آموزش رنگ ها به کودکان، روش‌های ساده اما خلاقانه

برای آموزش رنگ‌ ها به کودکان می‌توانید از روش‌ها و ابزار‌های مختلف استفاده کنید، برای مثال می‌توان آموزش را با فعالیت‌های روزمره دخیل کرد. لازم است در این زمینه صبور باشید.
آموزش رنگ‌ ها به کودکان بخش مهمی از یادگیری اولیه است. دیدن اینکه کودکتان نام رنگ‌ها را می‌آموزد و درگیر دنیای رنگی اطرافش می‌شود و همچنین مشارکت داشتن در این فرایند بسیار لذت بخش است. رنگ‌ها اولین مفاهیم انتزاعی هستند که کودک با آن‌ها آشنا می‌شود و از این جهت یادگیری رنگ‌ها می‌تواند برای کودکان نوپا بسیار دشوار باشد. اما با کمی برنامه ریزی و خلاقیت، می‌توانید آموزش رنگ‌ها را در کار‌های روزمره خود بگنجانید؛ به نحوی که هم برای شما و هم برای کودک سرگرم کننده باشد. در این مقاله سه روش برای یاد دادن رنگ به کودکان آورده شده است.

روش اول: کنار هم قرار دادن اشکال همرنگ
۱- مطابق با سرعت فرزندتان آموزش دهید
وقتی کودکتان حدودا ۱۸ ماهه است، می‌توانید آموزش رنگ‌ها را برای او شروع کنید، اما بیشتر کودکان نوپا تا قبل از سه سالگی یا حتی بیشتر، نمی‌توانند به طور کامل مفهوم رنگ را درک کنند. با این حال خوب است که آموزش رنگ‌ ها به کودکان را زودتر شروع کرده و آن‌ها را برای یادگیری تشویق کنید، اما اگر به خوبی یاد نگرفتند یا خیلی کند پیش رفتید، ناامید نشوید.
یکی از دلایلی که شناخت رنگ‌ها بسیار دشوار است، این است که آن‌ها همیشه و در همه جا به شکلی متنوع وجود دارند. تشخیص تفاوت بین دو «شکل» متفاوت برای کودکان بسیار ساده‌تر از مقایسه رنگ‌های آنهاست.
هرچه نمونه‌هایی از یک رنگ در اطراف کودک بیشتر باشد، احتمال شناخت آن رنگ بیشتر است؛ بنابراین، حتی اگر آن‌ها در اوایل رشد خود آن رنگ خاص را نشناسند، قرار گرفتن مکرر در معرض آن رنگ مانند قرمز از طریق معرفی کلامی و فعالیت‌های عملی مثل تطبیق رنگ جوراب و نقاشی انگشتی، به آن‌ها کمک می‌کند تا با بزرگ شدن، این مفهوم را درک و اصلاح کنند.
۲- هر بار یک رنگ را آموزش دهید
شاید دلتان بخواهد که کودکتان همزمان بر تمام رنگ‌های رنگین کمان مسلط شود، اما اگر هر بار تنها یک رنگ را به او یاد بدهید احتمال یادگیری او بیشتر خواهد شد. برای مثال وقتی به سراغ رنگ قرمز بروید که مطمئن شدید کودکتان به طور کامل آبی را می‌شناسد.
همه کودکان به طور متفاوتی یاد می‌گیرند، اما به طور کلی ایده خوبی است که هر هفته بیش از یک رنگ جدید به کودک آموزش ندهید. اختصاص دادن یک رنگ به یک هفته اتفاقا سرگرم کننده و لذت بخش است؛ هفته آبی، هفته سرخ، هفته زرد و غیره. فعالیت‌های خود را با رنگ هفته همسو کنید. غذا‌های قرمز سرو کنید. به آن‌ها لباس قرمز بپوشانید و رنگ‌های قرمز بدهید تا با آن بازی کنند.
حتی اگر روی یک رنگ تمرکز کرده‌اید، داشتن یک رنگ دیگر برای مقایسه مفید است. فرزند شما اگر نمونه‌ای از آنچه سبز نیست را ببیند بهتر می‌تواند بفهمد سبز چیست. به عنوان مثال، می‌توانید دو توپ را به او نشان دهید و بگویید «این یکی سبز است و این یکی سبز نیست.»
۳- برای مقایسه رنگ‌ها از موارد یکسان استفاده کنید
آموزش را بر روی رنگ متمرکز کنید، به این معنی که باید تفاوت‌های دیگر اشیایی را که می‌خواهید رنگ آن‌ها را مقایسه کنید، به حداقل برسانید.
به عنوان مثال، برای مقایسه دو رنگ سبز و زرد از یک مکعب سبز و یک مکعب زرد استفاده کنید تا کودک بتواند بین این دو رنگ تفاوت قایل شود. استفاده از یک مکعب سبز و یک توپ زرد ممکن است به خاطر اختلاف شکل باعث گیجی و سردرگمی کودک شود.
۴- درس‌های خود را چند وجهی کنید
هرچه حواس بیشتری درگیر شده و روند یادگیری فعال‌تر باشد، بهتر است. فعالیت‌هایی را انتخاب کنید که به کودک اجازه دهد علاوه بر دیدن رنگ‌ها، حس لامسه، بویایی و شنوایی خود را نیز به کار بگیرد.
به عنوان مثال، اگر برای آموزش رنگ‌ ها به کودکان از یک میان وعده حاوی میوه‌های نارنجی و قرمز استفاده می‌کنید، کودک شما می‌تواند سطوح مختلف میوه‌ها را لمس کرده و آن‌ها را بو کند. لمس کردن و بو کردن در کنار دیدن رنگ، باعث می‌شود یادگیری فعالانه‌تر شده و کودک هر چه بیشتر در آموزش غرق شود.
استفاده از ویدیو‌ها و اشعاری که رنگ‌ها را آموزش می‌دهد نیز حافظه کلامی کودک را تقویت می‌کند.
۵- رنگ‌ها را به شکل صفت اشیا به کار نبرید
مطالعات نشان می‌دهد که چگونگی بیان شفاهی رنگ‌ها برای معرفی آن‌ها به کودکان در یادگیری تاثیر می‌گذارد. برای این که کودکتان گیج نشود رنگ را به عنوان یکی از ویژگی‌های یک چیز جدا کنید (این توپ، قرمز است)، نه اینکه به نظر برسد رنگ بخشی از نام آن چیز است (این یک توپ قرمز است). به این ترتیب توجه کودک به رنگ متمرکز می‌شود نه به آن شیء.
به عنوان مثال، اگر بگویید «این مکعب، آبی است»، بیشتر احتمال دارد که کودک رنگ آبی را درک کند تا اینکه بگویید «این یک مکعب آبی است». این نکته را در آموزش‌های دیگر خود نیز مد نظر داشته باشید.

روش دوم: آموزش رنگ ها به کودکان با فعالیت‌های روزمره
۱- حمام فرزندتان را به رنگ هفته در بیاورید
می‌توانید چند قطره رنگ غذا یا نمک حمام رنگی را به آب وان کودک اضافه کنید. در مورد هر رنگ با او صحبت کنید و موارد دیگری را که همان رنگ هستند، نام ببرید. به طور متناوب هر هفته یا هر چند روز یک بار به آن‌ها فرصت دهید تا کاملا یک رنگ را یاد بگیرند.
حتی می‌توانید اسباب‌بازی‌هایی را به حمام ببرید که با رنگ حمام در آن روز مطابقت داشته باشد. اجازه دهید مثلا در طول هفته زرد با اردک پلاستیکی زرد یا در هفته آبی با یک قایق آبی اسباب بازی در حمام بازی کنند.
۲- برای بچه‌ها غذا‌های رنگارنگ سرو کنید
رنگ هر غذایی که به او می‌دهید را نام ببرید. با هر لقمه بین رنگ و آن غذای خاص ارتباط برقرار کنید. مثلا بگویید «حالا می‌خواهیم یک ذره ذرت را که زرد رنگ است، بخوریم... این کلم بروکلی، سبز است.» اگر روی یک رنگ خاص تمرکز دارید، غذا‌های آن رنگ را بیشتر سرو کنید. اگر هفته قرمز است، به آن‌ها توت فرنگی و چغندر بدهید. اگر هفته آبی است، می‌توانید برای دسر، زغال اخته بخورید.
برای کودکانی که در مراحل پیشرفته‌تر هستد، می‌توانید نام رنگ‌ها را با کمک تکه‌های غلات یا میوه تمرین کنید. یک تکه میوه را در قاشق او گذاشته و بپرسید: «می‌توانی به من بگویی این چه رنگی است؟»
۳- غذا‌های آن‌ها را رنگ کنید
رنگ آمیزی مواد غذایی مثل رنگ کردن تخم مرغ‌های پخته شده، بسیار سرگرم کننده است. به این ترتیب می‌توانید بگویید، «این تخم مرغ آبی است.» این کار مخصوصا زمانی مفید است که تمرکز شما روی رنگ‌هایی است که به طور طبیعی خوراکی به آن رنگ کمتر پیدا می‌شود، مثل آبی.
۴- بگذارید جوراب‌های خودشان را مرتب کنند
این به فرزند شما کمک می‌کند تا رنگ‌ها را همزمان با لمس کردن یاد بگیرد.
به یاد داشته باشید با جوراب‌هایی که رنگ یکدست دارند، شروع کنید. شما می‌خواهید یادگیری برای کودک نوپای شما چالش برانگیز باشد، اما ناامید کننده نباشد.‌
می‌توانید مرتب کردن جوراب‌های خانواده را به یک بازی تبدیل کنید. دو سبد تهیه کنید، در یکی جوراب‌های سفید و در دیگری جوراب رنگی بگذارید. هر بار یک جفت جوراب به کودک داده تا آن را در سبد مخصوص به خود پرتاب کند.
۵- با لباس‌ها بازی کنید
انواع لباس و اکسسوری را کنار هم بگذارید. از کودکتان بخواهید لباسی با یک رنگ خاص را انتخاب کرده و بپوشد.
به عنوان مثال، می‌توانید به آن‌ها بگویید: «پیراهن سبز بپوش»، «دامن قرمز بپوش»، یا «گردنبند زرد بپوش.»
اگر روی یک رنگ خاص تمرکز دارید، از فرزندتان بخواهید که از آن رنگ استفاده کند. یک تمرین ساده: «این هفته آبی است. بردیا، آیا می‌توانی چند شلوار آبی را انتخاب کنی؟» تا زمانی که اعتماد به نفس کافی در این زمینه پیدا کند باید هنگام انتخاب به او کمک کنید.
۶- من یک کارآگاه هستم
به فرزندتان کمک کنید تا رنگ‌ها را در دنیای اطراف خود پیدا کند. اگر در حیاط هستید، با هم به اطراف بروید و چیز‌های قرمز را کشف کنید. «من یک واگن قرمز کشف کردم؛ من یک گل قرمز کشف کردم؛ من یک سطل قرمز کشف کردم.»

روش سوم؛ آموزش رنگ به بچه ها با ابزار‌های یادگیری
۱- با لگو یا اشکال رنگی بازی کنید
این ساده‌ترین روش برای کودک شماست که بتواند مقایسه واضحی بین رنگ‌ها انجام دهد. از آنجا که بلوک‌ها از نظر شکل یکسان هستند، به کودک شما اجازه می‌دهند تا در درجه اول روی تفاوت‌های رنگی آن‌ها تمرکز کند.
خیلی ساده می‌توانید با استفاده از از دو بلوک شروع کنید. «این بلوک قرمز است. این بلوک قرمز نیست. کدام یک قرمز است؟» پس از آنکه کودک شما توانست به طور مداوم بلوک قرمز را شناسایی کند، از او بخواهید بلوک‌های قرمز یک مجموعه بلوک را جدا کند.
۲- رنگ آمیزی با مداد رنگی
یک جعبه ساده مداد رنگی و یک کتاب رنگ آمیزی تهیه کنید. هربار هنگام رنگ آمیزی روی یک رنگ متمرکز شوید و نام آن را تکرار کنید؛ کودک با مداد رنگی بین رنگ و اسم او ارتباط برقرار می‌کند.
می‌توانید از کودک سؤال کنید که «کدام رنگ را می‌خواهد؟» هنگامی که یکی را انتخاب کرد، اگر خودش نمی‌داند حتما نام آن مدادی که انتخاب کرده است را بگویید (این قرمز است. دوست داری با قرمز رنگ کنی؟ سگ؟ اکنون آن سگ قرمز است.)
۳- نقاشی با رنگ انگشتی
اجازه دهید کودکتان با رنگ‌های انگشتی غیر سمی آثار هنری خلق کند. چند رنگ به او بدهید و اجازه دهید با مخلوط کردن و کشیدن آن‌ها روی کاغذ، تفاوت‌های بین رنگ‌ها را یاد بگیرد. وقتی کودکان با رنگ‌های مختلف کار کنند، ناخودآگاه متوجه می‌شوند که بین آن‌ها تفاوت وجود دارد.
از کاغذ‌های بزرگ استفاده کرده و زیر آن روزنامه یا سفره پهن کنید تا خیلی کثیف کاری نشود.
می‌توانید با جوشاندن نصف فنجان آرد ذرت در دو فنجان آب، رنگ خانگی و ایمن برای بچه‌های خود درست کنید. هنگامی که به قوام مورد نظر رسید، آن را در ظرف‌های مختلف تقسیم کرده و به هر کدام یک رنگ غذای خاص اضافه کنید.
۴- از خمیر بازی استفاده کنید
خمیر بازی یکی دیگر از راه‌های مفید برای درگیر شدن و آموزش رنگ‌ ها به کودکان است. اگر روی یادگیری یک رنگ خاص تمرکز کرده‌اید، از آن‌ها بخواهید که با آن رنگ خمیر، بازی کنند. هنگامی که آن‌ها برای درس‌های پر چالش‌تر آماده هستند، می‌توانید چند رنگ متفاوت به آن‌ها بدهید و از آن‌ها بخواهید اشکال خاصی بسازند. مثلا بگویید که «آیا می‌توانی یک کیک به رنگ آبی درست کنی؟» یا «می‌توانی یک توپ که قرمز باشد و یک پرنده که آبی باشد درست کنی؟»
۵- از برنامه‌های آموزشی کمک بگیرید
استفاده از برنامه‌های آموزشی می‌تواند روشی شگفت انگیز برای آموزش مفهوم رنگ به کودکان باشد. به راحتی یک برنامه را در تبلت دانلود کرده و قوانین بازی را به کودکتان یاد دهید و از بازی کردن با هم لذت ببرید. برنامه‌های مختلفی برای آموزش رنگ‌ ها به کودکان در اینترنت وجود دارد.

نکته آخر
اگر کودک نوپای شما نتوانست به سرعت رنگ‌ها را تشخیص دهد نگران نشوید. شناسایی رنگ‌ها یک مهارت سطح بالاست و اکثر کودکان تا سه سالگی قادر به تشخیص رنگ‌ها نیستند، حتی ممکن است برخی از کودکان تا شش سالگی نیز نتوانند به طور کامل رنگ‌ها را تشخیص دهند. پس صبور باشید.
هنگام استفاده از رنگ‌های مصنوعی برای آموزش رنگ‌ ها به کودکان مطمئن شوید کودکتان به آنها حساسیت نداشته باشد. علائم آلرژی کودکان احتمالا خارش، بثورات سبک یا حتی کهیر و در شدیدترین حالت شوک آنافیلاکسی است. اگر در این مورد شک دارید از رنگ‌های مصنوعی استفاده نکنید. احتمالا می‌توانید در فروشگاه‌های بزرگ یا داروخانه‌ها رنگ‌های طبیعی و غیر شیمیایی را پیدا کرده یا خودتان رنگ خانگی بسازید.