تنبیه کودکان نه منحصر به فرهنگ و جامعه‌ای خاص است و نه مختص به عصر و زمانه‌ای معین. از ابتدایی‌ترین قبایل گرفته تا جوامع پیشرفته امروزی بشر به منظور رسیدن به آسودگی های فردی، از این شیوه به طرق مختلف استفاده می‌کرده است.
بسیاری از دانشمندان و پژوهشگران قرن اخیر تنبیه بدنی کودکان را ناشی از نازل بودن سطح فرهنگی در بین خانواده‌ها و افراد جامعه دانسته‌اند و بر آن شده‌اند تا با تلاش و کوششی پی‌گیر علیه ظلم و بی‌عدالتی در سطحی وسیع‌تر قدم بردارند و تربیتی صحیح و مبتنی بر علم، تعلیم و تربیت را جایگزین تنبیه کنند. در این صورت باید در تربیت نسل جدید توجه بیشتری نشان دهیم.

عواقب تنبیه کردن کودک
تنبیه بدنی کودکان ، صحیح است یا اشتباه؟ این که کودک اذیت یا اشتباه کند و پدر یا مادر یا معلم از دست او به شدت عصبانی شود، طبیعی است اما این ها بهانه های خوبی برای کتک زدن کودک نیستند.
تنبیه بدنی کودک بچه‌ها را دروغگو بار می آورد.
به حیله‌گری و ریاکاری وادار می‌کند.
علاوه بر صدمات جسمی ، رنج و تحقیر به دنبال می‌آورد.
کتک زدن کودک سبب ترس و جبن می‌شود.
افسردگی و بیماریهای عصبی ایجاد می‌کند.
بچه‌ها به سمت خود آزاری سوق می‌دهد.
تنبیه کردن کودک بچه را به دیگر آزاری می‌کشاند.
بچه‌ها را لجباز می‌کند.
کودک را گوشه‌گیر می‌کند.
باعث کند ذهنی می‌شود.
بچه‌ها را بی‌اراده و نسبت به اطرافیان بی‌تفاوت می‌سازد.

روش هایی برای جایگزینی کتک زدن کودکان
توجه نکردن به رفتارهای اشتباه کودک
شما با اشتباه کودک تان چطور برخورد می کنید ؟ آیا می دانستید فریاد زدن بر سر کودک همانند کتک زدن کودکان مخرب است ؟ فقط نسبت به رفتارهای پرخطر و آسیب زای کودک باید توجه نشان دهیم. مثل دویدن وسط خیابان، دست به وسایل خطرناک زدن، دست زدن به وسایل تیز و برنده و … . ولی نسبت به رفتارهایی مثل گریه کردن در مقابل درخواست های نا به جا، جلب توجه کردن به شکل ها نامطلوب، جیغ کشیدن، مو کشیدن، خود را زدن و قشقرق به پا کردن بهتر است بی توجهی کرد.
در زمانی که کودکی رفتار نامطلوبی را نشان داد یکی از راهکارهایی را که می شود انجام داد این است که نسبت به رفتار نامطلوب بی توجه باشیم و آن را نبینیم. در این حالت هیچ گونه تماس چشمی، کلامی و غیر کلامی نباید با کودک برقرار کرد.
محروم کردن بچه‌ها از تفریح
به تنبیه بدنی کودک نه بگویید. بچه‌ها علاقه وافری به تفریح و سرگرمی دارند و محروم کردن آنها از این دلخوشیهای ساده چندان سزا نیست منتها باید به بچه آموخت که اگر تکالیفش را انجام دهد اجازه دهد به تفریح و سرگرمی مورد علاقه‌اش بپردازد. یعنی هرگاه کودک رفتار نامطلوبی انجام داد او را از یک فعالیت لذت بخش محروم نماییم تا بتوانیم در نهایت رفتار منفی را از او حذف نماییم.
اگر کودک عمل ناپسندی را برای چندین بار مرتکب شد می‌توان به عنوان مثال او را موقتا از تنقلات مورد علاقه‌اش محروم کرد. فقط باید توجه داشته باشید که محروم سازی تحت هیچ عنوان عاطفی نباشد. یعنی به کودکتان نگویید دیگر مادرت یا پدرت نیستم یا دیگر دوستت ندارم. محروم سازی هم بهتراست بیشتر از ۳۰ دقیقه طول نکشد. به طور مثال می توانید او را از یک کارتن مورد علاقه اش محروم کنید. این نکته را هم در نظر داشته باشید که هیچ گاه قبل از موعدی که تعیین کرده اید محرومیت را بر ندارید.
پاداش دادن به کودک
از تدابیری که می‌توان به مثابه توبیخ در مورد کودک روا داشت این است که موقتا به او بی‌اعتنا بود. منتها این رفتار را باید با ظرافت و فراست انجام داد تا کودک فکر نکند که بزرگترها او را طرد کرده‌اند. از راهکارهایی که والدین می توانند برای مقابله با اشتباهات کودکان انجام بدهند، توصیف کردن رفتارهای مثبت و تشویق کودک و تقویت او است.
فقط باید مراقب بود تا کودکان نسبت به گرفتن پاداش شرطی نشوند و فقط به خاطر گرفتن جایزه کار خوب را انجام ندهند. در روزهای اول می توان به کودک خاطر نشان کرد که اگر فلان کار خوب را انجام دهی برایت جایزه می گیریم و باید بعد از ۳ الی ۴ بار نقش جایزه را کمرنگ کرد و هر وقت خود کودک به صورت خودکار آن کار خوب را انجام داد و یا کار بد را انجام نداد به او جایزه بدهیم و بگوییم چون این کار خوب را انجام دادی برایت جایزه خریده ام.
توجه کردن به کارهای مثبت و مطلوب
هر گاه کودکی رفتار نامناسبی انجام داد می توان به آن رفتار نامطلوب توجهی نکنید و به صحبت کردن راجع به رفتارهای مثبت کودک بپردازید. هنگامی که کودک می بیند والدینش نسبت به رفتار منفی که انجام داده هیچ صحبتی نمی کنند و از رفتارهای مثبتش حرف می زنند متوجه کار بد خود می شود. در این حالت رفتار منفی حتی برای جلب توجه کردن هم، در کودک انجام نمی شود.
دستور دادن والدین
راهکار نهایی دستوردادن والدین است. والدین، نباید دستورات خود را به صورت دنباله دار و پی در پی بیان نمایند. دستورات باید کوتاه و کاملا شفاف و واضح بیان شوند. کودک دقیقا باید متوجه بشود که والدینش از او چه می خواهند و چه نمی خواهند. کودکان توانایی آن را ندارند که بتوانند چندین دستور همزمان را انجام بدهند.
بنابراین باید این دستورات را به بخش های کوچکتر تقسیم کرد. کودک متوجه این جمله نمی شود که کودک منظمی باش یعنی چه؟ بهتر است در این حالت به کودک دقیقا گفته شود چه کاری انجام دهد تا کودک منظم به حساب بیاید. اسباب بازی هایش را جمع کند؟ لباس هایش را مرتب کند؟ و … . بهتر است دستورات با صدای محکم و قاطع کننده بیان شوند، استفاده از زبان بدن مثل اشاره کردن هم می تواند مفید باشد. اگر کودک از دستورات اطاعت کرد، به او پاداش بدهید.