مراحل رشد کودک، رشد روحی

رشد کودک یک ساله از منظر بالینی اهمیت بسیاری دارد چون در این دوره شاهد پیشرفت و جهش ‌های رشدی در کودکان هستیم که آن‌ها را برای ورود به مراحل بعدی آماده می‌کند. مسلما یکی از زیباترین لحظات برای شما زمانی است که کودک دلبندتان، اولین کلمات را بیان می‌کند یا شروع به راه رفتن می‌کند. پیشرفت یادگیری در کودک به خصوص در اولین سال زندگی که مهم‌ترین دوره زندگی او نیز هست، حائز اهمیت است. پس لازم است در این دوره توجه کامل به کودک خود داشته باشید و از روند تکامل رشد کودک یک ساله آگاه باشید. پدر و مادر باید با هوشیاری کامل، قدم به قدم فرزند خود را در این مسیر همراهی و هدایت نمایند.

رشد جسمی و ذهنی کودک یک ساله
در پایان سال اول، قد کودک حدودا ۵۰ درصد بیشتر از زمان تولد است و وزن نوباوه معمولا سه برابر می‌شود. البته رشد در کودکان نوپا به صورت منظم افزایش پیدا نمی‌کند، بلکه به صورت جهش‌های کوچک اتفاق می‌افتد. افزایش اولیه چربی در کودک بعد از نه ماهگی به اوج می‌رسد، پس تعجب نکنید اگر در این مرحله رشدی، کودکتان گرد و تپل شده است.
در حدود یک سالگی، مغز هم به رشد سریع خود ادامه می‌دهد و رشته‌های عصبی افزایش پیدا می‌کند. کودکان در طول سال اول، کماکان به خواب زیاد نیاز دارند با این حال ترشح هورمون ملاتونین که در خواب آلودگی نقش دارد، در اواسط سال اول زندگی کودک، در شب هنگام بیشتر می‌شود. به مرور زمان، ساعاتی که کودک در طول روز خواب است کم می‌شود و به خواب بعد از ظهر می‌انجامد. در نتیجه بیدار شدن کودک در شب کمتر می‌شود. همچنین در سال اول قدرت بینایی بهبود پیدا می‌کند و توانایی تمرکز روی اشیا و ردیابی آن‌ها فراهم می‌شود.

عوامل موثر در رشد جسمانی کودک یک ساله
رشد جسمانی در کودک یک ساله تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی مانند وراثت، تغذیه، سلامت هیجانی است. تا زمانی که عوامل محیطی نامساعد مانند سوء تغذیه یا بیماری شدید وجود نداشته باشد، کودک به رشد طبیعی خود ادامه می‌دهد. البته توجه داشته باشید تغذیه کودک بسیار حائز اهمیت است و در این زمان به تدریج می‌توانید غذای کمکی را نیز آغاز کنید.

توانایی راه رفتن و گرفتن اشیا در کودک یک ساله
وقتی کودکتان به شش ماهگی می‌رسد شروع به خزیدن می‌کند، تا ۱۲ ماهگی می‌تواند به صورت چهار دست و پا راه برود و آرام آرام با گرفتن اشیا یا دیوار روی دو پا می‌ایستد. در سنین یک سالگی، باید به تدریج به کودک خود اجازه دهید تا بدون کمک شما روی دو پا بایستد، زمانی که او زمین می‌خورد بلافاصله او را در آغوش نگیرید، بلکه او را تشویق کنید تا بتواند با اعتماد به خود، دوباره بلند شود. اغلب کودکان در ۱۴ الی ۱۶ ماهگی می‌توانند بدون کمک راه بروند البته ممکن است کمی زمان ببرد تا کودک بتواند به راحتی راه برود. وسایل خانه را طوری بچنید که به کودک آسیبی وارد نشود.
کودک بعد از 11 ماهگی، می‌تواند اشیاء کوچک را در دست بگیرد و به طرف دهان خود ببرد. همچنین از یک سالگی توانایی نگهداری اسباب بازی‌های کوچک خود را دارد. رشد کودک یک ساله این امکان را به او می‌دهد که بعضی از اشیاء مانند توپ را در حالت نشسته با دست پرتاب کند یا بگیرد، به تدریج کودک قادر می‌شود اشیاء متحرک را بگیرد.

توانایی تقلید کردن در کودک یک ساله
نوزادان از همان روزهایی ابتدایی توانایی تقلید کردن را دارند. عاملی که به خصوص در سال اول زندگی اهمیت زیادی دارد زیرا وسیله یادگیری قدرتمندی برای او محسوب می‌شود. از طرفی شما هم می‌توانید با بهره گیری از توانایی تقلید در کودکان، رفتارهای مطلوب کودک را تشویق کنید و او را به انجام رفتارهای پسندیده ترغیب کنید.

مهارت های ارتباطی کودک یک ساله
کودک در یک سالگی به خوبی می‌تواند پدر،مادر، پرستار و اطرافیان نزدیکش را شناسایی کند و با آن‌ها ارتباط برقرار کند و به همین دلیل ممکن است اضطراب جدایی را تحربه کند. در این سن کودک می‌تواند با اشاره کردن یا با گفتن چند کلمه با اطرافیان ارتباط برقرار کند. توانایی یادگیری زبان و کنجکاوی ذاتی کودک در سنین یک سالگی به کمک او می‌آید تا هر چه بیشتر با محیط پیرامونش و اطرافیان ارتباط برقرار کند. در نتیجه برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی در آینده آماده می‌شود و رشد کودک یک ساله در این زمینه به خوبی انجام می‌شود.

نقش پیشرفت حرکتی کودک یک ساله در بهبود روابط اجتماعی
پیشرفت حرکتی در کودک یک ساله، نقش مهمی در روابط اجتماعی دارد چون فرصت بیشتری پیدا می‌کند تا به کاوش در محیط بپردازد، سینه خیز برود، به سمت شما بیاید و بخواهد که او را بغل کنید. توانایی بازی او را به موجودی دوست داشتنی تر برای اطرافیان بدل می‌کند و توانایی ابراز محبت و بازی‌های شادی بخش با او افزایش پیدا می‌کند، پس دلبستگی در کودک شکل می‌گیرد.

یادگیری زبان در کودک یک ساله
کودکان در سال اول برای یادگیری زبان آماده می‌شوند. از حدود یک سالگی به بعد، نوباوگان روی واحدهای گفتاری بیشتر دقت می‌کنند که در یادگیری زبان اهمیت زیادی دارد. معولا کودک اولین کلمه را در یک سالگی بر زبان می‌آورد و پس از این زمان با افزایش خزانه واژگان، زبان به سرعت رشد می‌کند. با توجه به رشد حافظه در کودک یک ساله، توانایی طبقه کردن و بازنمایی ذهنی، رشد واژگان به سرعت افزایش پیدا می‌کند.

رشد هیجانی _ اجتماعی کودک یک ساله
در سال اول زندگی کیفیت تعامل شما با کودک، در میزان اعتماد و خوش بینی او به اطرافیان یا دنیا نقش مهمی دارد. مادری که با احساس رضایت، صبر کافی و دلسوزانه از کودک مراقبت می‌کند، هنگام ناراحتی او را نوازش می‌کند و در آغوش می‌گیرد، اجازه می‌دهد شیر کافی بخورد و از شیر گرفتن کودک را در زمان مناسب اعمال می‌کند، به کودک این موضوع را القا می‌کند که دیگران هم قابل اعتماد هستند. پس کودک درک می‌کند که دنیا هم می‌تواند ارضا کننده باشد، پس با جسارت در محیط کاوش می‌کند. در غیر این صورت کودک نسبت به دنیا و دیگران بدبین می‌شود و با کناره گیری از خود محافظت می‌کند. البته هیچ مادری نمی‌تواند به طور کامل نیازهای فرزندش را برآورده کند پس لازم نیست زیاد به خودتان سخت بگیرید.
ترس نیز مانند خشم در نیمه دوم سال اول ایجاد می‌شود پس کودکتان حدود یک سالگی از یک فرد قابل اعتماد در موقعیت‌های نامطمئن، اطلاعات هیجانی می‌گیرد. به عنوان مثال جلوه هیجانی شما در نحوه‌ای که کودک با غریبه‌ها برخورد می‌کند تاثیر می‌گذارد پس اگر خندان باشید، احتمال پذیرش فرد غریبه توسط او بیشتر می‌شود.
والدین عزیز با توجه به مطالب ذکر شده درباره رشد کودک یک ساله در جنبه‌های مختلف؛ اگر نگران تاخیر در رشد روانی یا جسمانی کودک خود هستید، بهتر است از پزشکان متخصص و روان شناسان مشاوره بگیرید تا در صورت وجود مشکل، هرچه سریع‌تر تشخیص داده شود و اقدامات درمانی صورت بگیرد.

سوالات متداول درباره رشد کودک یک ساله
بازی ‌ها چه نقشی در پیشرفت کودک یکساله دارند؟
از آن جایی که بازی‌ها سرگرم کننده هستند و خود کودک نیز علاقه زیادی به انجام آن‌ها دارد؛ می‌تواند بر رشد کودک تاثیرات مثبتی بگذارند. شما می‌توانید با انجام بازی‌های ساده مفاهیم گسترده‌ای را به کودکتان آموزش دهید. به طور مثال با کوبیدن بر طبل می‌توانید به او بیاموزید که علت و معلول چیست و او را با صداهای مختلف آشنا کنید.
چه علائمی نشان می ‌دهد که رشد کودک یک ساله با تاخیر مواجه است؟
اگر در یک سالگی کودک نتواند بایستد و یا بنشیند، کلماتی ساده مانند بابا یا مامان را بگوید، به جست و جوی اشیایی که در خارج از محدوده دید او قرار می‌گیرند، بپردازد و یا هنگام چهار دست و پا رفتن، شکم و یا دستانش را بر روی زمین بکشد نشان دهنده تاخیر در رشد کودک است. با این حال بهتر است برای ارزیابی کودک را نزد متخصص ببرید.